مةملةكةتتئك قولداؤ شارالارئ ئشكئ نارئقتئ وتاندئق ازئق-تذلئكپةن بارئنشا قامتاماسئز ةتؤگة باعئتتالادئ - م. ورازايةأ

- قذرمةتتئ مارات ءابئلاحات ذلئ! بيئل قازاقستاندا بةس جئلدئق ذدةمةلئ ءيندؤستريالئق-يننوأاسيالئق دامؤ باعدارلاماسئ جذزةگة اسئرئلا باستاعانئ بةلگئلئ. بذل باعدارلاماعا اگروونةركاسئپ كةشةنئ سالاسئنئث قانداي جوبالارئ ةنئپ وتئر؟ ولاردئث ةل ةكونوميكاسئ ءذشئن ماثئزدئلئعئ قانداي؟
- ذدةمةلئ ءيندؤستريالئق-يننوأاسيالئق دامؤ باعدارلاماسئن ئسكة اسئرؤداعئ نةگئزگئ ماقساتتاردئث ءبئرئ - ةكونوميكانئث باستئ سةكتورلارئن دامئتؤ، ياعني ونئث ءارتاراپتاندئرئلؤئن قامتاماسئز ةتؤ جانة باسةكةگة قابئلةتتئلئگئن ارتتئرؤ بولئپ تابئلادئ. وزدةرئثئز بئلةتئندةي، اگروونةركاسئپ كةشةنئ قازاقستان ةكونوميكاسئنئث نةگئزگئ سالالارئنئث ءبئرئ. سوندئقتان دا يندؤستريالاندئرؤ باعدارلاماسئ اياسئندا اگروونةركاسئپ كةشةنئندة 20 دان اسا ءئرئ جوبالاردئ ئسكة اسئرؤ قاراستئرئلعان. سونئث ئشئندة 8 مال شارؤاشئلئعئ كةشةندةرئنئث، 2 قذس فابريكاسئنئث، 3 جئلئجايدئث، 3 ءسذت-تاؤارلئ فةرمالارئنئث، 1 ةت كومبيناتئنئث، 1 نان ونئمدةرئن وندئرةتئن جانة ماقتانئث سورتتئق تذقئمدئ ماتةريالدارئن وندئرةتئن زاؤئتتاردئث قذرئلئسئن سالؤ كوزدةلئپ وتئر.
سونئمةن قاتار، مذندا ينأةستيسيانئ ئنتالاندئرؤعا جانة تةحنولوگيالئق جةتئلدئرؤگة، يننوأاسيا مةن اگرارلئق عئلئمدئ دامئتؤعا باعئتتالعان مةملةكةتتئك قولداؤ شارالارئ ايقئندالعان. اتالمئش شارالاردئ ءتيئمدئ ئسكة اسئرؤ ءذشئن باسةكةگة قابئلةتتئ ماماندارداردئ دايارلاؤ جذمئستارئ جذرگئزئلئپ جاتئر. وسئنئث بارلئعئ اگرارلئق سالانئث جاعدايئن تذبةگةيلئ جاقسارتئپ جانة ةلئمئزدئث ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئن تولئعئمةن قامتاماسئز ةتئپ قانا قويماي، اگروونةركاسئپ كةشةنئنئث ةكسپورتتئق قابئلةتئنئث بارئنشا كوتةرئلؤئنة جاعداي جاسايدئ. ءبئر سوزبةن ايتساق، مذنئث ةل ةكونوميكاسئ ءذشئن ماثئزئ زور.
جالپئ باعدارلامادا اگروونةركاسئپ كةشةنئن يندؤستريالئق-يننوأاسيالئق تذرعئدان دامئتؤدئث ءبئرقاتار ماثئزدئ تذستارئ ايقئندالئپ وتئر. ماسةلةن، ةگئن شارؤاشئلئعئندا سالانئ ءارتاراپتاندئرؤ ارقئلئ نارئقتا ءوتئمدئ اؤئل شارؤاشئلئعئ ونئمدةرئ وندئرئستةرئنئث كولةمئن ذلعايتؤ، وندئرئستة قازئرگئ زامانعا ساي ئلعال قورئن ساقتاؤ تةحنولوگيالارئن ةنگئزؤ، كةث كولةمدة حيميالاندئرؤ، اينالئمعا جاثا جانة قازئرگئ قولدانئستا جوق سؤارمالئ جةرلةردئ تارتؤ كوزدةلئپ وتئر.
استئق نارئعئنداعئ قالئپتاسقان جاعدايدئ ةسكةرة وتئرئپ، بيئلعئ جئلئ بئرئثعاي استئق ةكسپورتتئق ساياساتئن قالئپتاستئرؤ بويئنشا جذمئستار دا قايتا جانداندئرئلاتئن بولادئ.
مال شارؤاشئلئعئندا ةث الدئمةن سالانئ ونةركاسئپ نةگئزئنة كوشئرؤ ارقئلئ اؤئل شارؤاشئلئعئ قذرئلئمدارئندا ءوندئرئس كولةمدةرئن ذلعايتؤ، اسئل تذقئمدئ بازالاردئ دامئتؤ، مالدئث گةنةتيكالئق الةؤةتئن جوعارئلاتؤ جانة وسئ ماقساتتا عئلئمي نةگئزدة كةث اؤقئمدئ سةلةكسيالاندئرؤدئ جذزةگة اسئرؤ جوسپارلانئپ وتئر. اتاپ وتةرلئگئ، رةسپؤبليكامئزداعئ مال شارؤاشئلئعئ سالاسئ دامؤئنئث نةگئزگئ كورسةتكئشتةرئ جئل وتكةن سايئن جاقسارا تذسؤدة. ماسةلةن، مال باسئ مةن قذستار سانئ، سونداي-اق مال شارؤاشئلئعئ ونئمدةرئن ءوندئرؤ كولةمئ جئل سايئن ءوسئپ كةلةدئ. وسئنئث ءوزئ سالا تذراقتئلئعئنئث دالةلئ بولئپ تابئلادئ. سوثعئ كةزدةرئ جئل سايئن مال باسئنئث جانة قذستاردئث سانئ ورتاشا ةسةپپةن العاندا 3،8 پايئزعا، مال شارؤاشئلئعئ ءونئمئنئث كولةمئ 3،5 پايئزعا ءوستئ. بذل ماقساتتا ءئرئ جوعارئ تةحنولوگيالئق ينأةستيسيالئق جوبالاردئ جذزةگة اسئرؤ، ياعني مال بورداقئلاؤ كةشةندةرئن، تاؤارلئ سذت فةرمالارئن، قذس فابريكالارئن سالؤ، مال سويؤ جانة مال ءونئمئن دايئنداؤ، قايتا وثدةؤ جانة ساقتاؤ بويئنشا ينفراقذرئلئمداردئ قالئپتاستئرؤ قاراستئرئلؤدا. دةمةك، ةلئمئزدئث حالقئن مال شارؤاشئلئعئ ونئمدةرئمةن قامتاماسئز ةتؤ جانة مةملةكةتتئث ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئنة قول جةتكئزؤ ءذشئن تذراقتئ نةگئز قالئپتاسقان دةؤگة بولادئ.
- ةلباسئ اؤئلشارؤاشئلئعئ مينيسترلئگئنئث الدئنا 2014 جئلعا قاراي اگروونةركاسئپ كةشةندة ونئمدئلئكتئ كةم دةگةندة ةكئ ةسة ارتتئرؤ، سونداي-اق كورسةتئلگةن كةزةثدة ازئق-تذلئك تاؤارلارئ ئشكئ رئنوگئنئث 80 پايئزدان استامئن وتاندئق تاعام ونئمدةرئمةن قامتاماسئز ةتؤ مئندةتئن قويدئ. وسئ تاپسئرمالاردئ ورئنداؤ ءذشئن ناقتئ قانداي مئندةتتةردئ شةشؤ كةرةك؟
- بذگئندة ئشكئ تذتئنؤ نارئعئنداعئ وتاندئق ازئق-تذلئك ونئمدةرئنئث الاتئن ذلةسئ 67 پايئزعا جؤئق. ةلباسئ قويعان مئندةتتةردئ ورئنداؤ ءذشئن ءبئز باستئ 2 ماسةلةنئ شةشؤئمئز كةرةك. بئرئنشئدةن، قازئر ةلئمئزدئث اؤئل شارؤاشئلئعئ سالاسئ ئشكئ نارئقتئث سذرانئسئن نةگئزگئ ازئق-تذلئك تذرلةرئ بويئنشا تولئقتاي قامتاماسئز ةتكةنئمةن، كةيبئر ونئمدةر بويئنشا تاپشئلئق ءالئ سةزئلؤدة. ولار: مايلئ داقئلدار، قانت قئزئلشاسئ، قذس ةتئ، جةمئس-جيدةكتةر مةن ةرتة پئسةتئن كوكونئستةر. وسئ جةتئسپةؤشئلئكتئ جويؤ قاجةت. سوندئقتان وسئ داقئلدارعا باسئمدئق بةرئلئپ، اؤئل شارؤاشئلئعئ تاؤارئن وندئرؤشئلةردئث ولاردئ وسئرؤگة قئزئعؤشئلئعئن ارتتئرؤ ماقساتئندا ةلةؤلئ مولشةردة سؤبسيديا تولةنةدئ.
ةكئنشئدةن، بذگئنگئ تاثدا اؤئل شارؤاشئلئعئ ونئمدةرئن قايتا وثدةؤ سالاسئ ساپالئ شيكئزاتقا زارؤ بولسا، بذل ماسةلةنئث تاعئ ءبئر جاعئ - وندئرئلگةن ءونئمنئث باسئم بولئگئ قايتا وثدةلمةگةن كذيئندة تذتئنئلؤدا. مئسالئ، قازئر وندئرئلگةن ةتتئث 21،6 پايئزئ، ءسذتتئث - 27،4 پايئزئ، جةمئس پةن كوكونئستئث - 2،5 پايئزئ عانا قايتا وثدةلةدئ. مذنان بايقاعانئثئزداي، قايتا وثدةؤ كاسئپورئندارئ تولئق قؤاتئمةن جذمئس ئستةي الماؤدا. اتاپ ايتقاندا، مايلئ داقئلداردئ قايتا وثدةيتئن كاسئپورئنداردئث قؤاتتئلئعئ 37 پايئز، سذت - 62 پايئز، ةت - 63 پايئز، جةمئس-كوكونئس - 34 پايئز عانا پايدالانئلؤدا.
مذنئمةن قاتار، قايتا وثدةؤ سالاسئنداعئ كاسئپورئنداردئث تةحنيكالئق جانة تةحنولوگيالئق جاعئنان قالئپ قويعانئ دا بار.
وسئلاردئث اسةرئنةن ئشكئ نارئققا تولئقتاي قايتا وثدةلگةن ونئمدةر جةتكئلئكسئز مولشةردة شئعارئلادئ، ال قالعان بوس ورئندئ يمپورتتئق ءونئم وندئرؤشئلةر ءتيئمدئ پايدالانئپ، ءوز ونئمدةرئن اكةلؤدة.
سوندئقتان، ءبئز ساپالئ شيكئزات ءوندئرؤ، قايتا وثدةؤ كاسئپورئندارئن تةحنيكالئق جانة تةحنولوگيالئق جاعئنان قايتا جاراقتاندئرؤ جانة ولاردئ تولئق قؤاتتئلئعئندا جذمئس ئستةؤئ ماسةلةلةرئن شةشة وتئرئپ، ئشكئ نارئقتئ وتاندئق ازئق-تذلئكپةن بارئنشا قامتاماسئز ةتؤگة قول جةتكئزؤئمئز ءارئ باسةكةلةستئك ورتادان يمپورتتئق ءونئمدئ ئعئستئرؤئمئز قاجةت. مةملةكةتتئك رةتتةؤ جانة قولداؤ شارالارئ دا وسئ مئندةتتةردئ شةشؤگة باعئتتالاتئن بولادئ. مئسالئ، ءسذت پةن ةت وندئرؤشئلةرئ سؤبسيديانئ ءوز ونئمدةرئن قايتا وثدةؤ كاسئپورئندارئنا وتكئزگةن جاعدايدا عانا الاتئن بولادئ. ال، قانت قئزئلشاسئ مةن مايلئ داقئلدارعا تولةنةتئن سؤبسيديا 2 كةزةثمةن بةرئلةدئ. العاشقئ سوماسئ ةگئس جذمئستارئن اياقتاعاننان كةيئن، ياعني ءاربئر گةكتارعا، قالعان بولئگئ ةگئن جيناؤ ناؤقانئنان كةيئن، ياعني قايتا وثدةؤ كاسئپورئندارئنا وتكئزئلگةن ءونئمنئث ءاربئر تونناسئن ةسةپكة الا وتئرئپ بةرئلةتئن بولادئ.
مذنان باسقا، ازئق-تذلئك ونئمدةرئن مةملةكةتتئك ساتئپ الؤ كةزئندة ولاردئ تةك قانا وتاندئق وندئرؤشئلةردةن ساتئپ الؤدئ قامتاماسئز ةتؤ، ئشكئ نارئقتئ ادئلةتسئز باسةكةلةستئكتةن قورعاؤ جانة دة باسقا مةملةكةتتئك قولداؤ شارالارئ قابئلداناتئن بولادئ.
سونداي-اق، قايتا وثدةؤ سالاسئن نةگئزگئ ساؤدا ارئپتةستةرئمئز رةسةي فةدةراسياسئ مةن بةلارؤس رةسپؤبليكاسئنئث دةثگةيئنة جةتكئزؤ ءذشئن مةملةكةتتئك قولداؤ شارالارئن ودان ءارئ كذشةيتؤ جوسپارلانؤدا.
ال مال شارؤاشئلئعئ سالاسئندا جوعارئ تذقئمدئ جانؤارلاردئ يمپورتتاؤعا ماثئز بةرئلؤدة. بذل رةتتة ولاردئث گةنةتيكالئق الةؤةتئن پايدالانؤ ارقئلئ دا، جةرگئلئكتئ مال تذقئمدارئنئث تةكتئك قورئن جاقسارتؤ ارقئلئ دا مالدئث گةنةتيكالئق الةؤةتئن ارتتئرؤ پروبلةمالارئ شةشئلئپ جاتئر. ءبئز بذل ماقساتتا بيئلدان باستاپ ءئرئ قارا مال شارؤاشئلئعئندا كةث اؤقئمدئ سةلةكسيا باعدارلاماسئن ئسكة اسئرئپ جاتئرمئز جانة 2015 جئلعا قاراي اسئل تذقئمدئ مالدئث ذلةس سالماعئن قازئرگئ 4-5 پايئزدان 14 پايئزعا دةيئن كوتةرؤدئ جوسپارلاپ وتئرمئز.
ةكئنشئدةن، سؤبسيديا الؤشئلاردئث، ةث الدئمةن ءوندئرئستئ تةحنيكالئق قايتا جاراقتاندئرؤ مةن زامانؤي تةحنولوگيالارعا وتؤگة قئزئعؤشئلئقتارئن تؤدئرؤ ءذشئن مةملةكةتتئك قولداؤ شارالارئنئث ئنتالاندئرؤشئ رولئن كذشةيتئپ جاتئرمئز. وسئ رةتتة سؤبسيديالاردئث سارالانعان نورماتيأتةرئ ةنگئزئلدئ، ياعني ءوندئرئستئ جاثارتؤمةن اينالئساتئندار، قازئرگئ زامانعئ تةحنولوگيالاردئ قولدانا بئلةتئندةر سؤبسيديالاردئ جوعارئلاتئلعان نورماتيأتةرمةن الادئ.
ذشئنشئدةن، ذساق تاؤار وندئرؤشئلةردئ، ةث الدئمةن جةكة قوسالقئ جانة ءذي شارؤاشئلئقتارئن بئرئكتئرؤ ارقئلئ ءوندئرئستئ ئرئلةندئرؤ مةن بئرئگؤ ذدةرئستةرئن دامئتؤ جذمئستارئ جذرگئزئلؤدة. بذل دامئعان ةلدةرگة قئسقا مةرزئم ئشئندة ةثبةك ونئمدئلئگئ مةن ءوندئرئستئث تيئمدئلئگئن ارتتئرؤعا مذمكئندئك بةرگةن بذكئل الةمدئك تاجئريبة.
الايدا، اتالعان شارالارعا جةتؤ ءذشئن ءبئز اؤئل شارؤاشئلئعئندا بئلئكتئ مامانداردئث جةتئسپةؤشئلئگئن جاثادان مامانداردئ دايارلاؤمةن تولئقتئرساق، ءبئز ولاردئ اؤئلدئق جةرلةرگة بةكئتؤ ماسةلةسئن دة شةشؤئمئز كةرةك. قازئرگئ ؤاقئتتا ءبئز بذل جذمئستئ ماتةريالدئق مذددةلئلئگئن ارتتئرؤ ءذشئن ناقتئ جاعدايلار جاساي وتئرئپ، الةؤمةتتئك سالا ماماندارئنان باستادئق. كةلةشةكتة مذنداي ئنتالاندئرؤ شارالارئن اؤئل شارؤاشئلئعئ ماماندارئنا دا قولداناتئن بولامئز.
سونداي-اق، قازئرگئ كةزدة تذرعئنداردئث تاماق ونئمدةرئنة قاجةتتئلئگئ، جةمئس جانة جيدةك، ةرتة پئسةتئن كوكونئس جانة قانت قئزئلشاسئن ةسةپكة الماعاندا، ءوز ءوندئرئسئمئز ةسةبئنةن قامتاماسئز ةتئلةدئ.
جةمئس شارؤاشئلئعئ جانة جيدةك شارؤاشئلئعئ سالالارئن دامئتؤ ماقساتئندا 2007-2009 جئلدارئ رةسپؤبليكالئق بيؤدجةتتةن جةمئس داقئلدارئ مةن ءجذزئمنئث كوپ جئلدئق ةكپةلةرئن وتئرعئزؤعا 4،9 ميليارد تةثگة ءبولئندئ، مذنئث ةسةبئنةن 7،6 مئث گةكتار القاپتا جةمئس داقئلدارئنئث جانة 2،4 مئث گةكتار القاپتا ءجذزئمنئث كوپ جئلدئق ةكپةلةرئ وتئرعئزئلدئ. اعئمداعئ جئلئ كورسةتئلگةن ماقساتتارعا رةسپؤبليكالئق بيؤدجةتتةن 2،1 ميليارد تةثگة كولةمئندة قاراجات ءبولئندئ.
جةمئس-جيدةك داقئلدارئنئث جانة ءجذزئمنئث كوپ جئلدئق ةكپةلةرئن وتئرعئزؤعا جانة كذتؤگة جةتكئلئكتئ كولةمدة سؤبسيديا بولئنسة، 2019 جئلعا قاراي جةمئس پةن جذزئمگة رةسپؤبليكانئث ذلتتئق تذتئنؤ نورماسئ ءوز ءوندئرئسئمئز ةسةبئنةن قامتاماسئز ةتئلةدئ.
حالئقتئ ةرتة پئسةتةن كوكونئستةرمةن قامتاماسئز ةتؤگة ارنالعان جوعارئ تةحنولوگيالئق جاثا جئلئجاي كةشةندةرئن سالؤ ارقئلئ جابئق گرؤنت القاپتارئن كةثةيتؤگة ئنتالاندئرؤ ءذشئن قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث 2009 جئلعئ 11 جةلتوقسانداعئ «قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث كةيبئر زاثنامالئق اكتئلةرئنة ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئ ماسةلةلةرئ بويئنشا وزگةرئستةر مةن تولئقتئرؤلار ةنگئزؤ تؤرالئ» زاثئمةن مةملةكةتتئك قولداؤدئث جاثا ءتذرئ - اؤئل شارؤاشئلئعئ داقئلدارئن جابئق توپئراقتا ءوسئرؤدئ سؤبسيديالاؤ قاراستئرئلعان. وسئعان بايلانئستئ اعئمداعئ جئلدان باستاپ باسئم داقئلداردئث ءوندئرئسئن سؤبسيديالاؤ باعدارلاماسئ اياسئندا اؤئل شارؤاشئلئعئ تاؤارئن وندئرؤشئلةرگة كوكونئس داقئلدارئن جابئق توپئراقتا وسئرؤگة كةتكةن شئعئندارئن وتةؤگة رةسپؤبليكالئق بيؤدجةتتةن سؤبسيديا تولةؤ، 1 گةكتار جئلئجاي القابئنا 1،3 ميليون تةثگة ةسةبئنةن جذزةگة اسئرئلاتئن بولادئ.
بذل رةتتة جابئق توپئراق جاعدايئندا وسئرئلةتئن كوكونئس داقئلدارئ بويئنشا ءاربئر داقئل اينالئمعا بيؤدجةتتئك سؤبسيديالاردئث تيةسئلئ سوماسئنئث 50 پايئزئ بويئنشا 1 شارشئ مةترگة الئنعان وسكئننئث (ذلاسئپ وسكةن وسكئندةردئث) قورئتئندئلارئ بويئنشا جذزةگة اسئرئلادئ.
تذتاستاي العاندا جابئق گرؤنت جاعدايئنداعئ كوكونئس داقئلدارئنئث كةمئندة ةكئ داقئل اينالئمئ اعئمداعئ جئلدئث 1 قاثتارئنان 15 ماؤسئمئنا دةيئنگئ جانة 1 قئركذيةكتةن 31 جةلتوقسانعا دةيئنگئ ارالئقتا سؤبسيديالانادئ. بذل ماقساتقا 2010 جئلئ 279،1 ميليون تةثگة ءبولئندئ.
2010 جئلئ قانت قئزئلشاسئنئث ةگئس القابئن 24،5 مئث گا جةتكئزؤ كوزدةلئپ وتئر، بذل 2007 جئلعئ دةثگةيدةن 10،7 مئث گةكتارعا نةمةسة 78،8 پايئزعا كوپ. قانت ءوندئرئسئ ءذشئن وتاندئق شيكئزات ءوندئرئسئن ذلعايتؤ ماقساتئندا 2014 جئلعا قاراي قانت قئزئلشاسئنئث ةگئس القابئن 40،0 مئث گةكتارعا دةيئن، ونئث جالپئ جيئنئن 1،1 ميليون تونناعا دةيئن جةتكئزؤ كوزدةلؤدة، بذل ءوز شيكئزاتئمئزدان وندئرئلگةن قانتتئث ذلةسئن 25 پايئزعا دةيئن جةتكئزؤگة مذمكئندئك بةرةدئ.
كورسةتئلگةن ماسةلةنئ شةشؤ ءذشئن مةملةكةتتئك قولداؤ تةتئگئن جةتئلدئرؤ بويئنشا شارالار قابئلدانؤدا، قانت قئزئلشاسئ ءذشئن جوعارئلاتئلعان سؤبسيديا نورماسئ بةلگئلةنؤدة. مئسالئ اعئمداعئ جئلئ كورسةتئلگةن داقئلدئث ءوندئرئسئن سؤبسيديالاؤ ةكئ كةزةثدة: 70 پايئزئ - 1 گةكتارعا ةگئس ناؤقانئنئث قورئتئندئلارئ بويئنشا؛ 30 پايئزئ - ساتئلعان نةمةسة قانت زاؤئتئنا قايتا وثدةؤگة وتكئزئلگةن 1 توننا قانت قئزئلشاسئ (قولدا بار قايتا وثدةؤ قؤاتتارعا سايكةس) بويئنشا جذزةگة اسئرئلادئ.
بذل رةتتة سؤبسيديا نورماسئ 1 گةكتار قانت قئزئلشاسئنئث ةگئس القابئنا 24،5 مئث تةثگة، قانت قئزئلشاسئنئث وندئرئلگةن جانة قايتا وثدةؤگة جئبةرئلگةن 1 تونناسئ ءذشئن - 400 تةثگة كولةمئندة بةلگئلةنگةن. وسئلايشا، ةگةر 1 گةكتاردان 250 سةنتنةر قانت قئزئلشاسئ الئنئپ جانة ونئ قانت زاؤئتئنا تاپسئرعان جاعدايدا 1 گةكتارعا سؤبسيديا مولشةرئ 34،5 مئث تةثگةنئ قذرايتئن بولسا، 1 گةكتاردان 400 سةنتنةر الئنعان جانة قايتا وثدةؤگة تاپسئرعان جاعدايدا 1 گةكتارعا سؤبسيديا مولشةرئ 40،5 مئث تةثگةگة دةيئن ذلعايادئ، بذل 1 گةكتارعا وتئرعئزؤعا كةتكةن تئكةلةي شئعئننئث 26،8 پايئزئن قذرايدئ. وسئنئث ءبارئ قويئلعان مئندةتتةردئ تابئستئ شةشؤگة مذمكئندئك بةرةتئنئنة سةنئمئم مول.
- قازاقستان، رةسةي جانة بةلارؤس ةلدةرئنئث اراسئندا كةدةن وداعئ قذرئلئپ، جذمئس ئستةي باستادئ. وتاندئق اؤئل شارؤاشئلئعئ تاؤارئن وندئرؤشئلةر قازئر كةدةن وداعئ اياسئندا شئنايئ باسةكةلةستئككة دايئن با؟
- باسةكة - باسةكةلةستئك جاعدايئندا عانا پايدا بولادئ. ارينة قازئرگئ ؤاقئتتا رةسةي جانة بةلارؤس تاؤارلارئمةن لايئقتئ باسةكةلةستئككة تذرؤ ءذشئن وتاندئق اؤئل شارؤاشئلئعئ تاؤار وندئرؤشئلةرئنة ءونئمنئث ساپاسئن ودان ءارئ ارتتئرؤ قاجةت. ءونئمنئث ساپاسئن ارتتئرؤ وندئرئستة الدئنعئ قاتارلئ تةحنولوگيالار مةن حالئقارالئق ساپا ستاندارتتارئنئث ةنگئزؤئنة بايلانئستئ.
قازئرگئ كةزدة 342 وتاندئق تاؤار وندئرؤشئلةر يسو جانة حاسسپ حالئقارالئق ستاندارتتارئن ةنگئزدئ. بذل ايتارلئقتاي كورسةتكئش بولماعانئمةن، باسةكةلةستئككة دايئن تاؤار وندئرؤشئلةر بار ةكةندئگئنة جانة ولاردئث سانئ ودان ءارئ ارتا تذسؤئنة سةنئمدئمئز.
قازاقستاننئث ةكسپورتتئق الةؤةتئ مةن مذمكئندئكتةرئ جوعارئ، سونئمةن قاتار مال شارؤاشئلئعئنئث ةرةكشة رولئ مةن ئشكئ ةكونوميكالئق بايلانئستارئن ةسكةرة وتئرئپ، مال شارؤاشئلئعئ ونئمدةرئ ةكسپورتئنئث مذمكئندئكتةرئ ءبئرقاتار سةبةپتةرگة، اتاپ ايتقاندا ءوندئرئستئث تةحنيكالئق جانة تةحنولوگيالئق دةثگةيئنة، نةگئزگئ قورلاردئث ةسكئرؤئنة، ءونئمنئث ساپاسئن أةتةرينارلئق باقئلاماؤعا، شيكئزاتتئث ساپاسئنئث تومةندئگئنة جانة ءونئمنئث وزئندئك قذنئنئث جوعارئ بولؤئنا بايلانئستئ تولئعئمةن قولدانئلماي وتئرعاندئعئن اتاپ كةتكةن ءجون. اتالعان سةبةپتةردئ جويؤ تاؤار ءوندئرؤشئ مةن تذتئنؤشئ اراسئنداعئ ةكونوميكالئق قارئم-قاتئناس جذيةسئن رةتكة كةلتئرؤگة، مال شارؤاشئلئعئ شيكئزاتئن قايتا وثدةؤ كولةمئن ذلعايتؤعا، سونئمةن قاتار كونسةرأئلةؤ ساپاسئن جانة شيكئزاتتئ دايئنداؤدئ جاقسارتؤعا، ءسويتئپ وتاندئق ءونئمنئث باسةكةگة قابئلةتتئلئگئن ارتتئرؤعا جانة ةكسپورت ءونئمئنئث كولةمئن ذلعايتؤعا مذمكئندئك بةرةدئ.
ءبئزدئث ءونئمنئث باستئ ارتئقشئلئعئ - ةكولوگيالئق تازالئعئ مةن دامئك ساپالئلئعئندا. بذل رةسپؤبليكادا وراسان زور جايئلئم القابتارئنئث بولؤئمةن بايلانئستئ، از ةثبةك شئعئنئن جذمساي وتئرئپ، جانؤارلاردئ جايئلئمعا جانة سةمئرتؤگة مةزگئلئمةن پايدالانؤعا مذمكئندئك بةرةدئ.
- وتكةن جئلدئث سوثئندا استانادا وتكةن اگروونةركاسئپ كةشةنئن دامئتؤ ماسةلةلةرئنة ارنالعان كةثةستة، ةلئمئزدئث اگروونةركاسئپ كةشةنئندة مامانداندئرئلعان قارجئلاندئرؤ جذيةسئن قذرؤدئ مينيستر اقئلبةك كذرئشبايةأ ذسئندئ. بذل جذية نة ءذشئن قاجةت جانة ونئث قانداي ارتئقشئلئقتارئ بار؟
- وزئثئزگة بةلگئلئ بولعانداي، قازئرگئ بانكتئك نةسيةلةؤ جذيةسئ اگروونةركاسئپتئك كةشةندة جانة اؤئلدئق جةرلةردة كاپيتال اينالئمئنئث ذزاقتئعئن جانة جوعارئ تاؤكةلدئلئكتئ ةسةپكة الا وتئرئپ، قارجئلئق قئزمةتتئث ءتيئستئ تئزبةسئن قاجةتتئ دةثگةيدة ذسئنا الماي وتئر. سوندئقتان، «قازاگرو»» ذلتتئق حولدينگئنئث قارجئلئق ينستيتؤتتارئنئث تاجئريبةلئك قئزمةتئن پايدالانئپ، اگروونةركاسئپتئك كةشةندئ قارجئلاندئرؤعا باعدارلانعان ءتيئمدئ قارجئلئق-نةسية جذيةسئن قالئپتاستئرؤعا مذمكئندئك بةرةتئن مامانداندئرئلعان اگرارلئق بانك قذرؤ قاجةتتئلئگئ تؤئندايدئ.
ذلتئق حولدينگتئث ةنشئلةس كاسئپورئندارئ نةگئزئندة بانك قذرؤ ارقئلئ ءبئرقاتار ارتئقشئلئقتارعا قول جةتكئزؤگة بولادئ. ماسةلةن، بئرئنشئدةن اؤئل تذرعئندارئنئث جانة كاسئپكةرلةردئث اعئمداعئ شوتتار اشؤ جانة جذرگئزؤ، اؤدارؤ وپةراسيالارئ، كاسسالئق وپةراسيالار سياقتئ قارجئلئق قئزمةتتةردئث كةث اؤقئمدئ قول جةتئمدئلئگئ كةثةيتئلةتئن بولادئ. ةكئنشئدةن، قارجئلئق قئزمةتتئ ءبئر جةردة ذسئنؤ جاقسارادئ، بذل اؤئل شارؤاشئلئعئ تاؤار وندئرؤشلةرئنة ئثعايلئ جانة ولاردئث ترانزاكسيالئق شئعئندارئن ازايتادئ. ذشئنشئدةن، نةسيةلةؤدئث قذراستئرئلعان ونئمدةرئن قذرؤ ارقئلئ سينةرگيالئق ناتيجةگة جةتكئزئلةدئ. تورتئنشئدةن، ئشكئ دة، سئرتقئ دا نارئقتا ينأةستيسيالار تارتؤ ءذشئن مذمكئندئكتةردئث ذلعايادئ. سونئمةن قاتار، قازئرگئ جاعدايدا ةلدةگئ جانة الةمدةگئ ماكروةكونوميكالئق احؤالدا «قازاگرونئث» مامانداندئرئلعان ذيئمدارئ وزدةرئن تذراقتئ قارجئلئق قالئپتئ قذرئلئم رةتئندة تانئتتئ جانة ولاردئث قئزمةتئن ودان ءارئ كذشةيتؤ كةلةشةكتة اگروونةركاسئپتئك كةشةن سالاسئنا بولئنةتئن ينأةستيسيالاردئث تيئمدئلئگئن ارتتئرؤعا مذمكئندئك بةرةدئ. ال قازئرگئ تاثدا مامانداندئرئلعان اگرارلئق بانك قذرؤ ماسةلةسئ تالقئلانؤ ذستئندة.
- سذحباتئثئزعا كوپ راحمةت! جذمئستارئثئزعا تابئستار تئلةيمئز.