الاش زيالىلارىنىڭ بەينەسىن جىپپەن كەستەلەگەن شەبەر
بەرىك امانتاي ۇلى ءبىر تۋىندىسىنا ءبىر اي ۋاقىت جۇمسايدى ەكەن. قازىر قيالعا ەرىك بەرسە، قىلقالامسىز-اق سۋرەت سالۋعا بولاتىنىن دالەلدەپ جۇرگەندەر جەتەرلىك. قاراعاندىلىق بەرىك قاراشولاقوۆ كەيىنگى 5-6 جىلدان بەرى الاش زيالىلارى مەن ادەبي تۇلعالاردىڭ پورترەتىن جىپپەن كەستەلەپ، جۇرت ىقىلاسىنا بولەنىپ ءجۇر. سۋرەتشىنىڭ تالايدى ءتانتى ەتكەن تەڭدەسىز تۋىندىلارى ىزدەنىستەن تۋعان.
بەرىك امانتاي ۇلى قاراعاندى وبلىسى ۇشتوبە اۋىلىنداعى ورتا مەكتەپتە كوركەم ەڭبەك پانىنەن سباق بەرەدى. 40 جىلعا جۋىق ۋاقىت ۇستازدىق ەتىپ كەلە جاتقان ول العاشىندا بۇل ءتاسىلدىڭ قالاي اتايتىنىن بىلمەگەنىن ايتادى.
«العاشىندا بۇل ءتاسىلدىڭ اتاۋىن بىلمەدىم. «تىشقاننىڭ ءىزى» دەپ اتالاتىنىن ارتىنشا ءبىلدىم. اۋەلى دۇكەننەن ءۇندى جىپتەرىن كورىپ، وسىنداي وي كەلدى. سۋرەتتى قازىر ءارتۇرلى تەحنيكامەن سالۋعا بولادى عوي. ال مەن توقىپ بەينەلەپ كورگىم كەلدى. قازاقپىز عوي قولىمدى ۇيرەتۋ ءۇشىن العاشقى كەستەلەگەنىم جىلقىنىڭ سۋرەتى بولدى. قولىمدى سۋىتىپ المايىن دەپ بىردەن ءوزىمنىڭ پورترەتىمە كىرىستىم. ول دا كوڭىلدەن شىقتى. كەيىن «نەگە الاش ارىستارىنىڭ پورترەتىن سالماسقا؟» دەپ ويلادىم. ءسويتىپ، ماتاعا قارىنداشپەن ساكەن سەيفۋللينىڭ سۋرەتىن سالىپ، ارتىنشا تىگىپ شىقتىم. بىردەن ءمىنسىز بولماعانى راس. بىرنەشە مارتە سالدىم. اياقتاپ بولعانىمدا، ءبىر تانىس اعام كەلىپ، سۋرەتكە قارادى دا، كوزىنە جاس الدى. «ماعان ساتشى» دەپ قوياردا- قويماي 70 مىڭ تەڭگەسىن ۇسىنىپ، الىپ كەتتى. ول كەزدە جەتپىس مىڭ دەگەن ءتاۋىر قاراجات بولاتىن. مىنە، بۇل ءىس 5-6 جىل بۇرىن وسىلاي باستالدى»، - دەيدى ول.
شەبەر تۇلعالاردىڭ سۋرەتىن سالماس بۇرىن جان-جاقتى زەرتتەيدى.
«كەيىن ەلگە ەڭبەگى سىڭگەن، قازاق جەرىنىڭ حالىق مەنشىگىندە قالۋىنا جول اشقان جۇمابەك تاشەنوۆتىڭ سۋرەتىن سالدىم. كوپكە بەلگىلى ارشالىداعى مەكتەبىنە بارىپ، پورترەتتى ءوز قولىممەن بارىپ تابىستادىم. بالالارعا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدىم. ءبىر-ەكى وقۋشى قاتتى قىزىعۋشىلىق تانىتتى. ولاردىڭ اسەرلەرى ماعان شابىت بەرگەنىن ءتۇسىندىم.
قازىر جاستاردى تاڭعالدىرۋ قيىن عوي. مەن دە ولاردان قالماي دامىپ، ۇنەمى ىزدەنىستە جۇرۋگە تىرىسامىن. ەگەر جاستار ىستەپ جاتقانىما قىزىعۋشىلىق بىلدىرسە، تەك قۋانامىن»، - دەيدى قولونەر شەبەرى.
بەرىك امانتاي ۇلى ءبىر تۋىندىسىنا ءبىر اي ۋاقىت جۇمسايدى. 7-8 ءتۇستى ءجىپتى قولدانا وتىرىپ، ەكى پلاندا سالادى. ءبىرىنشى پلاندا - نەگىزگى كەيىپكەر، ەكىنشى دە - ءبىر ءتۇستى فون. اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، فون ادامنىڭ مىنەز-قۇلقىن، تەگىن بىلدىرەدى.
«ماسەلەن، ءاليحان بوكەيحان پورترەتىنىڭ ەكىنشى پلانى - قىزىل ءتۇستى. بۇل تۇلعانىڭ مىنەزىن كورسەتەدى دەيدى. جانە تەكتىلىگىن اڭعارتىپ تۇر. اباي پورترەتىنىڭ فونى - قىزىلدى- جاسىل ءتۇس، ارالاس. قازاقتىڭ باس اقىنى، ءارى ورتا جۇزدەن شىققانىن وسى ءبىر اشىق تۇستەرمەن بەينەلەدىم. ساكەن بەينەلەنگەن كارتينانىڭ ەكىنشى پلانى - اشىق جانە قويۋ قاراكوك. اقىننىڭ كوپكە بەلگىلى «تاۋ ىشىندە» انىنە ۇندەسكەن»، - دەدى ول.
نەگىزگى دەتالدارىن سالىپ بىتكەن سوڭ، ەكىنشى پلانداعى دۇنيەلەردى شاكىرتتەرىنە تىكتىرەدى ەكەن. ايتا كەتۋ كەرەك، بەرىك امانتاي ۇلىنىڭ وسى ىسكە باۋلىپ وتىرعان 10 شاقتى شاكىرتى بار. «ۇيرەنگىم كەلەدى» كەلەدى دەگەن وقۋشىلار سانى از ەمەس.
شەبەردىڭ بۇعان دەيىن كوز مايىن تاۋىسىپ، قىرۋار ۋاقىتىن سارپ ەتكەن 30 شاقتى تۋىندىسى بار. وعان 300 مىڭعا جۋىق مەتر ءجىپ قولدانعان. سونداي- اق ولاردىڭ ەشىبىرى ساتىلىمعا شىعارىلمايتىنىن اتاپ ءوتتى. وعان سەبەپ - الاشتىقتاردىڭ ۇستانىمدارىن قازىرگى قوعامعا ناسيحاتتاۋ.
«الاش زيالىلارى جاستارعا ۇلگى بولسىن دەگەن نيەت مەنىكى»، - دەيدى ب. قاراشولاقوۆ.
سۋرەتشى قازىر اقسەلەۋ سەيدىمبەكتىڭ پورترەتىن ازىرلەپ جاتقانىن ايتتى. سونداي-اق ارنايى تاپسىرىسپەن سالاتىن سۋرەتتەرى دە بار. شامامەن ءبىر كارتينانىڭ نە پورترەتتىڭ قۇنى 70-80 مىڭ تەڭگەگە باعالانادى ەكەن. ول ەڭ باستىسى جۇمىسىنا مىندەتتى تۇردە ىستەلۋگە ءتيىس جۇمىس دەپ ەمەس، كەرسىنشە ءلاززات الاتىن سۇيىكتى ءىسى رەتىندە قارايتىنىن ايتىپ جەتكىزدى.
Turkystan.kz
