ەشقانداي تاماقتا، سۋدا ىشپەگەنىنە 72 جىل بولعان قاريا

استانا.قازاقپارات - الەمدە ءتۇسىنىپ بولمايتىن عاجايىپتار كوپ- اق. سونداي عاجايىپتىڭ ءبىرى - اس ىشپەي تىرشىلىك ەتۋ.

ءدال بۇگىنگى كۇنى جەر بەتىندە اس- سۋ ىشپەي تىرشلىك ەتىپ جۇرگەن ادامدار بار. جالپى، ادام اس- سۋ ىشپەي قانشا ۋاقىت ءومىر سۇرە الادى؟

 ادام اعزاسى شامامەن% 70 وتتەكتەن، %17 كومىرتەكتەن، %10 سۋتەكتەن،% 3 ازوتتان تۇرادى. مىسالى سالماعى 50 كەلى بولاتىن ادامنىڭ بويىنداعى وتتەك، كومىرتەك، سۋتەك، ازوتتىڭ جالپى ۇلەس سالماعى 48,3 كەلى بولادى. ياعني، ادام سالماعىنىڭ 96 پايىزىن وسى نەگىزگى ءتورت ەلەمەنت قۇرايدى. ادام بىرنەشە تاۋلىك اس- سۋسىز ءومىر ءسۇرۋى مۇمكىن، ال وتتەكسىز تىرشىلىك ەتۋ مۇمكىن ەمەس.

 جەر بەتىندەگى بارلىق تىرشىلىك يەسى وتتەگىمەن قورەكتەنەدى. مىسالى، جانۋارلار سالماعىنىڭ 3/4 بولىگى، وسىمدىكتىڭ -  4/5, مينەرالداردىڭ -  1/2 بولىگى وتتەكتەن تۇرادى. ال سۋدىڭ 8/9 بولىگىن وتتەگى قۇرايدى ەكەن.

سونان سوڭ، ادامنىڭ تىرشىلىك ەتۋىنە قاجەت دۇنيە - كۇن. كۇن بولماسا، تىرشىلىك بولمايدى. قازىرگى تاڭدا جەر بەتىندە اتامداردان قورەك الىپ، تىرشىلىك ەتەتىن ادامدار بار.

 اۆستراليالىق ۆوللونگونگ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى ادام اعزاسى تاعامسىز 4 كۇن اۋرۋ- سىرقاۋسىز جۇرە الاتىنىن العا تارتۋدا. جالپى، ادام تاماقسىز 4-7 اپتاعا دەيىن شىداي الادى، ءبىراق سۋسىز ادام ورگانيزمى 5 كۇننەن ارتىققا توزبەيدى ەكەن.

دەسە دە، عالىمداردىڭ بۇل تۇجىرىمىمەن كەلىسپەي، ۇزاق جىلدار بويى اس- سۋسىز ءومىر ءسۇرىپ جۇرگەن ادامدار بار. سرولاردىڭ ءبىرى ءۇندىستاندىق پراحلاد دجاني ەسىمدى 83 جاستاعى قارت. يوگامەن اينالىساتىن ول 72 - جىلدان بەرى تاماق ىشپەي ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. پراحلاد دجاني 11 جاسىنان بەرى اۋزىنا ءبىر جۇتىم سۋ دا تاتىپ الماعان. ول سوڭعى رەت اجەتحاناعا 1940 -جىلى بارىپتى. مەديتسينالىق تەكسەرۋدەن وتكەن قاريانىڭ بويىنان دارىگەرلەر ەشقانداي سىرقات بەلگىسىن تاپپاعان. ءۇندىستاندىق عالىم سۋدحير شاح قارت يوگتىڭ مەديتاتسيانىڭ كۇشىنەن قۋاتتانىپ وتىرعانىن ايتادى. پراحلاد دجاني بۇگىندە گۋدجارات شتاتىنىڭ سولتۇستىگىندە امبا- ماتا قۇدايىنا ارنالعان حرامنىڭ قاسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان كورىنەدى.

اس ىشپەيتىن ادامدار

 1937 - جىلى 12- قىركۇيەكتە تۋىلعان ءۇندىستاندىق حيرا راتان مانەك كۇن ەنەرگياسىمەن جانە سۋمەن قورەكتەنەدى. 1992 - جىلدان باستاپ، ول ۇمىت بولعان، ەجەلگى كۇنگە قاراۋ ءتاسىلىن وقىپ ۇيرەنە باستاعان.

 ال، اۆستراليالىق دجاسمۋحين 1993 - جىلدان بەرى اس تا، سۋ دا ىشپەگەن. ول «دىحانيەنيزم» ءىلىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشى بولىپ سانالادى.

 ال رەسەيلىك زينايدا بارانوۆا 2000 - جىلدان بەرى اس- سۋ ءىشۋدى مۇلدە دوعارعان.

 يوگ بابادجي اسسىز، سۋسىز، ءبىر ورنىنان قوزعالماي 45 تاۋلىك وتىرعان.

سونداي- اق تەك سۋ، شاي نە كوفەمەن عانا قورەكتەنىپ، تىرشىلىك ەتىپ جۇرگەن ادامدار دا بار.

جىلداپ قورەكتەنبەيتىن جىرتقىش

 جىلداپ اس- سۋ ىشپەيتىن ادامدار عانا ەمەس، جانۋارلار دا بار ەكەن. مىسالى، كروكوديل ەكى جىل قورەكسىز جاتۋى مۇمكىن ەكەن. عالىمداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، مۇنداي كۇيدە كروكوديل كۇن قۋاتىمەن جانە اۋامەن قورەكتەنىپ، تىرشىلىك ەتەتىن كورىنەدى. ۇزىندىعى 6 مەتر، سالماعى 750 كەلى بولاتىن كروكوديل قوزعالۋ ءۇشىن قانشا كۇش جۇمسايتىنىن پايىمداۋعا بولادى. سوندىقتان مۇنداي كۇيدە بولعاندا كروكوديل وتە از قوزعالىس جاسايدى، ءتىپتى ۇزاق ۋاقىت قوزعالىسسىز جاتادى ەكەن.

ايۋلاردىڭ دا 6-7 اي قىستىق ۇيقىعا كەتەتىنى كوپشىلىككە بەلگىلى. بۇل مەزگىلدە ايۋلار قورەكتەنبەيدى. ايۋدىڭ اعزاسى دەنەسىنە جاز بويى جينالعان 50 كەلى مايدى، قىسقى ۇيقى كەزىندە قورەككە اينالدىرىپ، پايدالانادى. 6-7 اي ۇيقىدا جاتىپ، ايۋ 2-4 قونجىق تابادى. جاڭا تۋعان قونجىعىنىڭ سالماعى 300 - 600 گرامداي بولادى.

 اۆتور: قالدار كومەكبايەۆ

«الاش ايناسى»