الەم تىنىش ەمەس كەزدە ەل تاۋەلسىزدىگىن ەرەكشە باعالاۋىمىز كەرەك - سابىرحان سماعۇلوۆ

1991 -جىلى ازاتتىق تاڭى اتقانىن ءوز كوزىمەن كورگەن الدىڭعى بۋىن بولماسا، كەيىنگى جاستار وتكەن عاسىردىڭ، اسىرەسە 90-جىلدارداعى تاريحي وقيعالاردىڭ تەرەڭىنە بويلاپ، ءمانىن جەتە تۇسىنە بەرمەيدى. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى «قازاقستان تاريحى» كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى سابىرحان سماعۇلوۆ وسىنداي وي ايتتى، دەپ حابارلايدى Kazinform.

تاريحشىنىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى جاستار تاۋەلسىزدىككە تاعدىردىڭ بەرە سالعان سىيى رەتىندە قارايدى.

«ال شىن مانىندە احۋال وڭاي ەمەس. قازاق حالقىنىڭ تاريحىنا قاراساق، ءتۇرلى زۇلماتتار مەن ناۋبەتتەردى، اۋىرتپالىقتاردى باسىنان كەشىرگەن. سوعان قاراماي، قازاق حالقى ۇلت-ازاتتىق جولىنداعى كۇرەستى ءبىر كۇن دە توقتاتقان جوق. سول جولدا كۇندىز وتىرمادى، تۇندە ۇيىقتامادى. تاعدىرشەشتى ماسەلەلەردە جەتى رەت ەمەس، جەتپىس رەت ولشەپ، كەسۋگە ءماجبۇر بولدى. ءبىز تىعىرىقتان ۇرىنباي امان-ەسەن شىعىپ، ەشكىمگە ەسەمىزدى جىبەرمەي، جاڭا سيپاتتاعى قازاق مەملەكەتىن قۇردىق. بۇگىنگى جانە بولاشاق ۇرپاق مۇنى ءاردايىم ءبىلىپ وتىرۋى كەرەك»، - دەيدى تاريحشى.

عالىم بۇگىنگى كۇنى الەمدە تىنىشتىق بولماي تۇرعانىن، سول سەبەپتى ءارتۇرلى جاعدايعا دايىن بولىپ، ەل تاۋەلسىزدىگىن ارى قاراي نىعايتا بەرۋ كەرەك دەپ سانايدى.

«تاۋەلسىزدىككە باستايتىن جول اشىپ بەرگەن ماڭىزدى ساياسي قۇجات 1990-جىلى 25-قازاندا قابىلدانىپ جاريالانعان قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگى تۋرالى دەكلاراتسيا ەدى. ول كونستيتۋتسيالىق ماڭىزى بار، تاريحي وقيعا بولدى. تاۋەلسىزدىك - شىن مانىندە ەڭ باستى قۇندىلىعىمىز. قول جەتكەن تاۋەلسىزدىكتەن، العان ازاتتىقتان ايرىلىپ قالمالىق دەپ وراسان زور قايرات كورسەتۋىمىز كەرەك، ونى كوزىمىزدىڭ قاراشىعىنداي قورعاپ، ساقتاۋىمىز جانە ارى قاراي نىعايتۋىمىز كەرەك. بارىمىزگە ءمالىم، بۇگىنگى كۇنى دۇنيە وتقا ورانىپ تۇر. سوندىقتان قاي كەزدە بولماسىن، قارۋىمىز قايراۋلى، اتىمىز بايلاۋلى بولۋى كەرەك. ۇيىمداسىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر اۋىزدان ءسوز، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، ەلىمىزدىڭ ودان ءارى كۇشەيۋىنە قىزمەت قىلۋىمىز ءارى تاۋەلسىزدىگىمىزدى ەرەكشە باعالاي ءبىلۋىمىز قاجەت»، - دەدى سابىرحان سماعۇلوۆ.

تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسىندا قازاقستان وزگە ەلدەرمەن تەرەزەسى تەڭ، كەرەگەسى كەڭ ەلگە اينالدى.

«ءبىز سان جىلدار بويى، اتا- بابالارىمىز اڭساعان، سول جولدا قانىن توگىپ، جانىن قۇربان ەتكەن بوستاندىققا قول جەتكىزدىك. جاڭا زامان كەلىپ، جارىق كۇن تۋىپ، نۇرىن شاشتى، تەمىر قۇرساۋدان شىقتىق. كۇرمەلگەن ءتىل، بايلانعان جول اشىلدى. اۋىزداعى قاقپاقتان، اياقتاعى تۇساۋدان ارىلدىق. ارمانسىز ەركىن سويلەپ، وي- پىكىرىمىزدى اشىق ايتۋعا قول جەتكىزدىك. ەل ەركى وزىنە ءتيدى، ەل تىزگىنىن ءوز قولىمىزعا الدىق. ۇلى دالا توسىندە كوك بايراعى جەلبىرەگەن، تورتكۇل دۇنيە تۇگەل مويىنداعان، ب ۇ ۇ-داعى بارلىق مەملەكەتتەرمەن تەرەزەسى تەڭ، كەرەگەسى كەڭ قازاق مەملەكەتى سالتانات قۇردى. بۇل - بارشا قازاقستاندىقتار ءۇشىن كوڭىل تولقىتار، جۇرەكجاردى ۇلى وقيعا ءارى باعا جەتپەس قۇندىلىق»، - دەپ اتاپ ءوتتى سپيكەر.

قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنا بيىل 32 جىل تولدى. ادامزات تاريحى ءۇشىن بۇل ۋاقىت از بولعانىمەن، سپيكەر «ەلىمىز ءۇشىن 30 عاسىرعا تاتيتىن ۋاقىت» دەپ باعالايدى.

«1991-جىل - قازاقستاننىڭ تاريحى مەن تاعدىرىنداعى ەڭ ەلەۋلى، اسا ماڭىزدى جىل. تاۋەلسىزدىك ءداۋىرىنىڭ جىل ساناۋى باستالدى. سەبەبى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى كونستيتۋتسيالىق زاڭ قابىلداندى. 1991-جىل قازاققا وشكەنى جانىپ، ولگەنى تىرىلگەندەي قۋانىشتى جىل بولدى. بيىل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 32 جىل تولىپ وتىر. ادامزات تاريحى ءۇشىن 32 جىل از ۋاقىت كورىنگەنمەن، ءبىزدىڭ حالقىمىز ءۇشىن وسى ءبىر تاعدىرلى ۋاقىت مەجەسى 30 عاسىرعا تاتيدى دەپ ايتۋعا بولادى»، - دەدى سابىرحان سماعۇلوۆ.