الماتىداعى جەر سىلكىنىسى: پاتەر ارزانداپ، جەر ءۇي قىمباتتاي ما
الماتى. KAZINFORM - الماتىدا جىل باسىنان بەرى 5 بالل دەڭگەيىندە ەكى جەر سىلكىنىسى تىركەلدى.
ءبىرىنشىسى، قاڭتاردىڭ 22 سىنەن 23 نە قاراعان ءتۇنى بولسا، ەكىنشىسى 4-ناۋرىز ساعات 11:22-دە بولدى. حالىقتىڭ زارەسىن ۇشىرعان جەر دۇمپۋلەرى كوپشىلىكتى ويلاندىرىپ تاستادى. كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيدە تۇراتىندار جەر ۇيگە كوشۋدى مىقتاپ قولعا الاتىن سىڭايلى. سونىمەن، تابيعي قۇبىلىس جىلجىمايتىن مۇلىك قۇنىنا قالاي اسەر ەتەدى؟ تۇرعىن ءۇي نارىعىندا وزگەرىستەر كۇتۋ كەرەك پە؟ kazinform ءتىلشىسى وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ كوردى.
«ءۇي باعاسىنا قاتىستى ماسەلەنىڭ ءبارى - ۋاقىتشا قۇبىلىس»
مەگاپوليستە كوپقاباتتى ۇيدەگى پاتەرىن ساتۋعا قويعاندار كوبەيدى. الايدا، الۋشىلاردى جەر ءۇيدى جالداۋ باعاسى قىزىقتىرىپ وتىر. قازىر ءبىر قاباتتى ءۇيدى ءبىر تاۋلىككە جالعا الۋدىڭ ورتاشا باعاسى - تۇرعان جەرىنە، جابدىقتالۋىنا قاراي 70-100 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا. ال قالا سىرتىندا - شامامەن 10-35 مىڭ تەڭگە.
قازاقستان ريەلتورلارى بىرىككەن قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى لاريسا ستەپانەنكو ءۇي باعاسىنا قاتىستى ماسەلەنىڭ ءبارى ۋاقىتشا قۇبىلىس دەپ سانايدى.
«بۇل -بارىنە تانىس سەناري. جەر ۇيگە، ۋچاسكەلەر مەن ساياجايعا دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتادى. ال، كوپقاباتتى ۇيلەردە ساتىلاتىن پاتەرلەر سانى كوبەيەدى. اسىرەسە، جوعارى قاباتتاعى پاتەرلەر ساتىلىمعا قويىلادى. ولاردىڭ يەلەرى باسپانالارىن تەزىرەك ساتىپ جىبەرۋ ءۇشىن، ونىڭ باعاسىن تومەندەتۋگە ءماجبۇر بولۋى مۇمكىن»، - دەيدى ساراپشى.
ايتۋىنشا، ءدال قازىر ۇرەيگە بوي الدىرمايتىن، تەك جاقسى ويلايتىن ادامدار ءۇشىن پاتەردى ءتيىمدى باعاعا ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك تۋىپ تۇر.
«جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن ادامدار جەر ۇيدە تۇرعان قاۋىپسىز دەپ ساناپ، كوشۋگە نيەتتى. دەگەنمەن قازىر باعا ءبىرقالىپتى. جەر ۇيگە دەگەن سۇرانىس ۋاقىتشا. ونىڭ باعاسى وسسە دە، ساتىپ الۋشىلار كوپ بولادى دەپ ايتا المايمىن. سوندىقتان، ءبىز ادامدارعا ءتۇسىندىرىپ جاتىرمىز، باعانى كوتەرۋدىڭ قاجەتى جوق. ەگەر، ساتىپ الۋشى پايدا بولسا، تەك كەلىسسوز جۇرگىزۋمەن عانا شەكتەلە تۇرعان ابزال»، - دەيدى ول.
سونىمەن قاتار، ول وسى جولى الماتىلىقتار جەر ۇيگە قاشىپ، قىسقا مەرزىمگە جالداۋعا ايتارلىقتاي قۇلىق تانىتپاعانىن جەتكىزدى.
«قاڭتاردىڭ 23-ىندە بولعان جەر سىلكىنىسى الماتىلىقتاردى دۇربەلەڭگە سالعانى راس. الايدا، وسى جولى مۇلدەم باسقاشا بولدى. تۇرعىندار سابىرلىق تانىتقان سىڭايلى. بىزگە جاپوندىقتاردان ۇيرەنۋ كەرەك. سەيسميكالىق قاۋىپتى ايماقتا تۇرعاندىقتان جەر سىلكىنىسىنە قالىپتى جاعداي رەتىندە قاراعان ءجون شىعار. ەڭ باستىسى ۇرەيگە بوي الدىرماي، دەر كەزىندە دۇرىس ارەكەت ەتۋ»، - دەيدى لاريسا ستەپانەنكو.
«باعانىڭ قۇلدىراۋى ەشقاشان بولعان ەمەس جانە بولمايدى دا»
جىلجىمايتىن مۇلىك جونىندەگى ساراپشى، جوعارى ساناتتى ريەلتور الەكساندر ۆاينشتوكتىڭ سوزىنشە، الماتىدا تۋىپ وسكەندەر جەر تەربەلىسىنە اسا ءمان بەرمەيدى.
«العاشقى قۋاتتى جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن كەيبىر تۇرعىندار تۇرعىلىقتى جەرىن وزگەرتۋ تۋرالى شىنىمەن ويلاندى. ولار - نەگىزىنەن باسقا وڭىرلەردەن قونىس اۋدارعاندار مەن مۇندايدى بۇرىن-سوڭدى كورمەگەندەر. ال مەگاپوليستە تۋىپ وسكەن الماتىلىقتار جەر سىلكىنىسىنە اسا ءمان بەرمەيدى. سوندىقتان قازىر كوپقاباتتى ۇيلەردەگى پاتەرلەردىڭ ارزان باعاعا ساتىلىمعا قويىلعانىن نەمەسە ساتىلىپ كەتكەنىن كورىپ تۇرعان جوقپىز. بۇل ۋاقىتشا عانا ەكەنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك»، - دەدى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، ەكى ەلەۋلى جەر استى دۇمپۋىنەن كەيىن كوپتەگەن تۇرعىن جەكە ءۇيدى جالعا الىپ جاتىر. ءبىراق، ساتىپ الۋ تۋرالى ۇسىنىس جوق.
«بۇگىن الماتىدا تۇرعىن ءۇي باعاسى سالىستىرمالى تۇردە ارزاندادى، ءبىراق قازىر ساتىپ الۋشىلار دا از. حالىق ءالى جىلجىمايتىن مۇلىككە ينۆەستيتسيا سالۋعا دايىن ەمەس. جاقىندا بولعان جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن ءبىزدىڭ اگەنتتىككە قوڭىراۋلار از ءتۇستى، ءبىراق بۇگىننەن باستاپ ادامدار اقىرىنداپ حابارلاسىپ، قىزىعۋشىلىق تانىتىپ جاتىر. باعا سونشالىقتى ءبىر تومەندەدى دەپ ايتا المايمىن، مۇنداي قۇلدىراۋ ەشقاشان بولعان ەمەس جانە بولادى دەپ ويلامايمىن»، - دەدى ساراپشى.
سپيكەر الماتى ەلدىڭ قارجى ورتالىعى بولعاندىقتان، جەر استى دۇمپۋلەرىنە قاراماستان تۇرعىن ۇيگە سۇرانىس قاشاندا جوعارى بولعانىن جانە بولا بەرەتىنىن ايتتى.
«جەر ۇيلەر مەن ساياجايلاردى جالداعىسى كەلگەندەر كوپ بولدى»
Krisha.kz سايتىنىڭ ساراپشىلارى دا الماتىداعى كەزەكتى جەر سىلكىنىسىنىڭ نارىققا قالاي اسەر ەتكەنىن سالماقتادى: سوڭعى تاۋلىكتە مەگاپوليستە پاتەر ساتۋ تۋرالى جاڭا حابارلاندىرۋلار كوبەيمەگەن. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، جەر سىلكىنگەن كۇنى قالا سىرتىنداعى جەر ۇيلەر مەن ساياجايلارداعى باسپاناعا سۇرانىس كوبەيدى. دەنى قىسقا مەرزىمگە جالعا العىسى كەلگەن. مۇنداي ۇيلەر قالا ماڭىنداعى الماتى وبلىسىنا قارايتىن اۋدانداردا ورنالاسقان.
«جەر سىلكىنگەن كۇنى ءبىر تاۋلىككە عانا الساق دەپ حابارلاسقاندار كوپ بولدى. سونىڭ جارناماسىنا سۇرانىس ءۇش ەسە ءوستى. ءبىراق كەشەدەن بەرى قايتا باسىلدى»، - دەيدى Krisha.kz ساراپشىلارى.
سونىمەن قاتار، قازىر ۇيلەر مەن ساياجايلار باعاسىندا ەشقانداي وزگەرىس بايقالمايتىنىن جەتكىزدى.
«قاڭتار ايىندا الماتىدا ۇيلەرگە قاتىستى جاسالعان كەلىسىمدەر %36 عا تومەندەدى، ءبىراق مۇنى كورسەتكىش دەپ ساناۋدىڭ قاجەتى جوق. بىرىنشىدەن، ءداستۇرلى تۇردە قاڭتاردا ساتۋ مەن ساتىپ الۋ ازىراق بولادى، ەكىنشىدەن اي سوڭىندا جەر سىلكىنىسى بولىپ، ساتىپ الۋعا ۋاقىت بولمادى»، - دەيدى ماماندار.
«سوڭعى سەيسميكالىق جاعداي شىنىمەن دە كوپتەگەن تۇرعىندى قورقىتتى»
شاھاردىڭ ورتاسىندا، جاڭا كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي كەشەنىندە تۇرۋدى ارماندايتىن نازىم جەر دۇمپۋىنەن كەيىن ويىن وزگەرتكەن.
«ءبىز الماتىنىڭ تومەنگى بولىگىندە جەر ۇيدە تۇرامىز. جىل باسىنان بەرى ەكى رەت جەر سىلكىندى. جەر ءۇي بولسا دا، ەكەۋى دە قاتتى سەزىلدى. قاڭتاردا كوپقاباتتى ۇيدە تۇراتىن تۋىسقاندار مەن تانىستار بىزگە كەلدى. ءبىراق سول كەزدە جەر ۇيگە كوشەمىز دەگەندەرىڭ بىرەۋى دە ءۇي ساتىپ المادى. بۇرىن قالانىڭ قاق ورتاسىندا، جاڭا ۇيدە تۇرۋدى ارماندايتىن ەدىم، ءبىراق مىنا جاعدايدان كەيىن ويىم وزگەردى. جەر ۇيدەن كوشپەيمىز دەپ شەشتىك»، - دەيدى نازىم بەيسەنبەكوۆا.
الماتى قالاسىنىڭ تاعى ءبىر تۇرعىنى از قاباتتى ءۇي قاۋىپسىز دەپ سانايدى.
«ءبىر قاباتتى ۇيدە توبەدەن قۇلايتىن ەشتەڭە جوق. شاتىردان باسقا. سوندىقتان جەر ءۇي %70-80 كە قاۋىپسىز»، - دەيدى ەراسىل.
دەسە دە، قالا حالقى جەر سىلكىنىسىن ءالى ۇمىتا الار ەمەس. كۇن سايىن قايتالاناتىن افتەرشوكتار دا ەسكە سالىپ جاتىر.
«مەن توعىز قاباتتى ءۇيدىڭ بەسىنشى قاباتىندا تۇرامىن. جەر سىلكىنىسىنىڭ جيىلەپ كەتكەنى الاڭداتادى. ءوزىڭ ءۇشىن ەمەس، بالالارىڭ ءۇشىن قورقادى ەكەنسىن. ارينە، جەر ۇيگە كوشكىمىز كەلەدى، الايدا باعاسى شارىقتاپ كەتكەن. ونىڭ ۇستىنە ءدال قازىر ءبىزدىڭ پاتەردى ساتىپ الۋشى جوق»، - دەيدى الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىنى قۋاندىق بازاربايەۆ.
ساۋلەتشى جاننا سپۋنەر كوپقاباتتى ۇيدە تۇراتىن الماتىلىقتاردىڭ قورقىپ، جەر ۇيلەرگە اعىلۋىنا نەگىز بار ەكەنىن ايتتى.
«ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىكتە ءومىر سۇرۋگە دەگەن ۇمتىلىسى - نەگىزگى تۇيسىك. سوڭعى سەيسميكالىق جاعداي شىنىمەن دە كوپتەگەن تۇرعىندى قورقىتتى. وسى جەردە «قانداي ۇيدە تۇرۋ قاۋىپسىز؟» دەگەن زاڭدى ساۋال تۋىندايدى. بۇل عيماراتتىڭ جەر سىلكىنىسىنە ءتوزىمدى قۇرىلىس نورمالارىنا سايكەس كەلەتىنىنە بايلانىستى. مىسالى، كوپقاباتتى ۇيلەرگە قاراعاندا زاڭ بۇزۋشىلىقپەن سالىنعان جەكە ۇيلەر قاۋىپتى بولۋى مۇمكىن. جەر سىلكىنىسى كەزىندە جەكە تۇرعىن ءۇيدىڭ ارتىقشىلىعى، تەزىرەك سىرتقا شىعۋعا مۇمكىندىك بار. ءبىراق ولار 100 پايىز قاۋىپسىز دەپ ايتۋ مۇمكىن ەمەس»، - دەيدى ول.
ايتۋىنشا، قالاداعى تۇرعىن ۇيلەر نەگىزىنەن 7-9 بالعا شىداس بەرەدى. دەگەنمەن، كوپ نارسە توپىراققا جانە باسقا دا تەحنيكالىق فاكتورلارعا بايلانىستى.
«بۇل جەردە ايتا كەتەتىن جايت، قاۋىپ ءزىلزالا وشاعىنىڭ جاقىندىعى مەن پروتسەستىڭ ۇزاقتىعىنا قاراي ارتادى. 4-ناۋرىزداعى جەر سىلكىنىسى ۆەرتيكالدى جانە قىسقا بولدى، ەگەر ول تۇركياداعى سياقتى ۇزاققا سوزىلعان بولسا، سەيسميكالىق ءتوزىمدى ەمەس عيماراتتارعا ايتارلىقتاي زيان كەلتىرۋى مۇمكىن ەدى. سوندىقتان ءبارى جەر سىلكىنىسىنىڭ ۇزاقتىعى مەن قۋاتىنا بايلانىستى»، - دەيدى ساۋلەتشى.
جاننا سپۋنەر سەيسميكالىق قاۋىپسىزدىككە جاڭا ادىستەر ەنگىزۋ كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى.
«مىسالى، عيماراتتاردىڭ ىرگەتاستارىن ءپاسسيۆتى سەيسميكالىق قورعاۋ تۇرلەرىن ەنگىزۋ قاجەت. مۇنداي جۇيە ارنايى قۇرىلعىلاردىڭ ارقاسىندا جەر سىلكىنىسىنىڭ جويقىن اسەرىنەن قورعايدى. زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك، مونوليتتى تەمىربەتوننان سالىنعان عيماراتتار جەر سىلكىنىسىنە ءتوزىمدى بولادى»، - دەيدى مامان.
اۆتور
الما مۇقانوۆا
