ا ە س بويىنشا رەفەرەندۋم: باس پروكۋراتۋرا ۇندەۋ جاسادى
استانا. KAZINFORM - ق ر باس پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى جاندوس ومىراليەۆتىڭ «پروكۋراتۋرا تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 40-بابىنا سايكەس قازاقستاندا اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋمعا قاتىستى ۇندەۋ جاريالاندى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس پروكۋراتۋراسىندا اتاپ وتىلگەندەي، مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىنا سايكەس (2024 -جىلعى 2-قىركۇيەكتەگى №636 جارلىق) 2024 -جىلعى 6-قازاندا «ءسىز قازاقستاندا اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ سالۋعا كەلىسەسىز بە؟» دەگەن ساۋالعا بايلانىستى رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم وتەدى. ونى ازىرلەۋ مەن وتكىزۋ ءتارتىبى «رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم تۋرالى» جانە رەفەرەندۋم تۋرالى زاڭناماعا قايشى كەلمەيتىن بولىگىندە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭدارىمەن رەتتەلەدى.
اتاپ ايتقاندا، رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمعا بايلانىستى قوعامدىق پىكىرگە ساۋال سالۋ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسيالىق زاڭىندا بەلگىلەنگەن تالاپتارعا سايكەس وعان دايىندىق پەن وتكىزۋ كەزەڭىندە جۇرگىزىلۋگە ءتيىس («رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 7-1-بابى).
قوعامدىق پىكىرگە ساۋال سالۋدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس تىركەلگەن، قوعامدىق پىكىرگە ساۋال سالۋدى جۇرگىزۋ بويىنشا كەمىندە 5 جىل تاجىريبەسى بار زاڭدى تۇلعالار ءتيىستى قۇجاتتاردىڭ كوشىرمەلەرىن قوسا بەرىپ، بۇل تۋرالى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىن جازباشا تۇردە الدىن الا حاباردار ەتە وتىرىپ جۇرگىزۋگە قۇقىلى. ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنا جىبەرىلەتىن حابارلامادا ساۋال سالۋدى جۇرگىزۋگە قاتىساتىن جانە وسى سالادا جۇمىس تاجىريبەسى بار ماماندار تۋرالى، قوعامدىق پىكىرگە ساۋال سالۋ جۇرگىزىلەتىن وڭىرلەر تۋرالى، قولدانىلاتىن تالداۋ ادىستەرى تۋرالى مالىمەتتەر كورسەتىلەدى.
قوعامدىق پىكىرگە ساۋال سالۋ ناتيجەلەرىن داۋىس بەرىلەتىن كۇننىڭ الدىنداعى 5 كۇن ىشىندە جانە داۋىس بەرىلەتىن كۇنى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا، ونلاين-پلاتفورمالاردا جاريالاۋعا جول بەرىلمەيدى. سونداي-اق سايلاۋ كۇنى داۋىس بەرۋگە ارنالعان ءۇي-جايدا نەمەسە پۋنكتتە قوعامدىق پىكىرگە ساۋال سالۋدى جۇرگىزۋگە تىيىم سالىنادى («قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» قر كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 28-بابىنىڭ 9-تارماعى). بۇل تالاپتاردى بۇزعانى ءۇشىن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستىڭ 120-بابىنا سايكەس اكىمشىلىك جاۋاپتىلىق كوزدەلگەن. سونىمەن بىرگە دايىندىقتىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ پروكۋراتۋرا ورگاندارى اتالعان زاڭنامالىق اكتىلەرىنىڭ تالاپتارى بۇزىلعان فاكتىلەردى انىقتادى.
بۇگىنگە رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمعا قاتىستى زاڭسىز قوعامدىق پىكىرگە ساۋال سالۋدى جۇرگىزۋدىڭ 8 فاكتىسى انىقتالدى. 6 جاعدايدا ولاردى جەكە تۇلعالار، ال 2 ەۋىندە زاڭدى تۇلعالار ورتالىق رەفەرەندۋم كوميسسياسىن الدىن الا حاباردار ەتۋىنسىز جۇرگىزگەن. اتالعان فاكتىلەر بويىنشا پروكۋراتۋرا ورگاندارى 4 ازامات پەن 2 زاڭدى تۇلعانى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنىڭ 120-بابىنىڭ 3-بولىگى بويىنشا اكىمشىلىك جاۋاپتىلىققا تارتتى، ولارعا ايىپپۇل سالىندى. قالعاندارى بويىنشا ولاردى كوزدەلگەن جاۋاپتىلىققا تارتۋ جونىندە جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.
رەفەرەندۋمعا قويىلعان ماسەلە بويىنشا ازاماتتار مەن قوعامدىق بىرلەستىكتەر ۇگىتكەزىندە جينالىستاردا، ميتينگىلەردە، ازاماتتاردىڭ جيىندارىندا، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا ءوز پىكىرلەرىن بىلدىرۋگە قۇقىلى ەكەنىن نازار اۋدارتامىز («رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭنىڭ 7-بابى). جينالىستار مەن ميتينگىلەر «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بەيبىت جينالىستاردى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ءتارتىبى تۋرالى» زاڭ شەڭبەرىندە ۇيىمداستىرىلىپ، وتكىزىلۋى ءتيىس. بەيبىت جينالىستار وتكىزۋ تالاپتارىن ساقتاماۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنىڭ 488-بابىنا سايكەس اكىمشىلىك جاۋاپتىلىققا اكەپ سوعادى.
ۇگىت كەزەڭى 3-قىركۇيەكتە باستالدى جانە 2024 -جىلعى 4-قازانعا دەيىن جالعاسادى (ساعات 24:00-گە دەيىن). رەفەرەندۋمنىڭ قارساڭىنداعى جانە رەفەرەندۋم كۇندەرى، ياعني 2024 -جىلعى 5 جانە 6 قازانىندا ۇگىت جۇرگىزۋگە تىيىم سالىنادى. كونستيتۋتسيالىق زاڭعا سايكەس («رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭنىڭ 7-بابىنىڭ 2، 3، 4-تارماقتارى) بارلىق باسپا ۇگىت ماتەريالدارىندا ولاردى شىعارعان ۇيىمدار، ولاردى باسىپ شىعارعان ورىن مەن تارالىم، ولاردى شىعارۋعا جاۋاپتى ادامدار تۋرالى مالىمەتتەر بولۋعا تيىس.
بۇقپانتاي ۇگىت ماتەريالدارىن تاراتۋعا تىيىم سالىنادى. ۇگىت ماتەريالدارىن ەسكەرتكىشتەرگە، ەسكەرتكىش تۇعىرلارعا، تاريحي، مادەني نەمەسە ساۋلەتتىك قۇندىلىعى بار ۇيلەر مەن عيماراتتارعا، سونداي-اق داۋىس بەرۋگە ارنالعان ءۇي- جايلارعا ءىلىپ قويۋعا رۇقسات ەتىلمەيدى.
ولاردى ساقتاماۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنىڭ تيىسىنشە 102، 113 جانە124-باپتارى بويىنشا جاۋاپتىلىققا اكەپ سوعادى. سونداي- اق رەسپۋبليكانىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىسىن كۇشتەپ وزگەرتۋگە، تۇتاستىعىن بۇزۋعا، مەملەكەت قاۋىپسىزدىگىنە نۇقسان كەلتىرۋگە، سوعىسقا، الەۋمەتتىك، ناسىلدىك، ۇلتتىق، ءدىني، تەكتىك- توپتىق جانە رۋلىق استامشىلىققا، سونداي-اق قاتىگەزدىك پەن زومبىلىققا تابىنۋعا ۇگىتتەۋگە تىيىم سالىنعان. اتالعان تەرىس ارەكەتتەرى ءۇشىن كىنالى تۇلعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 174-بابى (الەۋمەتتىك، ۇلتتىق، رۋلىق، ناسىلدىك، تەكتىك-توپتىق نەمەسە ءدىني الاۋىزدىقتى قوزدىرۋ) جانە 179-بابى (بيلىكتى كۇشپەن باسىپ الۋدى نەمەسە بيلىكتى كۇشپەن ۇستاپ تۇرۋدى، مەملەكەت قاۋىپسىزدىگىنە نۇقسان كەلتىرۋدى نە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىسىن كۇشتەپ وزگەرتۋدى ناسيحاتتاۋ نەمەسە وعان جاريا تۇردە شاقىرۋ) بويىنشا قىلمىستىق جاۋاپتىلىققا تارتىلادى.
كونستيتۋتسياعا سايكەس (83-باپ) پروكۋراتۋرا ورگاندارى رەفەرەندۋم وتكىزۋدىڭ بارلىق كەزەڭدەرىندە زاڭدىلىقتىڭ ساقتالۋىن قاداعالاۋدى قامتاماسىز ەتەدى. جوعارىدا باياندالعاندى ەسكەرىپ، باس پروكۋراتۋرا ازاماتتاردى، قوعامدىق ۇيىمدار مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمعا دايىندىق جانە ونى وتكىزۋ كەزىندە قولدانىستاعى زاڭنامانى قاتاڭ ساقتاۋعا شاقىرادى.
