اق جامبىنى اعاشقا ءىلىپ اتقان

ەسكى جازبالاردا عۇن قوسىنىندا ارنايى مەرگەندەر جاساعى بولعانى حاقىندا ايتىلادى. ءتىپتى ولاردى جاتتىقتىراتىن ارنايى ساردار تاعايىندالىپ، ول ءوز مىندەتىن جارعى بويىنشا مۇلتىكسىز اتقارىپ، تولىق ساراپتالعان امال- ءتاسىل قولدانعان ەكەن. ناتيجەسىندە، جاۋىنگەر- ساداقشىلاردىڭ شەبەرلىگى بيىك دەڭگەيگە جەتكەن.

Стрельба из лука Садақпен ату
Фото: Максат Шагырбаев/ Kazinform

مىسالى، ІV عاسىردا ءومىر سۇرگەن ۆيزانتيالىق تاريحشى پروكوپي كەسارييسكيدىڭ جازبالارىندا: «عۇن جاۋىنگەرلەرى ات ۇستىندە شاۋىپ كەلە جاتىپ، ساداق اتۋدان الدىنا جان سالمايتىنى» تۋرالى ايتىلسا، جوشى ۇلىسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى تۇلعانىڭ ءبىرى باتۋ حاننىڭ مەرگەنى 1240 - جىلى پولياكتاردى جاۋلاۋ كەزىندە ءبىر شاقىرىمداي قاشىقتا قورعان ۇستىندە تۇرعان قاراۋىلدى اتىپ تۇسىرگەنى حاقىندا دەرەك بار.

اتاقتى قولباسشى - ساردار، اقىن زاحراددين بابىردىڭ (1483- 1530) 1982 - جىلى تاشكەنتتە جارىق كورگەن «بابىرناما» اتتى شىعارماسىندا: «بەرىك ارقاننىڭ تومەنگى ۇشىنا شىعىرشىق بايلاپ، كەلەسى باسىن سالداۋىر اعاشقا مىقتاپ بەكىتەدى دە، ارقاندى بارىنشا بۇرايدى. قاتتى بۇرالعان ارقاندى بوساتىپ جىبەرگەندە ارقانعا بايلاۋلى شىعىرشىق- شەڭبەر كوز ىلەسپەيتىن جىلدامدىقپەن شىر اينالدى. وسىنداي ساتتە تۇركى- قىپشاق مەرگەنى كوزدەگەن وعىن شىعىرشىق- شەڭبەردەن وتكىزىپ جىبەرەتىن ەدى» دەپ جازادى.

садақ
Фото: egemen.kz

 

سول سياقتى، ورتاعاسىرلىق تاريحشى راشيد ءاد- ءديننىڭ «جاميع ات- تاۋاريح» («جىلنامالار جيناعى») اتتى ەڭبەگىندە «دالا نوياندارى كوكتەم شىعىپ، گۇل- بايشەشەك گۇل اتقان تۇستا (ناۋرىز مەيرامى) قاراقورىم قالاسىنا جينالىپ، ءبىر اي بويى ساۋىق قۇرادى. قالا قورعانىنىڭ باتىس جاعىندا ورنالاسقان 12 مەتر بيىك اق جامبىنى اعاشقا ءىلىپ قويىپ، ءبىر اي بويى كۇن سايىن سايىس وتكىزىپ، جەڭىمپازدى «بارماق مەرگەن» دەپ ماداقتايدى» دەپ جازسا، وسى جىلدارى قاراقورىمدا بولعان ەۋروپالىق ساياحاتشى دجوۆانني پلانو كارپيني: «دالا ساربازدارى ساداق اتۋدان باسقا ەشنارسەگە ماڭىز بەرمەيدى. بالالارىنا جاسىنا قاراي ۇلكەن- كىشى ءارتۇرلى ساداق جاساپ بەرەدى»، دەپتى.

مىسالى، 1871 -جىلى جازىلعان «كوك شەجىرە» اتتى كىتاپتا، شۋ مەرگەن ات ۇستىندە شاۋىپ كەلە جاتىپ، 100 ساداقبويى قاشىقتا ورناتىلعان جالاۋدى العاشقى وعىمەن اتىپ تۇسىرگەنى تۋرالى دەرەك بولسا، وسى كىتاپتىڭ 4 - داپتەرىنىڭ 19- ءبولىمى 26-بەتىندە: «1194 - جىلى كۇللى ۇلىستىڭ مەرگەن ساداقشىلارى قاتىسقان جامبى اتۋ سايىسىندا زۇرگەن تايپاسىنىڭ 16 جاسار زۇلگەتاي، سونەد تايپاسىنىڭ كولەگەن باتىرى، جۇرشىتتەردىڭ سۇبگەدەي باتىرى، ماڭعىت تايپاسىنىڭ قۇيىلدار مەرگەنى 500 ساداقبويى قاشىقتان ءۇش- ۇشتەن وق اتىپ، بارلىعىن ءدال تيگىزدى. سايىس قورىتىندىسى بويىنشا، 5 ادامعا «سۇقمەرگەن» ، 600 ادامعا «قولمەرگەن»، قالعان 1400 ادام جاۋىنگەرلىك اتاق ءھام سىيلىققا يە بولدى» دەپ جازىپتى.

بەكەن قايرات ۇلى

egemen.kz

سوڭعى جاڭالىقتار