اۋعانستانداعى ايەلدەردىڭ جاعدايى قاتتى الاڭداۋشىلىق تۋدىرىپ وتىر
الەمدە ءار ءتورت ەلدىڭ ۇشەۋىندە ادام قۇقىقتارىنا قاتىستى جاعداي ناشارلاپ كەتتى. بۇل ءۇردىس اسىرەسە 2016 -جىلدان بەرى كۇشەيگەن. "زاڭ ۇستەمدىگى يندەكسىن" قۇرۋشىلار وسىلاي دەپ وتىر.
بايانداما ءار ەلدەگى زاڭ ۇستەمدىگى سالاسىنداعى جاعدايدى باقىلاپ، ولقىلىقتاردى جويۋ ءۇشىن قولدانىلادى. بەدەلدى ۇيىم رەيتىنگىسىندە قانداي مەملەكەت ۇزدىك تانىلىپ وتىر؟ ال كوش سوڭىندا كىمدەر قالىپ قويىپ وتىر؟ بۇل جولى رەيتينگكە 142 ەل كىردى. "ۋورلد دجاستيس پرودجەكت" حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى ونداعى جاعدايدى 8 نەگزىگى فاكتور بويىنشا باعالادى.
ولار: ۇكىمەتتىك وكىلەتتىكتىڭ شەكتەلۋى، جەمقورلىقتىڭ تومەن دەڭگەيى، ازاماتار ءۇشىن اشىق ۇكىمەت، نەگىزگى قۇقىقتار، ءتارتىپ پەن قاۋىپسىزدىك، نورماتيۆتىك تالاپتاردىڭ ساقتالۋى، ازاماتتىق جانە قىلمىستىق ادىلدىك. اتالعان تالاپتار سكاندينۆايا ەلدەرىندە جاقسى ساقتالاتىن بولىپ شىقتى. ءسويتىپ يندەكستە دانيا ەڭ ۇزدىك دەپ تانىلدى. بۇل ەلدەن بولەك العاشقى بەستىككە نورۆەگيا، فينليانديا، شۆەتسيا مەن گەرمانيا كىردى. جالپى ماماندار كەيىنگى جىلدارى تىزىمدەگى كوپ ەلدە زاڭ ۇستەمدىگى ناشارلاپ بارا جاتقانىن ايتادى. اسىرەسە بوستاندىق، ءبىلىم الۋ، ەڭبەك ەتۋ سەكىلدى نەگىزگى قۇقىقتاردىڭ بۇزىلۋى جيىلەگەنىنە نازار اۋدارادى.
سيتاتا ۋيليام نويك، World Justice Project ۇيىمىنىڭ باسشىسى:
"زاڭ ۇستەمدىگىن ساقتاماي وتىرعان ەلدەردىڭ كوبەيىپ كەلە جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. سالدارىنان اتقارۋشى بيلىكتى تەرىس پايدالانۋ، ادام قۇقىقتارىنىڭ شەكتەلۋى، سونداي- اق سوت جۇيەسى تاراپىنان ازاماتتاردىڭ تالاپتارىن ەسكەرۋسىز قالدىرۋ وقيعالارى جيىلەگەن. " ال زاڭ ۇستەمدىگى قامتاماسىز ەتىلمەي وتىرعان ەلدەردىڭ قاتارىنا كونگو، گايتي، اۋعانستان، كامبودجا جانە ۆەنەسۋەلا جاتقىزىلدى. اتالعان مەملەكەتتەردىڭ ىشىندە اسىرەسە اۋعانستانداعى احۋال الاڭداتارلىق. كەيىنگى جىلدا مۇنداعى جاعداي تىپتەن ناشارلاپ كەتكەن. ساراپشىلار اسىرەسە ايەلدەر ءۇشىن قاتتى الاڭداۋلى. ويتكەنى يۋنەسكو مالىمەتى بويىنشا، قىزداردىڭ 80 پايىزى ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلعان. بۇل تالىپتەردىڭ الدىڭعى بيلىكتىڭ كەيىنگى 20 جىلدا قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىن اياق استى ەتكەنىن كورسەتەدى. بۇدان بولەك قوزعالىس بيلىككە كەلگەلى قىز- كەلىنشەكتەردىڭ ەڭبەك ەتۋ قۇقىعىن شەكتەپ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردا جۇمىس ىستەۋىنە تىيىم سالدى. كەزىندە ونداي مەكەمەلەرەدەگى نازىك جانداردىڭ ۇلەسى 45 پايىزعا دەيىن جەتەتىن. ماماندار زاڭ ۇستەمدىگى اۋعانستاننان بولەك يران، بولگاريا، گوندۋراس، سلوۆەنيا، يوردانيا جانە افريكا ەلدەرىندە ساقتالماي وتىر دەيدى.
