ءوزئ دة، ءجذرئپ وتكةن ءومئر جولئ دا وزگةلةرگة ذلگئ - باقئتجان ةرتايةأ - حالئق قاهارمانئ

27-ئ. قازاقپارات /ايدار وسپانالي/ - «قازاقستان ارداگةرلةرئ» اؤعان سوعئسئ ينتةرناسيوناليست-جاؤئنگةرلةرئ قاؤئمداستئعئنئث پرةزيدةنتئ، گةنةرال-لةيتةنانت، «حالئق قاهارمانئ» باقئتجان ةرتايةأ 1952 جئلئ جامبئل وبلئسئنئث جؤالئ اؤدانئنداعئ كةثةس اؤئلئندا دذنيةگة كةلگةن
None
None

1973-1985 جئلدارئ الماتئ قالاسئنداعئ جالپئ اسكةري كوماندالئق ؤچيليششة مةن م.أ.فرؤنزة اتئنداعئ اسكةري اكادةميانئ تامامداعان. بذدان سوث ءبئراز جئلدار اسكةر سالاسئندا باسشئلئق قئزمةتتةر اتقاردئ. 1998 جئلئ قازاقستان رةسؤبليكاسئنئث قارؤلئ كذشتةرئ باس شتابئنئث باستئعئ، 1997-2000 جئلدارئ قورعانئس ءمينيسترئنئث ءبئرئنشئ ورئنباسارئ، 2002 جئلئ قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث قارؤلئ كذشتةرئ اسكةري اكادةمياسئنئث باستئعئ بولدئ.

وسئ جئلدار ارالئعئندا ول قازاقستان اسكةرئن رةفورمالاؤ شارالارئنا ذلةس قوسئپ، بذل باعئتتا قانشاما يگئ ئستةرگة باستاماشئ بولئپ، قانشاما ساربازداردئ اسكةري ءئس-ارةكةتتةرگة ماشئقتاندئردئ. ءوز ئسئنة دةگةن ادالدئق پةن ةثبةكقورلئق ارقاسئ بولار 2008 جئلئ باقئتجان ةرتايةأقا ةلئمئزدئث ةث جوعارعئ ناگراداسئ - «حالئق قاهارمانئ» اتاعئ بةرئلدئ. مةملةكةت باسشئسئ اتالمئش ناگرادانئ ب.ةرتايةأتئث باسشئلئق قئزمةتتةگئ جةتئستئكتةرئنة عانا ةمةس، اؤعانستانداعئ سوعئس كةزئندةگئ باتالون كومانديرئ رةتئندة ءوزئنئث ةرجذرةك اسكةري باسشئ ءارئ اقئلدئ اسكةري ستراتةگ رةتئندةگئ قاسيةتتةرئن نازارعا الا وتئرئپ، بةرگةن.

ب.ةرتايةأ سوعئستا ناعئز قازاقتئث قايسار ذلدارئنا ءتان ةرلئك كورسةتئپ، جةرئنئث 443-ئ تاؤلئ ايماق بولئپ كةلةتئن اؤعان ةلئندة سان ءتذرلئ اسكةري تاسئلدةردئ قولدانا بئلگةن قازاقتان شئققان ايگئلئ ستراتةگتةرئنئث ءبئرئ. باقئتجان ةرتايةأ ول كةزدة نةبارئ 27 جاستا بولسا كةرةك. ءوزئنئث جاستئعئنا ءارئ اسكةري شةنئنئث اسا جوعارئ بولا قويماعاندئعئنا قاراماستان اسكةر باسشئلارئ ونئ بئلئكتئلئگئ مةن تاجئريبةلئلئگئ ءذشئن باتالون كومانديرئ ةتئپ تاعايئنداعان.

جالپئ باقئتجان ةرتايةأ تؤرالئ، ونئث ةرلئك ئستةرئ مةن اؤعان جةرئندةگئ اسكةري قيمئلدارئ تؤرالئ جازئلعان دذنيةلةر از ةمةس. «ةل» قوعامدئق-ساياسي ةكونوميكالئق اپتالئعئندا ب.ةرتايةأتئث ءومئرئ جونئندة جازئلعان كئتاپتئث مازمذنئن بايانداي كةلة ماقالانئث اأتورئ بةيبئت جذماجان باتئردئث ةرلئكتةرئن بئلايشا سؤرةتتةيدئ: «اتالعان كئتاپتا اؤعان سوعئسئنئث قاهارمانئ، قازاقستاننئث قارؤلئ كذشتةرئن قالئپتاستئرؤعا، رةفورمالاؤعا ةلةؤلئ ذلةس قوسقان كورنةكتئ اسكةري قايراتكةر، گةنةرال-لةيتةنانت باقئتجان ةرتايةأتئث ةرلئكتةرئ مةن ازاماتتئق بةينةسئ ناقتئ دةرةكتةرمةن جان-جاقتئ سيپاتتالعان. كةيئپكةردئث جاساعان ةرلئكتةرئ وسئ ءبئر كئتاپقا عانا ةمةس، بئرنةشة كئتاپقا ارقاؤ بولارلئقتاي. ونئث اؤعان سوعئسئندا باتالون باسقارئپ جذرگةنئندة جاؤئنگةرلةردئث رؤحئن كوتةرؤ ءذشئن ءوزئ العا شئعئپ شابؤئل باستاعان كةزدة كومانديرلةرئنئث جاؤ وعئنان تايسالماي قول باسقارئپ بارا جاتقانئن كورگةن ساربازدارئ ارقالانئپ، سوثئنان اتوي سالئپ جذگئرةتئنئ قولباسشئلئق قئرئن اشئپ بةرگةن. ةرتايةأ ءوزئنئث باتالونئمةن نةبئر كذردةلئ وپةراسيالاردئ جذزةگة اسئرعان. بئرنةشة رةت دذشپانداردئث قارؤ-جاراق قويماسئن باسئپ العان. تاؤ باسئنداعئ جاؤ بةكئنئستةرئن ذنةمئ بذزئپ ءوتئپ وتئرعان. سول كةزدةگئ ك س ر و قورعانئس ءمينيسترئ كةثةس وداعئنئث مارشالئ سةرگةي سوكولوأ پةن باس شتابتئث باستئعئ سةرگةي مارشال احرومةةأتئث باتالون كومانديرئ باقئتجان ةرتايةأتئث جاؤئنگةرلئك ءئس-قيمئلدئ شةبةر ذيئمداستئرا بئلةتئنئن، اسكةري تاكتيك رةتئندةگئ ةثبةگئن جوعارئ باعالاپ، قاتتئ قادئرلةؤئ، كابؤلعا شاقئرئپ بايانداماسئن بذكئل كومانديرلةر الدئندا تئثداتؤئ سول كةزدة-اق ونئث بئلئكتئ اسكةري باسشئلار قاتارئنان ورئن العاندئعئن كورسةتةدئ.

سوناؤ اؤعان سوعئسئنئث وت-جالئنئندا جذرگةننئث وزئندة اللانئ اؤزئنان تاستاماي، اتا-بابا ارؤاعئنا سئيئناتئن ول اتئس كةزئندة قيراپ قالعان مةشئتتئ باتالونئن جذمئلدئرئپ جوندةتةدئ. بذل ونئث ةث الدئمةن ءوزئنئث مذسئلماندئق پارئزئن وتةگةنئ بولعانمةن، جةرگئلئكتئ اؤعاندئقتار ءذشئن اسةرئ كذشتئ بولعانئ سونداي «مذسئلمان كوماندير» اتانئپ، ولاردئث سةنئمئنة كئرگةن. جةرگئلئكتئ حالئق ءبئر توعايدئ باقئتجان دةگةنگة تئلدةرئ كةلمةگةندئكتةن ونئث قذرمةتئنة «باقتيار توعاي» دةپ تة اتاعان. بةيبئت حالئق مذمكئندئكتةرئنشة وزدةرئنئث «مذسئلمان كومانديرلةرئن» ابايسئز تيةر وقتان قورعاپ، ونئث الدئ-ارتئن دذشپانداردان ارشئپ وتئرعان. سوندئقتان دا بولار، ةرتايةأ قئستاقتان قئستاق، قالا مةن قالا اراسئندا ةمئن-ةركئن جذرگةن.

اؤعاننئث جورئق جولئنان وتكةن ةرتايةأ كسرو-نئث جالپئ كوماندالئق جوعارئ اسكةري اكادةمياسئنا ءتذسئپ، ونئ بئتئرگةننةن كةيئن التئ جئل گةرمانيانئث پوتسدام قالاسئندا پولك كومانديرئ بولدئ. بذل پولكتئث كومانديرئ العاش رةت ورئس ةمةس ذلتتئث وكئلئ بولعان كسرو قارؤلئ كذشتةرئندةگئ تاريحي وقيعا ةدئ. وسئنداي ذلكةن دارةجة تذثعئش رةت باقئتجان ةرتايةأقا بذيئرعاندئقتان بذل قازاق اسكةرئ تاريحئندا دا التئن ارئپتةرمةن جازئلئپ قالاتئندئعئ داؤسئز»، دةيدئ اأتور ماقالاسئندا.

باقئتجان ةرتايةأ تؤرالئ ءالئ قانشاما تؤئندئلاردئث دذنيةگة كةلةتئنئ بةلگئسئز. ءبئراق باتئردئث ةرلئك ئستةر تؤرالئ جازئلعان دذنيةلةر وسئ كةزدئث وزئندة دة از ةمةس جانة ولار كةيئنگئ وسكةلةث ذرپاققا ذلگئ ونةگة بولئپ قالارئ ءسوزسئز. باتئردئث تةك اسكةر سالاسئنداعئ شةبةرلئگئ مةن بئلئكتئلئگئ عانا ةمةس، ءوز وتانئنا، ةلئنة، ذلتئنا دةگةن سذيئسپةنشئلئگئ، ادامگةرشئلئك قاسيةتتةرئ دة ءوز الدئنا جةكة كئتاپ بولئپ جازئلاتئن دذنية. ب.ةرتايةأ ةلدةگئ مةرزئمدئ باسئلئمداردئث بئرئنة بةرگةن سذحباتئندا بئلاي دةيدئ: «قازاق جئگئتتةرئ اؤعاندا ةشكئمنةن كةم سوعئسقان جوق. ولاردئث نامئسقويلئعئ، بابالارئمئزدان قالعان، انا سذتئمةن، اتا كذشئمةن دارئعان قايسارلئعئ مةن قايراتتئلئعئ نازار اؤداراتئن. ارؤاقتارعا سئيئنئپ، ذرئسقا ذرانمةن شئعاتئن ساربازدار بولدئ. ادامدئ سئيلاي بئلةتئن قاسيةتتةرئنة سذيئنةسئز. قازئر، كةيدة تةرةث ويعا كةتكةندة ةسئمة تذسةدئ. قازاقتئث جئگئتتةرئ ذنةمئ ءبئزدئث اينالامئزدا ءجذرئپتئ، «كومباتئمئزدئث ومئرئنة باسئثمةن جاؤاپ بةرةسئث»، دةگةندةي اثگئمة جاساعان سياقتئ. قازئرگئ «وققاعار» دةگةن ءسوز عوي. بذل ةندئ مةن كوماندير بولعان سوث عانا نازار اؤدارئلعان دذنية ةمةس، ولاردئث اعا تذتئپ، قانئم دةپ قارايلاسقان قاسيةتئنئث بةلگئسئ». وسئنئث ةرجذرةك كومانديردئث باؤئرمالدئعئنئث، ءوز ذلتئنئث وكئلدةرئنة دةگةن ماقتانئش سةزئمئنئث ءبئر كورئنئسئ بولسا كةرةك. بذل ءوز حالقئنئث ناعئز پاتريوتئنا عانا ءتان قاسيةت بولسا كةرةك.

ب.ةرتايةأتئث ةلئمئزدة اسا جوعارئ ماراپتتاردئث ءبئرئ «حالئق قاهارمانئ» اتاعئن الئپ تذرئپ: «بذل اؤعانستاندا وت كةشكةن قاراكوز قازاق جئگئتتةرئنئث قاهارماندئق ةرلئگئن باعالاپ بةرئلگةن ناگرادا دةپ بئلةمئن. ةكئنشئ، اسكةري قئزمةتتة جذرگةندة سئثئرگةن ةثبةگئمنئث ةسكةرئلگةنئ شئعار. بةيبئت كةزةثدة وتان قورعاؤ ساپئندا تذرعان ساربازدار مةن قورعانئس مينيسترئنة دةيئن قذتتئقتايمئن. بذل جالپئ ةلئمئزدئث بولات قالقانئ - اسكةرئمئزدئث قئزمةتئن باعالاعاندئق...

...ول كةزدة وتانئمئز تئنئشتئقتا ءومئر ءسذرئپ جاتتئ. ال 18-دةن اسقان جاستار اؤعان جةرئندة سوعئستا بولدئ. ارينة، مذنئث كوپ قيئنشئلئقتارئ بار ةدئ. بئرةؤدئث بالاسئ ذيلةنئپ، مارة-سارة توي جاساپ جاتسا، كورشئسئنئث ذلئ اؤعانستاندا قارؤ اسئنئپ، قاندئ شايقاستاردئث ئشئندة ءجذردئ. اتا-اناسئ كذنئنة مئث قايتارا قذدايعا سئيئنئپ، «بالامدئ امان-ةسةن ساقتاي گور» دةپ جالبارئنؤمةن ؤاقئت وتكئزدئ» دةؤئنئث ءوزئ كةؤدةمسوقتئقتان ادا، ءوزئنئث عانا ةمةس وزگةلةردئث دة جةتئستئكتةرئن كورئپ، باعالاي بئلةتئن تةكتئ تذلعاعا ءتان قاسيةتتةردةن تؤعان ءسوز بولسا كةرةك.

بذگئندة حالقئنئث ارداقتئ ذلئ، ايگئلئ گةنةرال، اؤعان سوعئسئنئث ارداگةرئ باقئتجان ةرتايةأ ةكئ ذل، ءبئر قئز تاربيةلةپ وتئرعان اسقار تاؤداي اكة. سةرئكجان اتتئ ذلئ اكةسئنئث جولئن قؤئپ، ب.مومئش ذلئ اتئنداعئ اسكةري اكادةميانئ ءبئتئردئ. تةمئرلان اتتئ ذلئ حالئقارالئق قاتئناستار سالاسئندا ةثبةكتةنؤدة. ال قئزئ گذلدانا وسئ ؤاقئتتا مةكتةپ وقؤشئسئ. ول ءوزئ دة، ءجذرئپ وتكةن ءومئر جولئ دا وزگةلةرگة ذلگئ - اسئل ازامات.

سوڭعى جاڭالىقتار