جذسئپبةك ايماؤئتوأ

تئث كورنةكتئ جازؤشئسئ، قازاق ادةبيةتئن قالئپتاستئرؤشئلاردئث ءبئرئ، دراماتؤرگ، اؤدارماشئ، زةرتتةؤشئ، پؤبليسيست.
None
None

پاألودار وبلئسئنئث باياناؤئل اؤدانئندا تؤعان. اكةسئ ايماؤئت كةدةي بولعانئمةن، ارعئ اتالارئ داندةباي مةن قؤان تةكتئ، داؤلةتتئ، اتاق-ابئروي بئتكةن، باي، ةل اراسئندا بئلئكتئ كئسئلةر ةكةن. جذسئپبةك جاستايئنان ارابشا حات تانؤ، وقؤ ذستئنة، اعاش بةرةلئگئ، تةمئر ذستالئعئ ونةرئن قاتار ذيرةنگةن. 15-16 جاسئندا پاألودارعا بارئپ، ورئسشا-قازاقشا ةكئ كلاستئق مةكتةپكة تذسةدئ. وندا ول ءبئر جاعئنان بالا وقئتئپ، قاراجات تابا ءجذرئپ، وقؤئن 1914 جئل بئتئرةدئ دة، سةمةيدةگئ وقئتؤشئلار سةميناريياسئنا تذسةدئ.

1919-1924 جئلدارئ رةسپؤبليكا حالئق اعارتؤ كوميسسارياتئنئث القا مذشةسئ، سةمةي گؤبةرنيياسئ وقؤ ءبولئمئنئث باستئعئ، «قازاق ءتئلئ» گازةتئنئث رةداكتورئ قئزمةتتةرئن اتقارئپ، ةكئ جئلداي قارقارالئ وثئرئندة مذعالئمدئك قئزمةتتة بولادئ. 1924-1929 جئلدارئ تاشكةنتتةن شئعاتئن «اق جول» گازةتئنئث ادةبي قئزمةتكةرئ، شئمكةنت پةداگوگيكا تةحنيكؤمئنئث ديرةكتورئ قئزمةتتةرئن اتقارادئ. وسئ كةزةثدةردة ول ارا-تذرا سول كةزدةگئ ساياسي ناؤقاندارعا ارالاسادئ. تورعاي ؤةزئنئث اشئققان حالقئنا جاردةم ذيئمداستئرئپ، جينالعان مالدئ «ءوزئ پايدالانئپ كةتتئ» دةگةن جالامةن جاؤاپقا تارتئلئپ، ارتئنان اقتالادئ.

1929 جئلئ قازاقستانداعئ ذلتشئلدئق ذيئممةن بايلانئسئ بار دةگةن سئلتاؤمةن 14 ادام تذتقئندالادئ. ولاردئث ئشئندة ج.ايماؤئتوأ تا بار ةدئ. وگپؤ ورگاندارئ ءئستئ تةرگةپ-تةكسةرئپ، تيئسئنشة قئلمئستئ ءئس قوزعاؤ جايئندا قاؤلئ قابئلداماستان-اق بئردةن ايئپتاؤ ماقساتئنا كئرئسةدئ. اتالعان 14 ادامنئث ءبارئن دة تذتقئنداؤعا جةتكئلئكتئ نةگئز بولارلئق ايئپتارئ جوق بولسا دا، پروكؤروردئث سانكسيياسئنسئز-اق قاماؤعا الادئ. تةرگةؤ ءبئر جئلدان استام ؤاقئت جذرگئزئلگةن جانة زاثسئز تذتقئنعا ذستالعان وسئنشا ذزاق مةرزئم ئشئندة سول 14 ايئپتالؤشئنئث قئلمئسئن دالةلدةرلئك بئردة-ءبئر وبةكتيأتئ دةرةك تابئلماعان. كونتررةأوليؤسييالئق ذيئمنئث باعدارلاماسئ، جارعئسئ الدةءبئر العا قويعان تاجئريبةلئك ماقساتتارئ مةن سولاردئ جذزةگة اسئرؤعا تئرئسقان ءئس-ارةكةتتةرئ جونئندة تةرگةؤشئلةر ةشقانداي ناقتئ دةرةك جيناي الماعان. سوعان قاراماستان، ايئپتاؤ قورئتئندئسئ جاسالعان دا، ةشكئمنئث بةكئتؤئنسئز-اق سوتتان تئس ورگاننئث قاراؤئنا بةرئلگةن. ايئپتالؤشئلار ءئس ماتةريالدارئمةن تانئستئرئلماعان، ةشقايسئسئنا دا وزدةرئن قورعاؤ ءذشئن مذمكئندئك تؤعئزئلماعان. ايماؤئتوأتئث ءئسئن قايتا قاراؤعا قاتئسقان قازاق س س ر جوعارعئ سوتئنئث توراعاسئ ت.ق.ايمذحامةتوأ «وسئنداي قولدان ذيئمداستئرئلعان جاساندئ ءئس بويئنشا جاثا 14 ادامعا تذگةلدةي سئرتتاي ذكئم شئعارئلعان» - دةيدئ. وسئلايشا 1931 جئلئ سئرتتاي ذكئممةن اتئلعان.

ج.ايماؤئتوأ ءوزئنئث قئسقا عذمئرئندا ارتئنا اسا باي ادةبي، عئلئمي مذرا قالدئردئ. أ.شةكسپير، أ.گيؤگو، گ.موپاسسان، ا.ديؤما، ا.پؤشكين، ر.تاگور، ن.گوگول، ل.تولستوي، دج.لوندون شئعارمالارئن، «ينتةرناسيونالدئ»، بئرقاتار عئلئمي ةثبةكتةردئ قازاق تئلئنة اؤداردئ. قالامئنان پةداگوگيكا، پسيحولوگييا، مةتوديكا، ةستةتيكالئق تاربية تؤرالئ زةرتتةؤلةر تؤعئزئپ، ادبيةت، ةستةتيكا، سئن سالاسئنا ارالاستئ، سان الؤان پؤبليسيستيكالئق ماقالالار جازدئ.  ونئث «قارتقوجا»، «اقبئلةك» روماندارئ، «كذنئكةيدئث جازئعئ» پوأةسئ، «شةرنيياز»، «ةل قورعانئ»، «ءمانساپقورلار» پةسالارئ، «جان جذيةسئ»، «ونةر تاثداؤ»، «كومپلةكستئ وقؤ جولدارئ»، «ماعجاننئث اقئندئعئ تؤرالئ» عئلئمي ةثبةكتةرئ - كذردةلئ دارئننئث قازاق ادةبيةتئ تاريحئنداعئ ولمةيتئن ورنئ بار شئعارمالارئ.

قالامگةردئث «قارتقوجا»، «اقبئلةك» روماندارئ سيؤجةتتئك قذرئلئمئ كذردةلئ، كوپ جةلئلئ، كةث تئنئستئ، كةيئپكةر بةينةسئن ول ءومئر سذرگةن ؤاقئت، تئرلئك كةشكةن ورتا اؤقئمئندا، جان-جاقتئ مذسئندةيتئن قازاق ادةبيةتئندةگئ العاشقئ كولةمدئ ةپيكالئق شئعارمالار. ول قازاق ادةبيةتئندة كوركةم پروزادا العاش ليريزم اكةلگةن، سونداي-اق پةيزاجدئث ذزدئك ذلگئسئن، پسيحولوگيزمنئث تةرةث ئيئرئمدةرئن تامئرشئداي ءدال باسقان نازئك ستيليست سؤرةتكةر. 

ج.ايماؤئتوأ 1918-1919 جئلدارئ م.اؤةزوأپةن بئرگة سةمةيدة «اباي» جؤرنالئن شئعارئپ، «ةكةؤ» دةگةن بذركةنشئك اتپةن  م.اؤةزوأپةن بئرلةسئپ، «ابايدئث ءومئرئ جانة قئزمةتئ»، «ابايدان كةيئنگئ اقئندار» اتتئ ماقالالار جازدئ.

ارتئنان مول مذرا قالدئرعان جازؤشئنئث كوركةم شئعارمالارئ ةستةتيكالئق بوياؤئنئث قانئقتئعئمةن، كوركةمدئك قؤاتئمةن، ستيلدئك دارالئعئمةن قازاق ادةبيةتئندة سونئ باعئت قالئپتاستئردئ. پةداگوگيكالئق وقؤ ورئندارئندا قئزمةت ئستةي ءجذرئپ، جاس ذرپاقتئث جان-جاقتئ ءبئلئم الؤئن كوزدةگةن ةثبةكتةرئن، وقؤ قذرالدارئن جازدئ. ونئث پةداگوگيكا، پسيحولوگييا جانة ادئستةمة سالاسئندا جازعان ءئرئ ةثبةكتةرئ ءوز ؤاقئتئندا ةلةؤلئ رول اتقاردئ. ولاردئث ئشئندة «تاربيةگة جةتةكشئ»، «پسيحولوگييا»، «جان جذيةسئ جانة ونةر تاثداؤ»، ت.ب. تؤئندئلارئ بذل باعئتتاعئ عئلئمنئث باستاؤئندا تذرعان ءئرئ عئلئمي ةثبةكتةر بولئپ تابئلادئ.

جازؤشئنئث قالامئنان تؤعان مول مذرانئ م.اؤةزوأ اتئنداعئ ادةبيةت جانة ونةر ءئينستيتؤتئنئث عالئمدارئ جيناستئرئپ، عئلئمي زةردةدةن وتكئزئپ، 1996-1999 جئلدارئ بةس توم ةتئپ جارئققا شئعاردئ. ءسويتئپ، قازاق وقئرمانئ ايگئلئ سؤرةتكةردئث شئعارمالارئمةن ارادا 60 جئلدان استام ؤاقئت وتكةندة قايتا تابئستئ. جيناققا ونئث ولةثدةرئ مةن «نذر كذيئ» پوةماسئ، «رابيعا»، «مانساپقورلار»، «سئلاث قئز»، «ةل قورعانئ»، «قاناپييا شاربانؤ»، «شةرنيياز» اتتئ پةسالارئ، كوپتةگةن اثگئمةلةرئ مةن «قارتقوجا»، «اقبئلةك» روماندارئ، «كذنئكةيدئث جازئعئ» پوأةسئ، بالالارعا ارنالعان ةرتةكتةرئ، سئن ماقالالارئ مةن اؤدارمالارئ ةنگةن.

 

 

سوڭعى جاڭالىقتار