قوي تةرئسئ مةن ءجذنئنئث قادئرئ تذسكةن قازئرگئ قالپئن قالاي وثالتؤعا بولادئ؟

-ئ. قازاقپارات /ايدار وسپانالي/ - قازاق حالقئنئث تذرمئس-تئرشئلئگئندة ةث كوپ قولدانئلعان ماتةريالداردئث ءبئرئ قويدئث تةرئسئ مةن ءجذنئ شئعار
None
None

اتام قازاق قادئر تذتئپ، قاستةرلةگةن ءتورت تذلئك مالئنئث تةرئسئ مةن جذنئنةن كيئم تئگئلئپ، كيئز باسئلئپ، سان ءتذرلئ ئدئستار مةن جاؤئنگةرلئك بذيئمداردئث بولشةكتةرئ دايئندالعان. بذگئندة قازاقتئث سالتئ مةن ءداستذرئن كوزدئث قاراشئعئنداي ساقتاپ كةلة جاتقان رةسپؤبليكانئث كةيبئر ايماقتارئنداعئ، ادةتتة اؤئلدئق ايماقتاردا تذرئپ جاتقان بئرةن-ساران قارتتارئ بولماسا، بذگئندة ءجذن مةن تةرئنئث قادئرئنة جةتئپ جاتقان ةشكئم جوق سياقتئ. كةزئندة اتا-بابامئز ءذشئن سونشالئقتئ قذندئ بولعان ماتةريال بذگئندة شئبئن جةپ، قذرتتاپ دالادا جاتئر. كادةگة جاراتتئ دةگةنئ ونئ دالاداعئ قورا-قوپسئنئث جئرتئعئنا جاماؤ ةتكةن. وسئعان قاراپ، قوي تةرئسئ مةن ءجذنئنئث شئنئمةن-اق قادئرئ كةتة باستاعانئ ما دةگةن ويعا قالاسئث. الايدا بذگئندة وسئ قوي تةرئسئنئث ءجذنئ مةن تةرئسئن پايدالانئپ، سان ءتذرلئ تاؤارلار شئعارئپ، مول پايدا تاؤئپ وتئرعان ةلدةردئث بار ةكةندئگئن كورگةندة ءئشئث اشيدئ-اق. ول ول ما، وسئ شيكئزاتتئ پايدالانئپ، ودان شئعارعان زاتتارئن الةمدئك برةندكة اينالدئرعان، ءسويتئپ قوي ءجذنئ مةن تةرئسئنئث ارقاسئندا-اق الةمگة تانئمال بولعان مةملةكةتتةردئ قايتةرسئث.

ةندةشة قوي تةرئسئ مةن ءجذنئن نةگة پايدالانا الماي وتئرمئز؟ ةلدة اتالمئش ماتةريالعا دةگةن سذرانئس نةگة جوق جانة اياق استئندا جاتقان وسئ بايلئققا دةگةن نةمقذرايلئلئق قانشا ؤاقئتقا دةيئن جالعاسا بةرمةك؟ كةشة پارلامةنت سةناتئنا وتكةن ذكئمةت ساعاتئندا دةپؤتاتتار وسئ ماسةلةنئ تاعئ كوتةردئ. سةناتور تاسباي سيمامبايةأتئث ايتؤئنشا، بذگئندة ةلئمئزدئث ايماقتارئنداعئ اؤئلداردا ءتورت تذلئك مالدئث وتة كوپ مولشةردةگئ تةرئلةرئن كةزدةستئرؤگة بولادئ. ولار قازئر ةشكئمگة كةرةكسئز بولئپ قالدئ. ونئث ذستئنة اؤئلدا ونداعان مئث توننا ءجذن دة جاتئر. ول دا ةشكئمگة كةرةك ةمةس. ال مةملةكةت، ناقتئراق ايتقاندا اؤئل شارؤاشئلئعئ مينيسترلئگئ وسئعان ءبئر مةزگئل كوثئل ءبولئپ، ونئ وثدةؤگة، ءسويتئپ ودان حالئققا پايدالئ تاؤار شئعارؤعا تالپئنسا يگئ ءئس بولار ةدئ. ال ازئرگة بذل ماتةريالدار قورا-قوپسئدا ساسئپ جاتئر. ذلئ بريتانيادا بذگئن 10 ميلليون قوي بار ةكةن. وسئ قويدان الئنعان تاؤارلار بذگئندة الةمگة تانئمال. ال ءبئزدئث جذنئمئز ولاردئكئنةن 10 ةسة ارتئق بولسا دا شاشئلئپ دالادا جاتئر. بذل نةمقذرايدئلئق قاشانعئ جالعاسادئ؟ قاشان ءبئز تةرئ مةن ءجذندئ وثدةپ، ونئ كادةمئزگة جاراتا الاتئنداي جاعدايعا جةتةمئز»، دةدئ دةپؤتات ئشكئ قئنجئلئسئن جاسئرا الماي.

اؤئل شارؤاشئلئعئ ءمينيستئرئنئث سوزئنة قاراعاندا، ةلئمئزدئث ايماقتارئندا ءجذن مةن تةرئنئث كوپتةپ جينالئپ قالعاندئعئمةن كةلئسؤگة بولادئ. مذنداعئ ماسةلة تةرئنئث ساپاسئندا جاتئر. ويتكةنئ ونداعئ مالداردئ جةكةلةگةن ازاماتتار تذرمئستئق جاعدايدا، اؤلادا سويادئ. مالدئ سويؤ كةزئندة ونئث تةرئسئنة پئشاق تيةدئ نةمةسة باسقاداي جاعداي بولادئ. سودان بارئپ تةرئ پايدالانؤعا جاراماي قالادئ. ال ول تةرئ ساپالئ قالپئن ساقتاؤ ءذشئن ارنايئ ورئنداردا سويؤ كةرةك. «قازئر ءبئز كوپشئلئك اراسئندا مالداردئ ارنايئ ورئنداردا سويؤ جونئندة ماسةلة كوتةرئپ وتئرمئز. ويتكةنئ وندا قويدئث نةمةسة باسقا دا مالدئث تةرئسئ ارنايئ تةحنيكانئث كومةگئمةن مةحانيكالاندئرئلعان تذردة سئلئنئپ الئنادئ. ال مذنداي تةرئنئ ةكسپورتتاؤعا دا ةلئمئزدة وثدةؤگة دة بولادئ. ءجذن دة بئزدة جةتئپ، ارتئلادئ. ءبئراق وكئنئشكة قاراي، بئزدةگئ جذننئث تةك 18 پايئزئ عانا بيازئ ءجذن. ال قالعاندارئ قئلشئقتئ ءجذن. وعان الةمدة سذرانئس از. ونئ بذرئن تةك رةسةي عانا اسكةردةگئ جاؤئنگةرلةرئنة ارناپ كيئم تئگؤ ءذشئن ساتئپ الاتئن. قازئر ولار دا المايدئ. سوندئقتان قئلشئقتئ ءجذننئث بةرةرئ شامالئ. ال بيازئ ءجذندئ قوي سانئن ارتئراتئن بولساق، بولاشاقتا ول بئزگة مول پايدا اكةلةدئ. بذل اؤئل شارؤاشئلئعئ مينيسترلئگئنئث نازارئنان تئس قالعان ماسةلة ةمةس. وعان قاتئستئ «قازاگرو» ذلتتئق حولدينگئنئث ارنايئ باعدارلاماسئ دا بار. باعدارلاماعا سايكةس ءبئز جاقئن بولاشاقتا بيازئ ءجذندئ مال سانئن 50 پايئزعا دةيئن جةتكئزؤدئ كوزدةپ وتئرمئز»، دةدئ مينيستر.

اتالمئش ماسةلة توثئرةگئندةگئ پئكئرئن بئلدئرة كةتكةن «قازاگرو» ذلتتئق حولدينگئنئث باسقارما ءتوراعاسئ اسئلجان مامئتبةكوأتئث ايتؤئنشا، مالدان مةحانيكالاندئرئلعان تذردة سئلئنئپ الئنعان تةرئ بذگئن بئزگة وتة قاجةت. ول ءتئپتئ قازاقستاندا جةتئسپةي وتئر دةؤگة دة بولادئ. «مذنداي تةرئنئ ءبئز قازئر-اق ساتئپ الؤعا دايئنبئز. ال جذنگة كةلةتئن بولساق، 1990 جئلدارئ بئزدة 63 مئث توننا بيازئ ءجذن شئعارئلاتئن بولسا، قازئر ونئث مولشةرئ 7 مئثنئث ار جاق-بةر جاعئندا. ياعني بذل سالا 9 ةسةگة قذلدئراپ وتئر. ونئث ذستئنة قازئر نارئقتا سينتةپون سياقتئ قئلشئقتان دايئندالعان ماتةريالدار قاپتاپ كةتتئ. كوثئلگة مةدةؤ بولاتئن ءبئر ماسةلة - سوثعئ ؤاقئتتا تابيعي تذردة جئلؤ بةرةتئن ماتةريالدارعا دةگةن سذرانئس ارتئپ كةلةدئ. بذرئندارئ قالئث كوپشئلئك سان كورةتئن سوثعئ ذلگئدةگئ جاساندئ تالشئقتاردان دايئندالعان توسةنئشتةر (كوأرولان) مةن ةدةنگة جاياتئن وزگة دة ماتةريالداردئ تابيعي ماتةريالدان جاسالعان زاتتار ئعئستئرا باستادئ. وسئعان بايلانئستئ ءبئز قازئر بيازئ جانة قئلشئقتئ ءجذندئ وثدةؤگة بايلانئستئ ارنايئ جوبالاردئ قارجئلاندئرؤدئ قولعا الئپ وتئرمئز»، دةدئ حولدينگ باسشئسئ.

سونداي-اق ول سوزئندة تةرئ مةن ءجذننئث ماسةلةسئنة قاتئستئ جاعئمدئ جاثالئقتارئن دا جةتكئزدئ. ونئث مالئمةتتةرئنشة، قازئر تاراز قالاسئندا بيازئ ءجذندئ قايتا وثدةؤ جذمئستارئ قولعا الئنئپ وتئر. قؤاتتئلئعئ 1 مئث توننانئ قذرايتئن اتالمئش جوبا اياسئندا سول ايماقتاعئ بييازئ جذندةردئث بارلئعئ ساتئپ الئنئپ، وثدةؤگة جئبةرئلةدئ. «بذل باعئتتاعئ جذمئستار ساتئمةن جذزةگة اسسا، ءبئز ونئث الداعئ ؤاقئتتا دا كةثةيتة بةرةتئن بولامئز. وسئ تةكتةس جوبالاردئ جذزةگة اسئرؤ شارالارئ اقتوبة وبلئسئندا دا قارالؤدا. تارازدا سونئمةن قاتار قئلشئقتئ ءجذندئ وثدةؤ باعئتئندا دا جؤئق ارادا ءتيئستئ شارالار قولعا الئنادئ. ودان تابيعي تذردة جئلؤ بةرةتئن ماتةريالدار شئعارئلادئ. ونئ قابئرعانئ جئلئتؤ ءذشئن پايدالانؤعا بولادئ. سول سياقتئ قانداي دا ءبئر عيماراتتاردئث قذرئلئسئ بارئسئندا كادةگة جاراتؤعا بولادئ. ةندئ ءجذندئ نةگة مةملةكةت ساتئپ المايدئ دةگةن ماسةلةگة كةلةتئن بولساق، ءجذن بيرجالئق تاؤار ةمةس. ونئ بةكةردةن-بةكةر ساتئپ الا المايسئث. ونئ تةك قايتادان ساتا الاتئن مذمكئندئگئث بولعاندا عانا ساتئپ الؤعا بولادئ. ءبئراق ارينة بذل باعئتتا ءبئز قول قؤسئرئپ قذر وتئرمئز دةگةن ذعئم تؤماؤئ ءتيئس. ءبئز ونئ دا ويلاپ، شةشئمئن تاپتئق. ءجذن مةن تةرئنئث ماسةلةسئمةن قازئر جةكة يةلئكتةگئ نئسانداردئث اينالئسقاندارئ ءتيئمدئ. سول ءذشئن ءبئز ولارعا ارنايئ باعدارلاما دايئنداپ وتئرمئز»، دةدئ ا.مامئتبةكوأ.

مينيسترلئك وكئلدةرئنئث بذل ماسةلةنئ قولعا العاندارئ ورئندئ ارينة. سةبةبئ ءجذن مةن تةرئنئث وسئ ؤاقئتقا دةيئن قازاق حالقئنئث تئنئس-تئرشئلئگئمةن قانشالئقتئ بايلانئستا بولعاندئعئن ءسوز باسئندا اتاپ وتتئك. وسئعان قاراي بذل سالا مذلدةم نازاردان تئس قالئپ، ءتورت تذلئك مالدئث بةرةكةسئ يةن دالادا شاشئلئپ جاتا بةرسة، ونئ مةملةكةت پايدالانا الماسا، ءجذن مةن تةرئمةن بئرگة حالئق مادةنيةتئنئث دة ءبئر بولشةگئ قذردئمعا كةتةر مة دةگةن قاؤئپ تة جوق ةمةس. قالاي بولعان كذندة دة بئزگة بذل ماسةلةنئ مئقتاپ قولعا العان ءجون. بذل باعئتتا ءتئپتئ تةرئ مةن ءجذندئ پايدالانؤداعئ اتا-بابامئزدان كةلة جاتقان ةسكئ ادئستةر مةن تاسئلدةردئ قازئرگئ زامانعا لايئقتاپ پايدالانسا دا بولاتئن سياقتئ. ةندةشة دةپؤتات كوتةرئپ وتئرعان ماسةلة، ءسوز جوق، ورئندئ.

ذكئمةت ساعاتئندا سةناتورلار تاراپئنان كوتةرئلگةن ماثئزدئ ماسةلةلةردئث ءبئرئ ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئنة قاتئستئ بولدئ. جيئندا ت.سيمامبايةأ مةملةكةت باسشئسئنئث وتاندئق ازئق-تذلئك تاؤارلارئنئث مولشةرئن 80 پايئزعا جةتكئزؤگة بايلانئستئ جذمئستار بويئنشا قانداي شارالار قولعا الئنئپ وتئرعاندئعئن بئلگئسئ كةلةتئندئگئن ايتتئ.

ونئث پئكئرئنشة، بذگئندة قازاقتا الةمدة تةثدةسئ جوق تاعامدار جةتةرلئك. سوندئقتان ةلباسئنئث الدئعا قويئپ وتئرعان ماسةلةسئ وتة ماثئزدئ. ةندئگئ ماسةلة ونئث قانشالئقتئ ورئندالاتئنعئندا. بذعان اؤئل شارؤاشئلئعئ أةدومستأوسئنئث باسشئسئ قئسقا عانا جاؤاپ قايتاردئ. ياعني بئزگة بذگئن اؤئل شارؤاشئلئعئ سالاسئنداعئ قايتا وثدةؤ سالاسئن جاثعئرتؤ قاجةت. قازاقستان وسئ سالاداعئ قذرئلعئلاردئ جاثارتؤئ كةرةك. بذدان ءارئ ءسوزئن قازاقستاندئق قامتؤ ماسةلةسئنة قاراي ويئستئرعان مينيستر: «ةندئ مةملةكةتكة ارقا سذيةپ وتئرعان كاسئپورئندار مةن حولدينگتةر تةك وتاندئق ازئق-تذلئكتئ عانا ساتئپ الؤلارئ كةرةك. ءبئز تذتئنؤشئ نارئعئن وتاندئق تاؤارمةن قامتاماسئز ةتؤئمئز قاجةت. وسئ ؤاقئتتا ءار ةل وزدةرئنئث تاؤارلارئن تئقپالايتئن بولدئ. بذل ذدةرئستةن ارينة ءبئز دة تئس قالماي، اؤئل شارؤاشئلئعئ ونئمدةرئن وندئرؤشئلةردئث مذددةلةرئن قورعاي ءبئلؤئمئز كةرةك. بذل شارالار بئزگة وتاندئق قامتؤدئث ذلةسئن ارتتئرؤعا جول اشادئ»، دةدئ ا.كذرئشبايةأ.

ونئث سوزئنة قاراعاندا، بذگئندة ةلئمئزدةگئ كاسئپورئنداردئث تةحنيكالئق جانة تةحنولوگيالئق قامتاماسئز ةتئلؤ ماسةلةلةرئنة كوثئل ءبولؤ ماثئزدئ. ويتكةنئ باسةكةگة قابئلةتتئلئك ءونئمنئث وزئندئك باعاسئنئث تومةندئگئنة بايلانئستئ. ال كاسئپورئندار زامانعا ساي قذرالدارمةن جابدئقتالسا، ويلاعان ماقساتقا وپ-وثاي قول جةتكئزؤگة بولادئ. «تاعئ ءبئر ايتا كةتةر ماسةلة، بئزگة كةدةن وداعئنا مذشة ةل رةتئندة ءوزئمئزدئث ارتئقشئلئقتارئمئزدئ پايدالانؤئمئز كةرةك. ءبئزدئث تاؤارلارئمئز تازا ءارئ تابيعي. ساؤدا نارئعئندا بئزگة وسئ ماسةلةگة ةرةكشة كوثئل ءبولؤ كةرةك»، دةدئ اؤئل شارؤاشئلئعئ أةدومستأوسئنئث باسشئسئ. مينيستر سةناتورلارمةن كةزدةسؤئ بارئسئندا اتالعاندارمةن قوسا قازئرگئ تاثدا كوپشئلئك اراسئندا كةثئنةن تاراعان قئتايعا جةردئ جالعا بةرؤ ماسةلةسئن دة ءبئرجولا تذيئندةدئ. سةناتور دةپؤتات عاريفوللا ةسئمنئث جةردئ جالعا بةرؤ ماسةلةسئنة قاتئستئ ساؤالئنا ناقتئ جاؤاپ قاتقان مينيستر: «قازاقستان زاثدارئ بويئنشا جةردئ قوسالقئ جالعا بةرؤگة تئيئم سالئنعان. سوندئقتان ونئ ةشكئم دة جالعا بةرة المايدئ. ءبئز قئتايمةن كةلئسسوزدةر جذرگئزؤ بارئسئندا ولارعا ناقتئ تذسئندئردئك. قازاقستان قئتايمةن تةك سويانئ ساتؤ ماسةلةسئن عانا قاراي الادئ. ءبئز وسئ باعئتقا قارجئ ءبولؤ جاعئن دا قاراستئرؤئمئز مذمكئن. »، دةپ تذيدئ ءسوزئن ا.كذرئشبايةأ.

سوڭعى جاڭالىقتار