ش ئ ذ (شاثعاي ئنتماقتاستئق ذيمئ) بانكارالئق بئرلةستئگئن ةؤروپا مةن ازيانئث اراسئنداعئ قارجئ كوپئرئنة اينالدئرؤعا باعئتتالعان جولدئ جالعاستئرؤ كةرةك - ق.كةلئمبةتوأ

قازاقپارات /رؤسلان سذلةيمةن/ - داعدارئستان كةيئنگئ كةزةثگة اؤئسؤ ذدةرئسئنئث
None
None

 ذزاققا سوزئلؤئنا بايلانئستئ، شانحاي ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئعئنا مذشة مةملةكةتتةردئث ءارقايسئسئ بذگئندة ذيئمنئث ايماقتئق قارجئلئق-ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئعئن نئعايتؤ جونئندةگئ ورتاق مئندةتتةر مةن شارالاردئ شةشؤدةگئ ش ئ ذ بانكارالئق بئرلةستئگئنئث رولئن كذشةيتؤئ ءتيئس.

بذل تؤرالئ قازاقپارات تئلشئسئنة بةرگةن سذحباتئندا «سامذرئق-قازئنا» ذلتتئق ءال-اؤقات قورئ» اكسيونةرلئك قوعامئنئث باسقارما ءتوراعاسئ قايرات كةلئمبةتوأ ايتتئ.

 

- قايرات نةمات ذلئ، ش ئ ذ بانكارالئق بئرلةستئگئنئث كةزةكتئ وتئرئسئندا قانداي قورئتئندئلار شئعارئلدئ؟

- قاراشانئث 26-سئندا ش ئ ذ بانكارالئق بئرلةستئگئنئث قذرئلعانئنا 4 جئل تولعانئن ايتا كةتكئم كةلةدئ. وسئدان 4 جئل بذرئن حالئقارالئق قارجئلئق ئنتئماقتاستئقتئث ايماقتئق تةتئگئ، قارجئلئق ادئستةرمةن ةكونوميكالئق قارئم-قاتئناستئ ئنتالاندئرؤدئث قذرالئ قذرئلدئ.

قازئرگئ ؤاقئتتا، بانكارالئق بئرلةستئكتئث بارلئق قاتئسؤشئلارئ ءوزارا تةثدئك جانة تيئمدئلئك نةگئزئندة جان-جاقتئ ئنتئماقتاستئق ورناتؤدا. مادةني ءارتاراپتئلئقتئث سالئستئرمالئ جوعارئ دةثگةيئ، مةملةكةتتةردئث تاريحئ مةن مادةنيةتتةرئندةگئ ذلكةن ايئرماشئلئقتار، ةكونوميكالئق الةؤةتتةرئ مةن دامؤ دةثگةيلةرئ ارتذرلئلئگئ ش ئ ذ ةلدةرئنئث نةگئزگئ ايماقتئق ةرةكشةلئكتةرئ ةكةنئن ايتا كةتؤ كةرةك. دةگةنمةن، بانكارالئق بئرلةستئكتئث بارلئق قاتئسؤشئلارئ ايئرماشئلئقتارعا ةمةس، ذقساس كوزقاراستار مةن باسئمدئقتارئنا باسا نازار اؤدارئپ وتئر.

ق.كةلئمبةتوأتئث ايتؤئنشا، بانكارالئق بئرلةستئكتئث جةلئسئ بويئنشا ش ئ ذ اياسئنداعئ ايماقتئق ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئقتئ قولداؤ باعدارلاماسئنئث قابئلدانؤئ، سونداي-اق نةسية جةلئلةرئن بةرؤ جانة ينأةستيسيالئق جوبالاردئ بئرلةسئپ قارجئلاندئرؤ تؤرالئ كةلئسئمدةردئث جاسالؤئ قؤانئشتئ جايت.

«بانكارالئق كةلئسئمدةردئث اياسئندا قابئلدانئپ جاتقان قادامدار مةن بذگئندة قول جةتكئزئلئپ جاتقان كةلئسئمدةردئث جاقئن ارادا ساؤدا-ةكونوميكالئق سالادا ناقتئ جةتئستئكتةرگة قول جةتكئزؤگة، ش ئ ذ-عا مذشة مةملةكةتتةردئث ءال-اؤقاتتارئنئث ورنئقتئ وسؤئنة سةپ بولاتئنئنا سةنئمدئمئن. ول ءذشئن اؤقئمدئ بئرلةسكةن گةوگرافيالئق كةثئستئك، باي تابيعي جانة ادامي رةسؤرستار، ءوزارا ءبئر-بئرئن تولئقتئراتئن ةكونوميكالار، ةلدةرئمئزدئث جوعارئ بئلئمدئلئگئ جانة عئلئمي-تةحنيكالئق الةؤةتتةرئ سياقتئ باسئمدئقتاردئ تولئق ئسكة قوسؤئمئز كةرةك»، دةپ اتاپ كورسةتتئ ق.كةلئمبةتوأ ءوز سوزئندة.

كوپجاقتئ فورماتتاعئ ئنتئماقتاستئقتئ دامئتؤعا ش ئ ذ ةلدةرئنئث جان-جاقتئ عانا ةمةس، ةكئجاقتئ دةثگةيدةگئ تئعئز قارئم-قاتئناستارئنئث دا نةگئز بولئپ وتئرعانئن جاقسئ بئلةمئز.

بئرلةستئككة مذشة بارلئق بانكتةر ءوز ةلدةرئنئث ةكونوميكالئق ساياساتئنئث ئرگةلئ نةگئزدةرئ بولئپ تابئلادئ جانة سولاي بولا بةرمةك، وعان قوسا جاقسئ نةسيةلئك بةدةلئ بار.

 شانحاي ئنتئماقتاستئعئ ذيئمئنئث ءاربئر مذشةسئن ابئرجئتئپ وتئرعان قازئرگئ كةزةثدة، داعدارئستان كةيئنگئ كةزةثگة اؤئسؤ ذدةرئسئنئث ذزاققا سوزئلؤئنا بايلانئستئ، شانحاي ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئعئنا مذشة مةملةكةتتةردئث ءارقايسئسئ بذگئندة ذيئمنئث ايماقتئق قارجئلئق-ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئعئن نئعايتؤ جونئندةگئ ورتاق مئندةتتةر مةن شارالاردئ شةشؤدةگئ ش ئ ذ بانكارالئق بئرلةستئگئنئث رولئن كذشةيتؤئ ءتيئس. بئرلةستئك اياسئندا گةس قذرئلئسئندا، كولئك پةن كوممؤنيكاسيانئ دامئتؤدا، ورتا جانة شاعئن كاسئپورئندار، اؤئل شارؤاشئلئعئ سالالارئندا ماثئزدئ جوبالار قولعا الئنئپ وتئر جانة ول جوبالاردئث ش ئ ذ ةلدةرئنئث ةكونوميكالئق دامؤئندا وث رول اتقاراتئنئ ءسوزسئز.

حالئقارالئق جانة ايماقتئق جاعداي وزگةرگةن سايئن، ذيئم ةلدةرئنئث ستراتةگيالئق ءوزارا تاؤةلدئلئگئ دة ارتا تذسؤدة. قئتايدئث دامؤئ كورشئ ةلدةردئ ةكونوميكاسئن ئنتالاندئرؤدا، ش ئ ذ ةلدةرئنئث الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق جاعدايئ، ءوز كةزةگئندة، قئتايدئث ةكونوميكالئق نئعايؤئنا ايتؤلئ اسةر ةتؤدة.

الةمدئك قارجئلئق ءئينستيتؤتتارئ مةن رةيتينگئلئك اگةنتتئكتةردئث بولجامئنشا، كةلةسئ جئلئ ازيالئق ةلدةردة ةكونوميكا جاعدايئ جاقسارا باستايدئ. ال قئتايدا اعئمداعئ جئلئ جالپئ ئشكئ ءونئم 8،2 پايئز، 2010 جئلئ - 8،9 پايئز دةثگةيئندة بولادئ دةپ كذتئلؤدة. وسئ كورسةتكئشتةر مةن فاكتئلةردئ ةسكةرة وتئرئپ، ءبئز ش ئ ذ بانكارالئق بئرلةستئگئن ةؤروپا مةن ازيانئث اراسئنداعئ قارجئ كوپئرئنة اينالدئرؤعا باعئتتالعان جولدئ جالعاستئرؤئمئز كةرةك.

- قازاقستان مةن قئتايدئث اراسئنداعئ ةكونوميكالئق قارئم-قاتئناستئث دةثگةيئنة قانداي باعا بةرةر ةدئثئز؟

- قازئرگئ تاثدا، الةمدئك قارجئ داعدارئسئنا قاراماستان، قازاقستان مةن قئتايدئث قارئم-قاتئناستارئ ئنتئماقتاستئقتئث نةگئزگئ سالالارئندا ءوز قارقئنئن ساقتاپ وتئر. سوثعئ جئلئ قازاقستان مةن قئتايدئث قارجئ ءئينستيتؤتتارئنئث اراسئنداعئ قارئم-قاتئناستاردا ءبئرشاما ئلگةرئلةؤشئلئكتةر ورئن الدئ. بذل باعئتتاعئ ءوزارا قارئم-قاتئناستئث جوعارئ دةثگةيئن ايعاقتاپ وتئرعان بئردةن-بئر كورسةتكئش - اعئمداعئ جئلئ، ةكئ ةل باسشئلارئنئث ءوزارا مةملةكةتتئك ساپارلارئ بارئسئندا بانك سالاسئنداعئ ءوزارا ءئس-قيمئلدار تؤرالئ ءبئرقاتار ستراتةگييالئق قذجاتتارعا قول قويئلؤئ بولدئ.

جئل بويئنا ذلكةن ئستةر اتقارئلدئ، قازاقستان پرةزيدةنتئ ن.نازارباةأ پةن قئتاي ءتوراعاسئ حؤجينتاؤدئث اراسئنداعئ كةلئسئمدةر اياسئندا 10 ميلليارد ا ق ش دوللارئ كولةمئندة نةسية جةلئسئ ئسكة قوسئلدئ. اتاپ ايتقاندا، «قازمذنايگاز» ذلتتئق كومپانيياسئ مةن قئتايدئث ذلتتئق مذناي-گاز كورپوراسيياسئنئث (CNPC)  اراسئنداعئ بئرلةسكةن كةلئسئمگة سايكةس رةسپؤبليكانئث وثتذستئك ءوثئرلةرئن گازبةن قامتاماسئز ةتؤ ماسةلةسئن شةشؤگة باعئتتالعان «بةينةؤ-بوزوي-شئمكةنت» گاز قذبئرئنئث قذرئلئسئ اياقتالئپ كةلةدئ.

سونداي-اق «ماثعئستاؤمذنايگاز» اكسيونةرلئك قوعامئ بويئنشا جاسالعان مامئلة اياقتالؤدا، ناتيجةسئندة CNPC كورپوراسياسئ مةن «قازمذنايگاز» ذلتتئق كومپانياسئ ماثعئستاؤ وبلئسئنداعئ وسئناؤ ءئرئ مذناي كاسئپورئنئنئث تةث قوجايئنئ اتانعالئ وتئر. ياعني، جالپئ العاندا، قئتايلئق كومپانيالاردئث قازاقستاننئث مذناي-گاز سالاسئنداعئ رولئ ارتئپ كةلةدئ.

 سونئمةن بئرگة، اتئراؤ مذناي وثدةؤ زاؤئتئن قايتا جاثارتؤ جوباسئ اياسئندا   Sinopec  كومپانياسئ بئرلةسكةن ئنتئماقتاستئق تؤرالئ شةشئم قابئلدادئ. سونداي-اق، قازاقستاندا بيتؤم زاؤئتئن سالؤ تؤرالئ شةشئم قابئلدانئپ، قئتايلئق «CITIC Group» كورپوراسياسئ زاؤئتتئث كةلةر جئلدئث سوثئنا دةيئن سالئپ ءبئتؤئن جوسپارلاپ وتئر، ول قازاقستاندئق قامتؤئ قوماقتئ بولاتئن «باتئس ةؤروپا - باتئس قئتاي» حالئقارالئق كولئك ءدالئزئنئث قذرئلئسئنا جذمسالاتئن العاشقئ قازاقستاندئق بيتؤم بولماق.

وعان قوسا، «سولتذستئك-وثتذستئك» ءدالئزئنئث تارماعئ بولئپ تابئلاتئن «قازاقستان-تذركئمةنستان-يران» جانة «جةتئگةن-قورعاس» تةمئرجول ؤچاسكةلةرئن دامئتؤ جوباسئ قولعا الئنؤدا، بذل جوبالار ةؤروپاعا، پارسئ شئعاناعئنئث ايلاقتارئنا اپاراتئن قئسقا جولدارمةن قامتاماسئز ةتةدئ.

قئتايدئث گؤاندذث يادرولئق-ةنةرگةتيكالئق كورپوراسياسئمةن دة ءبئرقاتار ماثئزدئ كةلئسئمدةرگة قول جةتكئزئلدئ. بةيجئثدة شانحاي ئنتئماقتاستئعئ ذيئمئ ةلدةرئ ذكئمةت باسشئلارئنئث سامميتئ اياسئندا «سامذرئق-قازئنا» ذلتتئق ءال-اؤقات قورئ» اق مةن قئتايدئث گؤاندذث يادرولئق-ةنةرگةتيكالئق كورپوراسيياسئنئث (CGNPC)  اراسئنداعئ ئنتئماقتاستئق تؤرالئ كةلئسئمگة قول قويؤ ءراسئمئ ءوتتئ.

تاراپتار تازا جانة ورنئ قايتا تولاتئن ةنةرگيا ءوندئرئسئ سالاسئندا ستراتةگيالئق سةرئكتةستةر بولؤعا جانة قازاقستاننئث كذن جانة سؤ رةسؤرستارئن، جةل ةنةرگةتيكاسئن بئرلةسئپ ءوندئرؤدئ جانة پايدالانؤدئ باستاؤعا نيةتتةرئن ءبئلدئردئ.

كةلئسئم باپتارئنا سايكةس، «سامذرئق-قازئنا» ذلتتئق ءال-اؤقات قورئ مةن قئتايلئق CGNPC كورپوراسيياسئ قازاقستاندا جةل جانة كذن ةنةرگياسئن ءوندئرؤ جونئندةگئ جوبالاردئ جذزةگة اسئرؤ ءذشئن بئرلةسكةن كاسئپورئن قذرؤدئث، سونداي-اق سؤ-ةلةكتر ستانساسئنئث قذرئلئسئن سالؤدئث مذمكئندئگئن قاراستئرادئ. اتالعان جوبالاردئ جذزةگة اسئرؤعا قئتاي تارابئنان CGNPC كورپوراسياسئنئث ةنشئلةس كومپانيالارئ اتسالئسادئ.

ايتا كةتؤ كةرةك، CGNPC نةگئزگئ قئزمةتئ يادرولئق-ةنةرگةتيكالئق سالانئ دامئتؤ، سونداي-اق تازا ةنةرگيانئ ءوندئرؤ بولئپ تابئلاتئن قئتايداعئ جالعئز ءئرئ ةنةرگةتيكالئق كورپوراسيا.

- قازاقستان ةكونوميكاسئنئث دامؤ پةرسپةكتيأاسئنا قاتئستئ ويئثئزبةن بولئسسةثئز؟

- ةكونوميكانئ ءارتاراپتاندئرؤ تؤرالئ جيئ ايتئپ ءجذرمئز، ال ناقتئ سذراعان كةزدة، جاؤاپتار ءارتذرلئ بولادئ. بئرةؤلةر مذناي مةن گازدئ ايتسا، ةكئنشئلةر، جةرسةرئكتةردئ، اأتوكولئكتةر مةن تذرمئستئق تةحنيكالاردئ ايتادئ. دةگةنمةن، قئتايعا قاتئستئ ءارتاراپتاندئرؤ باعئتئ، رةسةي مةن قازاقستانعا كةلگةندة، باسقاشا بولاتئنئن ةسكةرگةن ءجون.

 قازاقستاننئث نة ءداستذرلئ سالانئ دامئتؤ، نة پوستيندؤسترييالئق ةكونوميكانئ ذستانؤ، نة دامؤشئ ةلدةردئث سوثئمةن ءجذرئپ وتئرؤ سياقتئ تاثداؤئ بار. دامؤشئ ةلدةردئث ئزئمةن ءجذرؤ باعئتئ - قئتاي مةن لاتئن امةريكاسئ ةلدةرئنئث قازئرگئ باعئتئ، ال پوستيندؤستريالئق ةكونوميكا - جاپونيا مةن وثتذستئك كورةيانئث باعئتئ. ال ءداستذرلئ سالاعا كةلةر بولساق، ول كذشتئ مذناي-گاز سةكتورئ مةن كةن-مةتاللؤرگيالئق كةشةنئ بار نورأةگيا، كانادا، برازيليا ةلدةرئ. وسئ تذرعئدان العاندا، مةنئث ويئمشا، ءبئز ءوزئمئز كذشتئ باعئتتئ ذستانؤئمئز كةرةك.

 قازاقستان - مذناي-گاز ةلئ، مةتاللؤرگيا ونةركاسئبئ دامئعان، اليؤمينيي، مئس، ت.ب. ونئمدةر وندئرؤدةگئ مذمكئندئگئ زور ةل دةپ ءبئز ءوزئمئز ايتئپ ءجذرمئز. ةگةر، كةيبئر سةرپئندئ باعدارلامالاردئ، مئسالئ 30 كورپوراتيأتئك كوشباسشئ باعدارلاماسئن، ءئيندؤسترييالئق-يننوأاسييالئق دامؤ ستراتةگياسئن الاتئن بولساق، بذل باعئتتا مذناي-گاز جانة مةتاللؤرگيالئق سالا تاثدالعانئن كورةمئز. ادامدار بيزنةستئ تذسئنةتئن ءداستذرلئ سالالاردا بئلئكتئ، جاقسئ كادرلار جةتةرلئك - ولار ينجةنةرلةر، عالئمدار، مةتاللؤرگتةر، مذنايشئلار.

بئزگة بئرئنشئ كةزةكتة، وسئ سالالاردئ دامئتؤ كةرةكتئگئ، ايتپاسا دا، تذسئنئكتئ. ودان كةيئن، عئلئمي ورتالئقتاردئ، ينجينيرينگئلئك كومپانيالاردئ، مذناي-گاز سالاسئنا سةرأيستئك قئزمةت كورسةتؤ جونئندةگئ كومپانيالاردئ، ت.ب. ماسةلةلةردئ دامئتؤ ءئسئ باستالادئ.

ءبئز ناقتئ جوبالاردئ ازئرلةؤئمئز كةرةك، سةبةبئ ءبئزدئث قئتاي پارسئ شئعاناعئ ةلدةرئ، رةسةي سياقتئ ءئرئ قارجئلاندئرؤ كوزدةرئمئز بار. ةل باسشئلارئنئث اراسئنداعئ جاهاندئق ساياسي دةثگةيدةگئ جاقسئ قارئم-قاتئناستاردئ، رةسؤرستاردئ پايدالانا وتئرئپ، ءبئز ةكونوميكانئ كاسئبي تذرعئدان ءارتاراپتاندئرؤ ءذردئسئن باستاي الامئز. ءسويتئپ، ءداستذرلئ ءارتاراپتاندئرؤ ذدةرئسئن دامئتؤعا باسئمدئق بةرؤئمئز كةرةك. قازاقستان، ءبئرئنشئ كةزةكتة، قولئنان كةلةتئن نارسةنئ ئستةؤئ كةرةك، سودان كةيئن باسقا سالالارعا نازار اؤدارؤعا بولادئ.

- سذحباتئثئزعا راحمةت!

 

 

سوڭعى جاڭالىقتار