ةلباسئ نذرسذلتان نازارباةأ: جول باستاؤ قيئن بولمايدئ، جانئثدئ ذعار جولداسئث بولسا

None
None
. قازاقپارات. بذدان بذرئن حابارلانعانداي، وتكةن سةنبئ كذنئ ةلباسئ نذرسذلتان نازارباةأ كذلاش بايسةيئتوأا اتئنداعئ وپةرا جانة بالةت تةاترئندا وتكةن كورنةكتئ جازؤشئ ءابئش كةكئلباي ذلئنئث 70 جئلدئق مةرةيتويئنا ارنالعان سالتاناتتئ كةشكة قاتئسئپ، قالامگةردئ قذتتئقتادئ. قازاقپارات ن. نازارباةأتئث كورنةكتئ مةملةكةت جانة قوعام قايراتكةرئ، حالئق جازؤشئسئ ءابئش كةكئلباي ذلئنئث 70 جاسقا تولؤئنا وراي وتكةن سالتاناتتئ جيئندا سويلةگةن ءسوزئنئث ءماتئنئن نازارعا ذسئنادئ

 * *

 

قذرمةتتئ قاؤئم!

قادئرلئ ءابئش كةكئلباي ذلئ!

بذگئن ةلئمئزدئث مادةني-رؤحاني ومئرئندةگئ جارقئن دا جاراسئمدئ، ابزال دا ارداقتئ، مةرةكةلئ كذننئث ءبئرئ. كورنةكتئ مةملةكةت جانة قوعام قايراتكةرئ، ءسوز ونةرئنئث ساردارئ، قازاق ادةبيةتئنئث ساثلاعئ ءابئش كةكئلباي ذلئ 70 جاسقا تولئپ وتئر. ماعئنالئ عذمئرئنئث مازمذندئ شاقتارئن، ونةگةلئ ءومئربايانئنئث ومئرشةث بةتتةرئن تابيعي تالانتئمةن ورنةكتةگةن، ةثبةك جولدارئن حالقئنئث عذمئرناماسئمةن وزةكتةس ورگةن ايتؤلئ دارئن ءابئش كةكئلباي ذلئ وسئنداي تاماشا دا تاعئلئمدئ كذندئ بئزبةن، بذگئنگئ زامانداستارئمةن، بئرگة قارسئ الئپ وتئر.

جةمئستئ جئلدار مةن جةثئستئ جولداردئ جالعاعان جايساث جاسئثئز قذتتئ بولسئن، قادئرلئ ابةكة!

كةكئلباةأتئث تأورچةستأولئق تابئستارئن، بذل سالادا شئققان شئثدارئن، قئرؤار ةثبةكتةرئن زييالئ دوستارئ ايتا جاتار. مةنئث ايتارئم باسقا.

اتا-بابامئز ارمانداپ وتكةن ذلئ كذنگة - ازاتتئق پةن ةركئندئككة قول جةتكئزگةن تاريحي كةزةثدة تئزة قوسئپ، تاؤةلسئز كذندةردئث جارقئن جئلناماسئن جازؤعا اتسالئسقان جانداردئث ئشئنةن مةن ءابئش كةكئلباي ذلئ ةسئمئن اركةز ريزا كوثئل، ريياسئز سةزئممةن ايتا جذرةمئن.

بذگئن ةسئمة 1991 جئلعئ جةلتوقسان ايئندا الماتئ قالاسئنداعئ رةسپؤبليكا سارايئندا وتكةن قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث تذثعئش پرةزيدةنتئن ذلئقتاؤ سالتاناتئنداعئ ءابئش كةكئلباي،ذلئنئث ءسوزئ ورالئپ تذر. سوندا جذرتئمئزدئث الدئندا تةبئرةنة ءسوز ساپتاعان ابةكةث: "ويداعئمئز بولدئ. ورتامئز تولدئ. توبةدةگئ كةلدئ. تورةلةسكةندة دة رةنجيتئن رةتئمئز جوق. تةك ذزاعئنان سذيئندئرگةي. اق جولدئث الدئندامئز. ذلكةن تئلةكتئث ذستئندةمئز"، دةپ تولعاعان ةدئ. قؤانئشتان كوكئرةكتةرئ اتوي سالعان سالتاناتتئ قاؤئم بذل ءسوزدئ "بارةكةلدئ" دةپ اق تئلةك، اپپاق باتاداي قابئلداپ، قوستاعان بولاتئن.

مةملةكةت قذرؤ دةگةن اؤئر شارؤالاردئ، كذردةلئ مئندةتتةردئ جذزةگة اسئرؤ كةزئندة مةنئث جانئمدا قاجةت كةزئندة ءابئش كةكئلباي ذلئ بئرگة بولدئ. جاثا تذرپاتتئ، بذگئندة 18 جاسقا تولئپ وتئرعان تاؤةلسئز قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث تاريحي ءومئربايانئن بئرگة جازئسؤعا اتسالئستئ. مةنئمةن ساپارلاس بولعان سةرئكتةرئمنئث ئشئندة مةن ءابئش كةكئلباي ذلئ ةسئمئن ةرةكشة اتايمئن. ابةكةث قاي قيئرعا سالسام دا، قيادان كورئندئ، قاي تةرةثگة سالسام دا بويلاپ تا، ويلاپ تا شئعا ءبئلدئ. ويئمداعئنئث ورايئن تاپتئ، قاي ئستة دة قايراتكةرلئك پةن ةرئك-جئگةردئث ذلگئسئن كورسةتتئ. مةملةكةتتئك-قوعامدئق قئزمةتتئث الاساپئران اراسئندا ءجذرئپ، قالامئن ودان ءارئ ذشتاي ءبئلدئ. قازاق ادةبيةتئنئث عانا ةمةس، قازاق ساياسي ويلاؤ جذيةسئنئث جاثا بةلةستةرئن قامتيتئن سئندارلئ تولعاؤلار مةن سالدارلئ ماقالالار جازدئ، ةل مةن جةردئث بذگئنئ مةن ةرتةثئ تؤرالئ كوسئلگةن وي، كوسةم ءسوز تؤدئردئ. ءتئل تاعدئرئن، ءدئل تاعدئرئن، ءدئن تاعدئرئن ذشتاستئرعان ذلاعاتتئ پئكئرلةرئ مةن ذرئمتال ويلارئ جذرتئنئث جذرةگئنة جةتتئ.

ارگةنتينانئث اتاقتئ قالامگةرئ حوركة لؤيس بورحةستئث ءبئر ءسوزئ ةسكة تذسةدئ: "ادةبيةت دةگةنئمئز - باسقارؤعا بولاتئن ءتذس كورؤشئلئك". بئزدة ادةبيةت دةگةندئ اسئرة قئزئل ءسوز، مئنشئلدئك پةن كذنشئلدئكتئث كةزةكتةن تذسپةس كئرشةث قارؤئ دةپ تذسئنةتئندةر دة بار. ال شئن مانئندة ادةبيةت - جانئثدئ جاقسئ اسةرگة بولةيتئن، ويئث مةن ساناثدئ سةرگئتةتئن، ارمانئث مةن قيالئثا قانات بايلاتاتئن، ءذمئتئث مةن بايلامئثا جول سئلتةيتئن قذدئرةتتئ كذش. شئن ادةبيةتتئ شئنايئ تالانتتار تؤدئراتئنئ سودان دا بولسا كةرةك. ءالئث كةلسة، ادةمئ ءتذس كور. بذل تذرعئدان كةلگةندة، جاراتقان ءابئش كةكئلباي ذلئنا وسئنداي مذمكئندئك پةن قابئلةتتئ قاپئسئز بةرگةن.

اقيئق اقئن مذقاعالي: "كذپئ كيگةن قازاقتئث قارا ولةثئن، شةكپةن جاؤئپ وزئنة قايتارامئن" دةپ جازسا، ءابئش كةكئلباي ذلئ قازاقتئث قارا ءسوزئن جاهاندانؤدئث جاؤهار بوزئنة وراپ، شئندئقتئث شاپانئن ادئپتةيدئ. اتا ءسوزدئث ازاتتئققا شئققان ساتئندة وعان الةمدئك قاؤئمداستئقتئث ءوثئن ودان ءارئ كئرگئزةتئن قولتاثبا سالادئ.

1982 جئلئ گةرمانيانئث "فولك ؤند أةلت" (Wolk und welt)  باسپاسئ جيئرماسئنشئ عاسئردئث ذزدئك 100 قالامگةرئنئث ءتئزئمئن جاساپ، پورترةتتةرئن ءتذزدئ. سول تئزئمدةگئ اراگون، انتؤان دة سةنت ةكزيؤپةري، تاگور، شولوحوأ، ستةينبةك، پاستةرناك، سيمةنون، كالأينو، نةرؤدا، ايتماتوأ، عامزاتوأ، ماياكوأسكيي، بلوك، ت.ب. اتاقتئلاردئث اراسئندا ءبئزدئث ءابئش كةكئلباي ذلئ دا تذر.

تاؤةلسئز جئلداردئث "ةلةث-الاث" شاعئندا "ذركةردةي" بوپ كورئنگةن ةگةمةندئك پةن بوستاندئقتئث التئن تذعئرئ "ازاتتئقتئث اق تاثئنا" ذلاستئ. بذل ادةبي جئلناما تاؤةلسئز مةملةكةتئنئث مارتةبةسئن كوتةرؤگة بارئنشا اتسالئسقان ازامات-قالامگةردئث ءومئربايانئ عانا ةمةس، وتانئمئزدئث دا ءومئربايانئ.

ءبئز ةل بولئپ بئرلةسة، ءبئر جاعادان باس، ءبئر جةثنةن قول، ءبئر اؤئزدان ءسوز شئعارئپ، تاؤةلسئزدئگئمئزدئث تذعئرئن بةكئتة الدئق. جاثا مئثجئلدئقتئث جاثا پاراعئن اشتئق. حالقئمئزدئث اؤئز بئرلئگئ مةن ةثبةكقورلئعئنئث ارقاسئندا وسئناؤ 18 جئلدا عاسئرعا تةث جئلداردئ ارتقا تاستادئق.

مئنة، وسئ جةتئستئكتةر مةن تابئستاردئث بارلئعئ دا ةلئمئزدةگئ ةسئمئ بةلگئلئ ازاماتتاردئث ةرةن ةثبةكتةرئنئث ناتيجةسئندة جذزةگة استئ. "بئتكةن ئسكة سئنشئ كوپ، بئتئرگةن ةردئث كةمئ جوق" دةيدئ عوي حالقئمئز. وسئنداي ةلئمئز ءذشئن اسا ماثئزدئ تاريحي سئن كذندةردة مةنئث جانئمدا بولئپ، جاسامپازدئقپةن ةثبةك ةتكةن قولداعان، قيئن-قيلئ كذندةردة ادالدئعئن كورسةتكةن ازاماتتار بارشئلئق. سونداي سةرئكتةس جانداردئث ماثداي تةرئ مةن قوسقان ذلةسئن وسئنداي القالئ جيئن، ابئرويلئ كةشتةردة ايتؤ دا ءبئر عانيبةت.

ةل باستاؤ قيئن بولمايدئ، ةرةتئن حالقئث بولسا، قول باستاؤ قيئن بولمايدئ، حالئقتئق سالتئث بولسا، جول باستاؤ قيئن بولمايدئ، جانئثدئ ذعار جولداسئث بولسا. وسئنداي جاقسئ دوس، پيعئلداس ارئپتةس مةنئث جانئمدا جةتةرلئك. مةن وسئعان قؤانامئن. ارقامدئ ارلئ حالقئما سذيةپ، جاسقانباي قيمئلدايمئن.

"باسقارؤ دةگةنئمئز - تذزةؤ"، دةپ كونفؤسيي دانئشپان ايتقانداي، ءبئز قاتةلةسة جذرئپ، تذزةدئك، تذزةلدئك. بئرئمئزدةن ءبئرئمئز ذيرةندئك. بئرئمئزگة ءبئرئمئز ساباق بةردئك. سويتئپ، تاؤةلسئزدئكتئث تال بةسئگئن تةربةتئپ، بالاث بوستاندئقتئث بةسئك جئرئن قؤاتتئ مارشقا اينالدئردئق. ول "مةنئث قازاقستانئم" بولئپ اسقاقتادئ. سول حالئقتئق قؤاتتئ حوردئث جةكة داؤئستئ ورئنداؤشئسئ بولعان شاعئمدا ابةكةث دة قاسئمدا بولدئ. سةنئمدئ دوس، سةرئكتةس جولداس، سةزئمتال باؤئر بولا الدئ.

مةملةكةتتئك كةثةسشئم، ذلتتئق ساياساتتئث ذرانشئسئ بولدئ. كاسئبي پارلامةنتتئث تذثعئش ءتوراعاسئ بولدئ، ةل پارلامةنتاريزمئنئث قالئپتاسؤئنا ذلةس قوستئ. مةملةكةتتئك حاتشئ بولدئ. قاي قئزمةتتئث تئزگئنئن ذستاسا دا جوعارئ جاؤاپكةرشئلئك، ءوز حالقئنا دةگةن پةرزةنتتئك پارئزدان اينئعان جوق.

مةن وسئناؤ جئلداردا تالاي ازاماتتاردئ جانئما تارتتئم، جاقسئ قئزمةت بةرئپ، مارتةبةلةرئن ءوسئردئم. ولاردئث ةلگة تانئلؤئنا جاعداي جاسادئم. "بةس ساؤساق بئردةي ةمةس" دةگةندةي، وكئنئشكة وراي، سولاردئث كةيبئرةؤلةرئ تاپسئرئلعان قئزمةتتئ ويداعئداي الئپ جذرة الماي، السئزدئگئ بايقالعان كةزدة جذمئستان العانئمدا، ورئنسئز وكپة تانئتئپ، بارلئق ئسكة دة، ءوز ةلئنة دة قارسئ شئعئپ جاتادئ. بئزدة قئزمةتتةن كةتكةندة عانا "بئلگئر دة ئسكةر" بولئپ كورئنةتئندةر دة بار. ابةكةث ونداي وسالدئق كورسةتكةن جوق. ءارقاشان ازاماتتئق بيئكتةن كورئندئ.

"اتتان تذسكةن اقئرةت ةمةس، تاقتان تذسكةن تاقسئرةت ةمةس. ءوز باسئثنان باق اؤسا دا حالقئثنئث باسئنان باق اؤماسئن"، دةيدئ ءابئش كةكئلباي ذلئ.

ابةكةث - الةمدئك وركةنيةتتئث ورتاق قازئناسئنا ولجا سالعان سؤرةتكةر. كوركةم ويدئث، كوركةم ادةبيةتتئث كوسةمسوزگة جول بةرگةن تذسئندا ول ةل-جذرتئنا ذلگئ بةرةتئن ذردئسكة قول ارتئپ، ؤاقئت مئنبةرئنة كوتةرئلدئ. اعئنان جارئلدئ، ادالئنان سويلةدئ.

ءالئ دة قوعام مةن قاؤئمدئ تولعاندئرعان كةلةلئ ماسةلةلةردة كةث تولعار پايئم قاجةت بولعاندا، قالامئنا قايراتكةر ءسوز ذشتاپ، شئنايئ پئكئرئ مةن شئرايلئ ءباتؤاسئن جايئپ سالادئ. جذرتئنئث مذددةسئ ءذشئن جازارئ تاؤسئلماعان جازؤشئ بولؤ دا ءبئر باقئت قوي. شئركئن-اي، وسئنداي قازاق كوبئرةك بولسا ةكةن دةپ تئلةيمئن!

"ءوز مةملةكةتئثنئث تاؤةلسئزدئگئن قاستةرلةؤ، ءوزئث تذراتئن ةلدئث ةگةمةندئگئن قذرمةتتةؤ - تةك پاتريوتتئق پارئز عانا ةمةس، ذلكةن گؤمانيستئك جاؤاپكةرشئلئك... مئث جئلداپ كذتكةن ارماندئ ءبئر كذندة جذزةگة اسئرا سالماسئمئز بةلگئلئ. ولاي بولسا، ؤاقئتشا قيئندئقتارعا بولا ماثگئلئك مذراتتارئمئزدئ تارك ةتة المايمئز. تاؤةلسئز ةلئمئزدئث كوگةرئپ-كوركةيؤئ جولئندا كذش-جئگةردئ ايامايمئز"، دةپ جازادئ ءبئر ماقالاسئندا ءابئش كةكئلباي ذلئ.

بذل - ونئث ازاماتتئق ادال سئرئ. مةن بذعان قاپئسئز يلانامئن. ةندةشة، ءابئش كةكئلباي ذلئنئث حالقئنا بةرگةنئنةن بةرةرئ ءالئ دة كوپ دةپ سةنةمئن. سوندئقتان دا بذگئنگئ توي تةك ءابئش كةكئلباي ذلئنئث ةمةس، كذللئ قازاق مادةنيةتئ مةن ونةرئنئث، قازاق رؤحانياتئنئث تويئ.

سالتاناتئثئز جاراسسئن، ساثلاق سؤرةتكةر!

تويئمئز تويعا ذلاسسئن، ارداقتئ اعايئن.

* *

مةن بذگئن مئنانداي جارلئققا قول قويدئم:

قازاقستان رةسپؤبليكاسئن الةؤمةتتئك-گؤمانيتارلئق دامئتؤداعئ اسا ذزدئك جةتئستئكتةرئ، بةلسةندئ قوعامدئق قئزمةتئ، مادةنيةت پةن ادةبيةتتئ دامئتؤداعئ ايرئقشا ذلةسئ ءذشئن قازاقستان رةسپؤبليكاسئ پارلامةنتئ سةناتئنئث دةپؤتاتئ ءابئش كةكئلباةأقا "قازاقستاننئث ةثبةك ةرئ" اتاعئ بةرئلسئن.

وسئ جوعارئ ناگرادانئ تاپسئرؤعا رذقسات ةتئثئزدةر.

(«ةگةمةن قازاقستان». جةلتوقساننئث 8-ئ).

 

 

سوڭعى جاڭالىقتار
telegram