ساياسي ةليتا بيلئككة تالاسقان جاعدايدا ةكونوميكامةن اينالئسؤ، جذمئسسئزدئقپةن كذرةس نازاردان تئس قالادئ- ساياساتتانؤشئ س.بورباسوأ

قپارات /ةرلئك ةرجان ذلئ/ - قئرعئزستانداعئ سوثعئ وقيعالارعا قازئر دذنية ءجذزئ قذلاق ءتذرئپ وتئر. وعان اركئم ءارتذرلئ باعا بةرؤدة. ءبئز وسئعان وراي ساياسي عئلئمدار دوكتورئ سايئن بورباسوأتئ اثگئمةگة تارتئپ، ءوز ويلارئمةن ءبولئسؤدئ سذراعان ةدئك.
None
None

- سايئن مولداعالي ذلئ، قئرعئزستانداعئ جاعدايدئ توثكةرئس دةپ ايتؤعا بولا ما؟

-ونئ وپوزيسيالئق باسپاءسوز رةأوليؤسيا دةپ جاتئر. مةنئثشة رةأوليؤسيا دةؤگة كةلئثكئرةمةيدئ. رةأوليؤسيا - بذكئل ساياسي جذيةنئ تذپكئلئكتئ جاثارتؤدئ، قوعامدئق-ةكونوميكالئق قذرئلئستئ وزگةرتؤدئ قالايدئ. قئرعئزستاندا بذكئل ساياسي جذيةنئ، قوعامدئق-ةكونوميكالئق قذرئلئستئ وزگةرتؤ ماسةلةسئ كذن تارتئبئندة تذرعان جوق. مذندا پةرمانةنتتئ بيلئككة تالاس ءجذرئپ جاتئر. بيلئك حالئق ذمئتتةنگةن ماقسات-دةثگةيدةن شئقپايدئ. سوندئقتان قئرعئزستاندا كةيئنگئ 10 جئلدا ذنةمئ بيلئككة تالاس ءجذرئپ كةلة جاتئر. اسقار اقايةأتئث پرةزيدةنتتئگئ كةزئندة باسئندا ءبئراز تئنئشتئق بولدئ. ودان كةيئن بيلئككة تالاس باستالئپ، 2005 جئلعئ توثكةرئستة ا.اقايةأتئث ورنئنا قذرمانبةك باكيةأ بيلئككة كةلدئ. الايدا بيلئككة تالاسؤشئ توپتار ودان كةيئن دة ءوز كذرةسئن توقتاتقان جوق. ونئث بئرةؤئن فةليكس كؤلوأ، ةكئنشئسئن «اتامةكةن» پارتياسئنئث كوسةمئ ومئربةك تةكةبايةأ باسقارادئ. ولار وپپوزيسيانئ جاقتايدئ. ساياسي ةليتا بيلئككة تالاسقان جاعدايدا تئكةلةي ةكونوميكامةن اينالئسؤ، حالئقتئ ةثبةككة تارتؤ، جذمئسسئزدئققا قارسئ كذرةس نازاردان تئس قالادئ. بذل الةؤمةتتئك احؤالدئث ؤشئعا تذسؤئنة تذرتكئ بولؤدا. ال الةؤمةتتئك ماسةلةنئث شةشئلمةؤئ قايتادان بيلئكتئ ايئپتاؤعا جانة ونئمةن كذرةسكة اكةلةدئ. قئرعئزستان بذل داعدارئستان تةك حالئق تاماققا تويئنئپ، جذمئسقا كئرئسسة عانا شئعادئ. وكئنئشكة وراي بذل ماسةلةنئ بيلئك تة، وپپوزيسيا دا شةشئپ بةرة الماؤدا. سونداي-اق قئرعئز حالقئنئث ءوزئ دة ةثبةككة ذيئماي وتئر. ءبئر وكئنئشتئ جاعداي بيلئك ذناماعان جاعدايدا ونئمةن كذرةسؤگة ابدةن ءذيئر بولئپ العان حالئق تئنئش وتئرمايدئ. بيلئك ذناماسا مئندةتتئ تذردة كوشةگة شئعئپ كةتةدئ. ماسةلةن قازاقستان حالقئندا سابئرلئلئق، قيئنشئلئققا ءتوزؤ بار. قئرعئز حالقئنئث مةنتاليتةتئ ولاي ةمةس. قازئر ولاردئث وسئ توثكةرئسكة ةتتةرئ ذيرةنئپ الدئ. ونئث وبيةكتيأتئ جانة سؤبيةكتيأتئ فاكتورلارئ قاتار كةلئپ وتئر. كةيدة توثكةرئستئث رةأوليؤسياعا ذقسايتئن جاعئ وسئ. ماركسيستةر ايتقان رةأوليؤسيالئق سيتؤاسيانئث وبةكتيأتئك فاكتورئ - جوعارعئلاردئث بذرئنعئشا باسقارا المايتئنئ، ال تومةنگئلةر بذرئنعئشا ءومئر سذرگئسئ كةلمةيتئنئ.

-توثكةرئستئث باستئ سةبةپتةرئن تاعئ دا تارقاتا تذسسةثئز؟

-مةنئثشة، توثكةرئستئث ةث باستئ سةبةبئ - قئرعئز حالقئنئث قايئرشئلانؤئنئث كذشةيؤئ. مئسالئ قازاقستاندا جالپئ ئشكئ ءونئمنئث كولةمئ جان باسئنا شاققاندا 7 مئث ا ق ش دوللارئنان اسئپ وتئر، قئرعئزستاندا ول 500 دوللاردئث كولةمئندة. وثتذستئك ايماعئندا جان باسئنا شاققانداعئ جيئنتئق ءونئمنئث كولةمئ ءتئپتئ 360-370 دوللاردان عانا كةلةدئ. قاراپ وتئرساثئز، قئرعئزستانداعئ جاعداي قازاقستاننان 14 ةسة تومةن. وندا ورتا جالاقئ قازئر 7 مئث تةثگة كولةمئندة، ال قازاقستاندا 60 مئث تةثگةنئ قذراپ وتئر. كورشئ ةلدةگئ قايئرشئلانؤدئث تةرةثدةؤئن كوپتةگةن وتباسئلاردئث كذندئك تابئسئنئث 1 دوللاردئ عانا قذرايتئندئعئنان-اق كورؤگة بولادئ. سوندئقتان 5 ميليون حالئقتئث 800 مئثعا جؤئعئ باسقا ةلدةردة جذمئس ئستةپ، ناپاقاسئن ايئرؤدا. الةمدئك داعدارئس جاعدايئندا كوپتةگةن ةلدةر قئرعئزستاننئث گاستاربايتةرلةرئن كةرئ قايتاردئ. ولار تاعئ جذمئسسئز قالدئ. مذنداي جاعداي ارينة قئرعئز حالقئنئث اشؤ-ئزاسئن تؤدئرئپ، بيلئككة قارسئ شئعؤئنا نةگئز بولؤدا. قئرعئزستانعا مةن ءجيئ بارئپ تذرام، ونداعئ احؤالدئ ءبئرشاما بئلةم. ويتكةنئ قئرعئز گؤمانيتارلئق ؤنيأةرسيتةتئندة ديسةرتاسيالئق كةثةستئث مذشةسئمئن.

ق. باكيةأ بيلئكتئ باسقارا المايتئنئن كةينگئ جئلدارئ ابدةن دالةلدةدئ. ةگةر ةلدئ ادئلةتتئ باسقارعان كةزدة وندا مذنداي جاعداي بولمايتئن ةدئ. وكئنئشكة قاراي ول بذرئنعئ باسشئلاردئث قاتةلئگئن قايتالادئ. باسشئ ورئندارعا ءوزئنئث تؤئسقاندارئن قويئپ، ةث الدئمةن ءوزئنئث جاقئن-جؤئقتارئن بايئتؤعا تئرئستئ. وسئنداي جاعدايدان كةيئن ةندئ ارينة ول كئسئ دة بيلئكتةن باس تارتؤئ كةرةك. ءوزئ الماستئرعان اسقار اقايةأ تا بيلئكتةن باس تارتئپ كةتتئ عوي.

-عذلامالاردئث ايتؤئنشا، زاث ءوز كذشئنةن ايرئلعان جةردةن جاؤئزدئق باستالادئ. وسئ ارادا قئرعئزستانداعئ دةموكراتيا مةن بوستاندئقتئث ارا-جئگئن دة اشئپ تذسئندئرة كةتسةثئز.

-ونئث وتة دذرئس. قئرعئزستانداعئ قازئرگئ احؤالدئ احلاقيالئق قذبئلئس دةؤگة بولادئ. وندا بةيباستئققا ذلاسئپ كةتكةن بوستاندئق قانا بار. شئن مانئندة دةموكراتيا دةگةنئمئز ول زاثنئث ديكتاتؤراسئ. دةموكاتيالئق قوعامنئث بارلئق سالالارئ زاثمةن باسقارئلؤئ كةرةك. وندا پرةزيدةنتتةن باستاپ ءذي سئپئرؤشئعا دةيئن زاثعا باعئنؤئ ءتيئس. دةموكراتيانئث ءمانئ وسئندا. ال ةگةر ويئمئزعا كةلگةندئ ئستةي بةرةتئن بولساق، ول دةموكراتيا ةمةس. دةموكراتيا قاتاث ءتارتئپ. بيلئكتئث بارلئق تارماقتارئنئث حالئققا جاؤاپتئ بولؤئ جانة اؤئسئپ وتئرؤئ دةموكراتيانئث نةگئزگئ پرينسيپتةرئ بولئپ تابئلادئ. دةموكراتيانئ ةنگئزؤ ءذشئن حالئقتئث ساياسي مادةنيةتئ، ساياسي ساناسئ دايئن بولؤ كةرةك.

- «جذرتئث ءبارئ باقئتقا جةتؤگة تالپئنئپ، باقئتسئزدئقتان شوشيدئ. ةگةر وزئثة باقئت تئلةسةث، وندا باسقانئث باقئتتئ بولؤئنا قام قئل. سوندا ءوزئث دة باقئتتئ بولاسئث» دةگةن ءذندئ ناقئلئ ةرئكسئز ةسئمة ءتذسئپ وتئر. قازئر قئرعئزستاندا تئعئرئقتان الئپ شئعاتئن قانداي جولدار بار؟ باؤئرلاس بذل ةلدةگئ احؤالدئ تئنئشتاندئرؤ ءذشئن روزا وتئنبايةأا جةتةكشئلئك ةتةتئن ؤاقئتشا ذكئمةتتئث ورتالئق كوميتةتئنة قانشا ؤاقئت كةرةك دةپ ويلايسئز؟

-ةگةر ؤاقئتشا ذكئمةت جاعدايدئ تذراقتاندئرا الاتئن بولسا، ةل تئنئشتالادئ. قازئر قذرمانبةك باكيةأتئث قولئندا ناقتئ بيلئك جوق. ءبئراق ول ورنئمنان ءتذستئم دةپ جاريالاعان جوق. ةگةر ورنئمنان ءتذستئم دةپ جاريالاپ، وتستاأكاعا كةتةتئن بولسا، جاعداي قئسقا ؤاقئتتا تذراقتاناتئن بولادئ. ال ق. باكيةأ بذرئنعئشا پرةزيدةنت بولئپ قالئپ، ءوزئنئث جاقتاستارئن جيناپ بيلئكتئ قارؤلئ كذشپةن الؤعا تئرئسسا، جاعداي ؤشئعادئ. قازئر بارلئق جاعداي باكيةأكة تئرةلئپ تذر. ؤاقئتشا ذكئمةت بيلئكتئ قالاي جذرگئزئپ اكةتة الادئ ماسةلة وسئعان كةلئپ تئرةلةدئ. مةنئث ويئمشا، الداعئ بئرةر ايدئث ئشئندة وندا جاعداي قالپئنا كةلةدئ.

قئرعئز وپپوزيسياسئنئث قازئرگئ باسشئلارئ ساياسي كذرةسكة ذنةمئ قاتئسئپ كةلة جاتقان ادامدار عوي. ةگةر عالئمداردئ، ساراپشئلاردئ جانة باسقا مامانداردئ جيناپ، كةيبئرةؤئن سئرتتان تارتئپ، ةلدةگئ احؤالدئ تالداپ، ساراپقا سالاتئن بولسا، ةلدئ داعدارئستان الئپ شئعؤدئث ناقتئ تذجئرئمداماسئن جاساي الادئ. مذنداي ءئس-شارالار بذرئن دا قولعا الئنعانمةن، بذرئنعئ بيلئك ونئ جذزةگة اسئرا المادئ.

-قئرعئزستانداعئ احؤال ة ق ئ ذ-عا ءتوراعالئق جاساپ جاتقان قازاقستاننئث حالئقارالئق بةدةلئنة قانداي دا ءبئر ئقپالئن تيگئزة الا ما؟

-قازاقستان بارلئق ؤاقئتتا دا قئرعئزستانعا كومةك قولئن سوزئپ كةلةدئ. ذنةمئ نةسية بةرئپ، جاعداي جاساؤعا تئرئسادئ. ةشقاشان ولاردئث ةكونوميكالئق مذددةسئن دة اياق استئ ةتكةن ةمةس. سؤعا بايلانئستئ ماسةلةلةر تؤئنداعان كةزدة دة جةثئلدئك جاساپ، ولار سؤ بةرمةي قويسا دا ةلةكتر ةنةرگياسئن بةرؤدئ توقتاتپايدئ. قئرعئز تاؤارلارئ شةكارادان ةمئن-ةركئن ءوتئپ، جذمئسسئزدارئ قازاقستانعا ةركئن كةلؤدة. سوندئقتان قئرعئزستانداعئ قازئرگئ احؤال قازاقستاننئث بةدةلئنة ةشقانداي نذقسان كةلتئرة المايدئ. كةرئسئنشة قئرعئزستانعا كومةك جاساپ، ونداعئ احؤالعا قاتئستئ وركةنيةتئ ةلدةرگة ءتان پوزيسيا ذستاي الساق، حالئقارالئق ابئرويئمئز بذرئنعئدان دا ارتا تذسةدئ.

- اثگئمةثئزگة راحمةت.

سوڭعى جاڭالىقتار