اۋلاداعى جاسىل جەلەك كۇيزەلىس پەن مازاسىزدىقتى ازايتادى - زەرتتەۋ
استانا. قازاقپارات - جاسىل جەلەك جامىلعان اۋلادا تۇراتىن ادامداردا كۇيزەلىس پەن مازاسىزدىق از كەزدەسەتىنى انىقتالدى. بۇل تۋرالى Nature Mental Health جۋرنالىندا جاريالانعان زەرتتەۋدە ايتىلعان.
پسيحيكالىق دەنساۋلىق پروبلەمالارى، اسىرەسە دەپرەسسيا مەن مازاسىزدىق، قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى رەتىندە تانىلىپ كەلەدى. گەنەتيكالىق جانە قورشاعان ورتا فاكتورلارى پسيحيكالىق بۇزىلىستارعا اسەر ەتەتىنى بۇرىننان بەلگىلى بولسا دا، جاڭا زەرتتەۋلەرگە سايكەس، ادامنىڭ جاسىل جەلەككە جاقىن ءومىر ءسۇرۋى پسيحيكالىق دەنساۋلىققا وڭ اسەر ەتۋى مۇمكىن.
زەرتتەۋ اياسىندا عالىمدار ادامنىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى جاسىل جەلەككە جاقىن ءومىر ءسۇرۋى دەپرەسسيا مەن مازاسىزدىق ءقاۋپىن تومەندەتە الاتىنىن انىقتادى.
جاسىل ايماقتاردىڭ پسيحيكالىق دەنساۋلىققا اسەرى تۋرالى بۇرىنعى زەرتتەۋلەر ءارتۇرلى ناتيجەلەر كورسەتكەن، ال كەيبىرەۋلەرى قورعانىس اسەرىن انىقتاسا، باسقالارى مۇنداي بايلانىس جوق دەپ ەسەپتەگەن. ۆان جانە ونىڭ ارىپتەستەرى بۇل جولى 400 مىڭنان استام قاتىسۋشىنى قامتيتىن ۇزاق مەرزىمدى زەرتتەۋ جۇرگىزدى. زەرتتەۋ بارىسىندا عالىمدار جاسىل ايماقتار مەن پسيحيكالىق دەنساۋلىقتىڭ ءوزارا بايلانىسىن زەرتتەپ، لاستانۋدىڭ ازايۋى سياقتى ىقتيمال دەلدال فاكتورلاردى قاراستىردى. زەرتتەۋگە 40 پەن 69 جاس ارالىعىنداعى 500 مىڭنان استام ادامنان قۇرالعان ۇلىبريتانيانىڭ UK Biobank دەرەكتەر بازاسى قولدانىلدى.
عالىمدار زەرتتەۋ جۇرگىزۋ كەزىندە دەپرەسسيا مەن مازاسىزدىق دياگنوزى قويىلعان، تۇقىم قۋالايتىن اۋىر دەپرەسسياسى بار نەمەسە جاسىل ايماققا جاقىندىعى جوق ادامداردى الىپ تاستادى. وسىلايشا، جاسىل ايماققا جاقىندىق دەڭگەيى بويىنشا ءارتۇرلى قاشىقتىقتا ولشەنگەن جاسىل تىعىزدىق كورسەتكىشى (NDVI) قولدانىلىپ، 409,556 ادام تاڭدالدى.
ورتاشا ەسەپپەن 11,9 جىلعا سوزىلعان باقىلاۋ كەزەڭىندە 14309 دەپرەسسيا جانە 16692 مازاسىزدىق جاعدايلارى تىركەلدى. زەرتتەۋ ناتيجەسىندە، جاسىل ايماققا جاقىن بولۋ دەپرەسسيا مەن مازاسىزدىققا شالدىعۋ قاۋپى تومەندەتەتىنى انىقتالدى. مىسالى، 300 مەتر راديۋسىندا جوعارى NDVI كورسەتكىشى بار ايماقتا تۇراتىن ادامداردا دەپرەسسيا تاۋەكەلى %16 عا، مازاسىزدىق تاۋەكەلى %14 عا تومەن بولدى.
زەرتتەۋشىلەر جاسىل ايماقتاردىڭ قورعانىس اسەرىنىڭ سەبەپتەرىن زەرتتەي كەلە، اۋانىڭ لاستانۋىنىڭ تومەندەۋى ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن انىقتادى. مىسالى، 300 مەتر راديۋسىنداعى جاسىل ايماقتاردىڭ دەپرەسسيا تاۋەكەلىن تومەندەتۋدەگى اسەرىنىڭ %50 دان استامى PM2.5 بولشەكتەرىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى بولدى. اۋانىڭ تازا بولۋى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار جاسىل ايماقتاردا تۇراتىن ادامداردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋى، تازا اۋادا سەرۋەندەۋى جانە الەۋمەتتىك بەلسەندىلىككە بەيىمدىلىگى دە پسيحيكالىق دەنساۋلىققا وڭ اسەر ەتەتىنى انىقتالدى.
بۇل زەرتتەۋ جاسىل ايماقتاردىڭ پسيحيكالىق دەنساۋلىققا قوساتىن ۇلەسىنىڭ كوپقىرلى ەكەنىن كورسەتەدى، اتاپ ايتقاندا ەكولوگيالىق جانە سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قولداۋ ارتىقشىلىقتارىن اتاپ وتەدى. اۆتورلار جاسىل تىعىزدىق كورسەتكىشىنىڭ (NDVI) جاسىل ايماقتاردىڭ ساپاسى مەن قولجەتىمدىلىگىن تولىق باعالاي المايتىنىن ەسكەرتتى، بۇل زەرتتەۋ ناتيجەلەرىنە شەكتەۋ بولۋى مۇمكىن.
