وسىدان تۋرا 70 جىل بۇرىن شىققان «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىندەگى ماتەريالدارعا شولۋ
«قازاق س س ر- ىنىڭ 25 جىلدىعى اتىنداعى سوتسياليستىك جارىستى كەڭ ورىستەتە وتىرىپ، كوكتەمگى ەگىسكە بارلىق جاعىنان تولىق ازىرلىكپەن كىرىسەيىك. ونى قىسقا مەرزىمدە، جوعارى اگروتەحنيكالىق دارەجەدە، ۇلگىلى وتكىزەيىك». «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ 1945 -جىلعى 11 - ساۋىردەگى سانى وسىنداي ۇرانمەن شىقتى.
گازەتتىڭ باس ماقالالارىنىڭ ءبىرى - «ەگىن ءارى تەز، ءارى ساپالى ەگىلسىن!» دەپ اتالادى.
بۇل سوزدەر سول جىلى كوكتەمدە بۇكىل وداقتىق ۇرانعا اينالعان. وندا: «ورتا ازيا مەن زاكاۆكازەنىن، كۋبان مەن دوننىڭ. ۋكراينانىڭ، ۆولگا جاعالاۋىنىڭ جانە ەلىمىزدىڭ باسقا كوپتەگەن وڭىرلەرىنىڭ ەگىس دالاسىندا تراكتورلاردىڭ موتورلارى دۇرىلدەي باستادى. سوۆەت ەگىنشىلەرى تۋعان جەرگە مول ءونىم بەرۋ ءۇشىن قوسقا شىقتى» - دەگەن جولدار بار. وندا الدىڭعى قاتارلى جانە ارتتا قالىپ قويعان وڭىرلەر دە ايتىلادى. ماقالا جۇرتشىلىقتى جەڭىس جىلى جاقسى جۇمىس ىستەۋگە شاقىرادى.
سونىمەن قاتار، جوعارعى باس قولباسشى يوسيف ستاليننىڭ ز- بەلورۋس مايدانى اسكەرلەرىنىڭ قولباسشىسى، كەڭەس وداعىنىڭ مارشالى ۆاسيليەۆسكيگە جانە مايدان شتابىنىڭ باستىعى، گەنەرال- پولكوۆنيك پوكروۆسكيگە بەرگەن بۇيرىعى جازىلعان.
«3- بەلورۋس مايدانىنىڭ اسكەرلەرى كوشەلەردەگى قاتتى ۇرىستاردان كەيىن، نەمىستەردىڭ كەنيگسبەرگتەگى اسكەر توبىن تالقانداۋدى اياقتاپ، بۇگىن، 9- اپرەلدە، شىعىس پرۋسسيانىڭ قامالى جانە باس قالاسى، نەمىستەردىڭ بالتىق تەڭىزى بويىنداعى بەكىنىستى تورابى - كەنيگسبەرگتى شابۋىلمەن الدى.
ءبىر كۇنگى ۇرىستاردا ساعات 20 عا دەيىن، مايداننىڭ اسكەرلەرى نەمىستەردىڭ 27000 نان اسا سولداتى مەن وفيتسەرىن، سول سياقتى، جاۋدان كوپ قارۋ- جاراق جانە ءار ءتۇرلى سوعىس مۇلكىن ءتۇسىردى. كەنيگسبەرگ گارنيزونىنىڭ قالدىقتارى، قامال كومەندانتى، جاياۋ ەسكەر گەنەرالى لياش- پەن جانە ونىڭ شتابىمەيا بىرگە بۇگىن، 21 ساعات 30 مينۋتتا، قارسىلاسۋدى توقتاتىپ، قارۋلارىن تاپسىردى» - دەپ باستالادى.
بۇدان ءارى كوزگە تۇسكەن قولباسشىلاردىڭ اتى- جوندەرى ايتىلىپ، ولاردى ماراپاتتاۋ، ال كوزگە تۇسكەن بولىمشەلەر مەن قۇرامالارعا «كەنيگسبەرگ» اتاۋىن بەرۋ تاپسىرىلىپ، 9 - ساۋىردە 24 ساعاتتا ماسكەۋدە 3 بەلورۋس مايدان اسكەرلەرىنىڭ قۇرمەتىنە ساليۋت بەرىلگەندىگى جانە وتان اتىنان العىس بىلدىرىلگەنى ايتىلعان.
بۇعان قوسا، گازەتتە 9 - ءساۋىر كۇنى 86 جاسىنا قاراعان شاعىندا قايتىس بولعان حالىق اقىنى نۇرپەيىس بايعانينگە بايلانىستى نەكرولوگ جاريالانعان.
«حات تانۋعا جاعدايى مۇمكىندىك بەرمەگەن نۇرپەيىس ىرگەلى اقىنداردىڭ اۋزىنان ەستىگەن «قوبلاندى»، «ەر تارعىن»، «الپامىس» سياقتى قازاق حالقىنىڭ وتكەندەگى باتىرلىعىن بەينەلەيتىن داستان- جىرلاردى كوركەمدەي، مولايتا جىرلادى. نۇرپەيىس وزىنەن بۇرىنعى جىرلارمەن عانا قاناعاتتانباي، ەلدەن ەستىگەن، كورگەن وقيعالاردان «اق- كەنجە» ، «نارعىز» ، «قىرىمنىڭ قىرىق باتىرى» سياقتى كولەمى زور، كوركەمدىگى تاماشا پوەمالار شىعاردى. بۇل پوەمالاردا ول ريەۆوليۋتسيادان بۇرىنعى اۋىلداعى بايلار مەن فەودالداردىڭ ەڭبەكشى حالىقتى قاناۋىن، ايەل نامىسىن تاپتاعانىن وتكىر تىلمەن سوكتى، باس بوستاندىعىن كوكسەدى» - دەگەن سوزدەر بار.
***
گازەتتىڭ كوشىرمەلەرى ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ «قۇجات تانۋ جانە مۇراعات ءىسى جونىندەگى عىلىمي- تەحنيكالىق اقپارات ورتالىعى» ر م م- نەن الىندى. ورتالىق ديرەكتورى القيا راحىمبايەۆاعا العىس بىلدىرەمىز.
