الپينيزم تۋرالى قىزىق دەرەكتەر

 ەڭ قيىن ءارى قىزىقتى سالانىڭ ءبىرى - الپينيزم. الپينيزم تۋرالى دەرەكتەر ۇسىنامىز. 

الپينيزم
Фото: AFP/EAST NEWS

«الپينيزم» فرانسۋزشا «alpinisme» الپ تاۋىنىڭ اتاۋىنان شىققان ءسوز.

جىل سايىن 8-تامىزدا «حالىقارالىق الپينيزم كۇنى» اتاپ وتىلەدى. 1786 -جىلى الپىنىڭ ەڭ بيىك شىڭى مونبلاندى قوس شۆەيتساريالىق ميشەل-گابريەل پاكارد پەن جاك بالمات باعىندىردى.

نەگىزى بۇل وقيعادان 25 جىل بۇرىن اتاقتى شۆەد عالىمى جانە الپينيست گوراتسي بەنەديكت سوسسيۋر مونبلاندى باعىندىرۋعا تىرىسقان. ءساتسىز ساپاردان كەيىن سوسسيۋر مونبلان شىڭىنا جەتكەن ادامعا ۇلكەن سىياقى تولەيتىنىن مالىمدەگەن.

ەۆەرەستتى باعىندىرعان ەڭ جاس الپينيست - امەريكالىق دجوردان رومەرو. ول 2010 -جىلدىڭ مامىرىندا الەمنىڭ بيىك نۇكتەسىنە شىعىپ، 13 جاسىندا دجومولۋنگمانى(ەۆرەستتى) باعىندىرعان كىسى رەتىندە تاريحتا قالدى. ال دجوردانعا دەيىن 2003 -جىلدىڭ مامىر ايىندا نەپالدىق مينگ كيپا ەسىمدى ارۋ 15 جاسىندا بۇل شىڭعا شىعىپ، رەكورد ورناتقان ەدى.

نەپالدىڭ ەۆەرەستكە جاقىن اۋماعىندا «شەرپا» اتتى ەتنيكالىق توپ مەكەندەيدى. مەديتسينالىق زەرتتەۋلەر ولاردىڭ قان اينالىمى جىلدامىراق ەكەنىن دالەلدەگەن. بۇل قاسيەت بيىككە شىققاندا «قان قىسىمىنىڭ كوتەرىلۋى» سەكىلدى اۋرۋلاردىڭ الدىن الادى.

دۇنيەجۇزىندە بيىكتىگى 8000 مەتردەن اساتىن 14 شىڭ بار. ونىڭ 10 ى گيمالاي تاۋىندا ورنالاسقان. وسى شىڭداردىڭ بارلىعىن باعىندىرۋ - ءار الپينيستىڭ ارمانى. قازىرگى تاڭدا 41 الپينيست بارلىق بيىك نۇكتەگە شىققان، ونىڭ تورتەۋى ايەل ادام.

ەڭ كوپ ادام ءولىمى تىركەلگەن شىڭداردىڭ ءبىرى - انناپۋرا. تاجىريبەلى الپينيستەر شىقپاسا، مەجەگە جەتۋ قيىن. ستاتيستيكالىق مالىمەت بويىنشا، انناپۋرانى باعىندىرۋعا اتتانعان ءاربىر ءۇشىنشى ادام قازا تاپقان.

سوڭعى جاڭالىقتار