قۇرمانبەك اقىننىڭ 70 جولدىق ءبىر ۇيقاستى ولەڭى جانە جانىبەك باتىر ۇرپاعىنا ارناۋ
اقىن ءبىر ۇيقاسپەن جەتپىس جول ولەڭ ايتقان ەكەن. بۇل جولى باس- اياعىنداعى ايتىلعان ولەڭدى تولىعىمەن ەمەس، تەك ءبىر ۇيقاسپەن ايتقان جەتپىس جولدىق ولەڭىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
ولەڭدى وقىساڭىز اقىننىڭ وزگەشە جاراتىلىسىنا، ەرەكشە تالانتىنا ءتانتى بولماي قالمايسىز. ەندەشە اتالمىش ولەڭگە كەزەك بەرەيىك.
ولەڭنىڭ بوساعاسىن اتتاعالى،
ەش ايتىپ كورگەمىن جوق جاتتامانى.
ويتكەنى، جاتتاماعا كىم اكەلىپ،
جاماۋىن ەسكى-قۇسقى باتتامادى.
اقىننىڭ اقىن ەمەس ايعاي قۋىپ،
جارامدى ءسوز جاقسىسىن تاپپاعانى.
اسىل جىر ەل اۋزىندا ساقتالادى،
تالاپتى بوزبالالار جاتقا الادى.
بىلمەسە قازاق ماقال قالدىراما،
«ۇستادان تات، ۇستازدان حات قالادى».
ۇزاق ءومىر سۇرە الماس بولبىر ولەڭ،
قالا بەرەر قۇلاققا جاقپاعانى.
تاسى ورگە ونەرپازدىڭ دومالاي ما؟
جىگىتتىڭ ەكى نارسە باق، تالابى.
اقىماق ادال جانعا قاس سايلاسا،
شالدىم دەپ اياعىنان ماقتانادى.
اق ءدامىن قولدان بەرگەن اقتاعانى،
ءيتتىڭ دە ءوز يەسىن قاپپاعانى.
ىستەلسە ءادىل سوزگە ازەزىلدىك،
قۇدايدىڭ ناق پالەدەن قاقپاعانى.
اسپا تۇزاق باساتىن ابايلاماي،
ادامنىڭ دا بولادى اق مارالى.
اۋىزدان ءبىر شىققان سوڭ ۇستاتپايدى،
جەل ءسوزىڭنىڭ الدى-ارتىن باقپاعانى.
جاسىمدا جىگىت-جەلەڭ ولەڭ بوپتى،
ارۋدىڭ الما مويىن، اقتاماعى.
نەدەگەن ايانىشتى ادال تەردىڭ،
جەمىسىن وڭگە بىرەۋ تاپتاعانى!
بولسا دا وسى ولەڭنەن سۋىنعام جوق،
ۇرپاقتار بىرەر ۇلگى اپ قالادى.
جاماننان اقىن ءجابىر كورىپ ەم دەپ،
ءجون بولار دوستى قاسقا ساتپاعانى.
ەسىندە كەيىنگىنىڭ ءسوزىم قالسا،
ءۇمىتى تۋعان ەلدىڭ اقتالادى.
جورعانىڭ سۋ توگىلمەس جورعاسى بار،
جۇيرىكتىڭ جۇلدە بەرمەس اق تابانى.
قاعازعا تۇسپەگەن ءسوز الماعايىپ،
اۋىزدان اۋىزعا وتكەن اتتامالى.
جەرىم جوق توي دەگەندە توپتان قالعان،
قالايشا جىر داپتەرىم اق قالادى؟!
كەۋدەم ءبىر كەرەمەتتەي جىر ساندىعى،
ءتىلىم- كىلت، قۇپياسىن اقتارادى.
اۋزىمنىڭ ساداعاسى جامان ولەڭ،
ايىرار سانام باردا اق-قارانى.
ولەڭىم ەلىمە سىي، جانىم-قوناق،
قالدىرىپ بار تاپقانىن اتتانادى.
ءبىر مۇرام جالعاسپاسا ماعان قارىز،
حالقىمنىڭ قادىر تۇتىپ باپتاعانى.
جۇيرىكتىڭ نەگە كەرەك قان مايداندا،
ۇكىلەپ باپتاسا دا شاپپاعانى.
ايتىسقا ءتۇسىپ ءجۇرمىن، وزىمە ايان،
ەشكىمنىڭ ءشاۋجايىمنان قاقپاعانى.
باس قوسقان ءبىر توپ اقىن وتىرىستا،
وسى ەكەن قۇرمانبەكتىڭ تاپقان ءانى.
تالاپكەر باۋىرلارىم سۇراعان سوڭ،
اعانىڭ ەسكى اسىنان ساقتاعانى.
كەۋدەڭە التىن تىقساڭ كىم بىلەدى،
قاجەت قوي قاپ تۇبىندە جاتپاعانى.
ايتقاننىڭ ءبارى وتەدى دەي المايمىن،
ءار كورپە يەسىنە شاقتالادى.
تاباق ءبىر، تارازىدا سالماق باسقا،
تابادى حالىق اينا ناق باعانى.
دۇنيەدەن ارەكەتسىز وتكەن جامان،
سۋدىڭ دا ساسيدى ەكەن اقپاعانى!
ايت- ايت دەپ ۇلكەن- كىشى قولقالاسا،
ەلپەك ءتىل ەل بۇيرىعىن اتقارادى.
تالعاماي تىڭداۋشىسىن ايتقان ولەڭ،
باياعى ديۋانانىڭ اقتاعانى.
كىم كەپىل، كەيبىرەۋدىڭ كۇلمەسىنە،
التايدىڭ مىناۋ ما دەپ ماقتاعانى؟!
ەشبىر ۇيقاسىن قايتالاماستان ايتقان وسى ۇزاق ولەڭنەن كەيىن، كەيىنگى ۋاقىتتا اقىن اتىمەن بىرگە اتالاتىن:
اسەت تە، ءبىرجان دا ەمەس قۇرمانبەكپىن،
كەلەدى ءوز تۇسىمدا دۋماندى وتكىم.
اداممىن، جاساماقپىن ادامشا ءومىر،
قورقۋعا، قورلانۋعا تۋعان جوقپىن.
دۇسپانعا قىل بۇلدىرگە بەرمەسەم دە،
قايتارىپ دوستىڭ ءتىلىن بۇرعان جوقپىن.
ۇدىرەيگەن «ۇلكەننەن» ۇرىكپەدىم،
كىسىمسۋگە كىشىگە مۇلدەم جوقپىن.
ولەڭنەن ازىرەيىل شىقساداعى،
بۇيرەگىم بۇلك ەتكەلى تۇرعان جوقپىن.
كۇنىم ءۇشىن كۇلىك جەپ ءان سالمايمىن،
قىزىل كورسەم قۇمايداي تامسانبايمىن.
تابيعات انام بەرگەن ءتول مىنەزىم -
قۇلشا ىستەپ، بايشا ءىشىپ- جەپ، سالشا وينايمىن! - دەگەن تانىمالى ولەڭىن ايتىپ سول كۇنگى وتىرىستىڭ نۇكتەسىن قويعان ەكەن.
جانىبەك باتىردىڭ ۇرپاعىنا ارناۋ
«عايىپتان تايىپ باس قوسا قالعان بىرنەشەۋىمىز قۇرەكەڭدى(بەلگىلى ايتىس اقىنى قۇرمانبەك زەيتىنعازى ۇلى) اراعا الىپ، اڭگىمە تيەگىن اعىتتىق. ازدان سوڭ ادەتتەگىدەي قۇراعاڭا «ءبىزدى ولەڭەگە قوس» دەپ تالاپ قويا باستادىق. قۇرەكەڭ اينالدىرا ارناۋ ايتتى. جاي ارناۋ عانا ەمەس، ءادىل باعا بەرىپ وتىر» دەپ جازادى ۋاقيت قاعبالقان ۇلى.
اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، ءبىر كەزدە ءانشى ساعدات مىرزاحمەت ۇلى ءوزىن ايگىلى ەر جانىبەك باتىردىڭ تىكەلەي ۇرپاعى ەكەنىن ەسكە سالا وتىرىپ، اقىن بولساڭ مەن سەكىلدى باتىردىڭ ۇرپاعىنا ايت، اياعىن اكەم، ءوزىڭنىڭ دوسىڭ مىرزاحمەتتەن توقتاتاسىڭ، دەپ ول كىسىگە ەركەلەيتىن ادەتىنە باستى.
جىميىپ كۇلىپ العان قۇرەكەڭ ارناۋىن اعىتا جونەلدى:
ەل قامىن قازاق دەگەن ماڭگى ويلاعان،
حالقىنا قادىرلى ەدى قانداي باباڭ.
ەڭىرەپ تۋعان ەگەي ەسىلدەردىڭ،
ەسىمىن ەستى ۇرپاققا جالعايدى ادام.
قارا ءۇزىپ قابانباي مەن قاتارلاسىپ،
قايتپاعان قاي-قاشاندا قان مايداننان.
جۇڭعاردىڭ باتىرىنىڭ باسىن الىپ،
قاتارلاپ قانجىعاعا سان بايلاعان.
اجالدان ابىلايدى الىپ قالعان،
تابىلماس جانەكەڭدەي تاڭداۋلى ادام.
جورىقتا جولى بولماي ءبىر كۇنى جوق،
قانجارى نايزاسىمەن قاندالماعان.
كولدەنەڭ كوك دونەنمەن ءبىر كورىنسە،
بويىندا قاس جاۋىنىڭ جان قالماعان.
وپىرىپ ورداسىنا سالعاندا ويران،
جاۋ بارما جاپىرىلىپ ساندالماعان.
جانەكەڭ جاۋ قايتارىپ كەتتى دەسە،
قازاقتىڭ قوسىنىندا قام بولماعان.
مىڭعىرتىپ جاۋدىڭ مالىن ءتيىپ السا،
ءبىر قازاق قالمايدى ەكەن قامدالماعان.
جورىقتا جولبارىستاي جورتادى ەكەن،
اسپاعان تاۋ، باسپاعان قالماي دالاڭ.
كوك ءبورى كەۋدەسىندە ويناقتاسا،
تاڭىرقاپ قانداي پەندە تاڭ قالماعان.
جانىبەك اباق كەرەي ۇرانى بوپ،
ول كەزدە وڭاي عانا تاڭدالماعان.
موڭعولدىڭ ارۋلارى عاشىق بوپتى،
ايالاپ باساتىنداي ماڭدايعا ادام.
و، قايران ارىستانداي ارىسىم-اي،
تاۋ ءمۇسىن تۇلعاسىنا تاڭداي قاعام.
اڭىز بوپ اڭگىمەسى ايتىلعاندا،
تىڭداۋعا ىنتام اۋىپ قانباي قالام.
ۇرپاعىڭ جاقسى بولماس دەپتى كالپە،
قوبىزى ايان بەرىپ اڭعارلاعان.
سارىدان سالاۋاتتى ۇل تۋمادى،
كەسپىرى كەيبىرىنىڭ قانداي جامان.
ساعداتجان كوڭىلىڭە اۋىر الما،
ايتقىزعان ءوزىڭسىڭ عوي ارناۋ ماعان.
كۇيبەڭدەپ كوبى كۇيكى جاراتىلعان،
اياعى مىرزاحمەت اربا ايداعان، دەپ اياقتادى. دۋىلداپ كەتتىك. «بارىمىزگە ارناپ باعانادان ايتقان قايران ولەڭدەر، جازىپ الا الماي قالدىق-اۋ»، دەپ قاپى قالىپ جاتقاندارى دا بار. ول كەزدە كىمنىڭ جانىندا دىبىس العىش بولسىن، بولماعاندا وسى سوڭعىسى ەسىمىزدە قالسىن دەپ، ولەڭدى جازىپ الۋعا قامداندىق، ۇمىتىپ قالعانىمىزدى وزىنەن سۇراپ ءجۇرىپ تولىقتاعان ەدىك، دەيدى، ۋاقيت قاعبالقان ۇلى.
دايىنداعان بەيسەن سۇلتان ۇلى
