ەلباسى جاڭا جىبەك جولى جايلى: ساۋدامەن بىرگە 60 ەلدىڭ ءوزارا سەنىمى بەكي تۇسەدى
ەلباسىنىڭ وسىعان قاتىستى شاعىن سۇحباتى ق ر پرەزيدەنتى تەلەراديوكەشەنىنىڭ فەيسبۋكتەگى پاراقشاسىندا جاريالاندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
«بەيجىڭدە قىتاي ۇكىمەتى ۇيىمداستىرعان «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» اتتى ەكىنشى فورۋم باستالدى. ال، ءبىز، ازىرشە سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «جاڭا جىبەك جولى» تۋرالى ايتقان مۇراعاتتىق بەينەنى ۇسىنامىز»، - دەلىنگەن جازبادا.
«جىبەك جولىنىڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋى» ەۋروپا مەن ازيا ەلدەرىنىڭ تاريحي بايلانىستى جاڭعىرتقالى وتىر. قازاقستان وسى بايلانىستىڭ ءاردايىم ورتاسىندا تۇر. وسىنداي كوپتەگەن جولدار قازاقستان ارقىلى وتكەن. پارسى نەمەسە اۋعانستان، كاسپي، رەسەي ارقىلى قازاقستاندى باسىپ وتكەن جولدار كوپ. وسى سەبەپتى، ءبىز ءۇشىن بۇل وتە ماڭىزدى»، - دەيدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
ەلباسىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، اتالمىش بەلدەۋ ءوز جولىنداعى كوپتەگەن ەلدەردى قامتىعالى وتىر.
«اتاۋىنىڭ ءوزى دە - ەكونوميكالىق بەلدەۋ. ءدال وسى باعداردىڭ بويىندا ەكونوميكا دامىپ، حالىقتار ءبىر-بىرىمەن تىلدەسىپ، ساۋدا-ساتتىق وركەندەيتىن بولادى. قاي جاعىنان - ساياسي نەمەسە ەكونوميكالىق، ينفراقۇرىلىمدىق جاعىنان الىپ قاراساڭىز دا، بۇنىڭ ماڭىزى وتە زور. «جىبەك جولى بەلدەۋى» يدەياسى مەن ءبىزدىڭ «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنىڭ سينەرگياسى بار. ولار ءبىرىن-ءبىرى تولىقتىرادى. قازىرگى تاڭدا «قورعاس» - شىعىس قاقپاسى سالىنىپ جاتىر. بۇل - قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ بىرلەسكەن جوباسى. بۇل - ءوز ونەركاسىبىمىزدى دامىتا وتىرىپ، ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرەتىن وتە ۇلكەن ساۋدا ورتالىعى»، - دەيدى ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى.
ن. نازاربايەۆ قازاقستان ءوز كەزەگىندە جەزقازعاننان كاسپيگە دەيىنگى 1200 شاقىرىمدىق تەمىرجول قۇرىلىسىن اياقتاعانىن جانە بۇل قىتايدان كاسپي تەڭىزىنە دەيىن تىكە جول ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
«ودان بولەك، باتىس قىتاي - باتىس ەۋروپا اۆتوكولىك جولى بۇكىل قازاقستاندى باسىپ وتەدى. ءوزىڭىز قاراڭىز، قىتايدىڭ شەكاراسىنان باستاپ قازاقستان ارقىلى بارلىق كوممۋنيكاتسيانىڭ ءتۇرى وتەدى. وسى كولىكتىك بايلانىستىڭ جولىندا تۇراتىنداردىڭ بارلىعى دا - ۇلكەن پايداعا كەنەلەدى. جاڭادان ستانتسيالار بوي كوتەرىپ، ادامدار جۇمىسقا يە بولادى. ءوندىرىس داميدى، كولىك سالاسىنداعى قىزمەت كورسەتۋ جولعا قويىلىپ، قوناق ۇيلەر سالىنادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، دالادا تىرشىلىك جاندانادى»، - دەيدى ول.
سونداي-اق ەلباسى قازاقستان ارقىلى رەسەيگە، ودان ارى ەۋروپاعا باراتىن جولدىڭ، قازاقستان ارقىلى كاسپيگە، كاۆكازعا، پارسى ەلدەرىنە باراتىن جولداردىڭ جايىن اتاپ ءوتتى.
«وسىلايشا، ءبىز پارسى شىعاناعىنىڭ پورتىنا شىققالى وتىرمىز. ق ح ر دا ءدال وسىنداي سيپاتتا جۇمىس جۇرگىزىپ، شىعىس جانە باتىس قاقپاسىن دامىتۋدا. كاسپي تەڭىزىندە اقتاۋ پورتى بار دەسەك، سول تەڭىز ارقىلى يرانمەن ساۋدا- ساتتىق جاساۋ مۇمكىندىگى بار. كاۆكاز ارقىلى قارا تەڭىزبەن ەۋروپاعا دا جول اشىلادى. جىبەك جولىنىڭ باتىس قاقپاسى دەگەن وسى. سوندىقتان، جىبەك جولى بەلدەۋى باعدارلاماسى مەن ءبىزدىڭ «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنىڭ پايداسى مەن جاناسۋ جايى وتە ماڭىزدى. بۇل تەك قانا جول ەمەس - ەلەكتر جەلىلەرى، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى، ءارتۇرلى كاسىپورىنداردىڭ قۇرىلىسى. وسىنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ ەلدەردىڭ اراسىنداعى تاۋار اينالىمىن ارتتىرادى. وسى بەلدەۋ قاتەلەسپەسەم، 60 ەل ارقىلى وتەدى. بايلانىس ورناتىلعاننان كەيىن ءبارى دە تۇراقتىلىققا دەن قويارى داۋسىز. دەمەك، دوستىق پەن سەنىم بەكي تۇسەدى»، - دەيدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
ەسكە سالا كەتسەك، بيىلعى 20- ناۋرىزدا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قىتايدىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى چجان سياومەن كەزدەسكەن بولاتىن. كەزدەسۋ بارىسىندا شەتەلدىك ديپلومات ەلباسىنا ق ح ر ءتوراعاسى شي جينپيڭنىڭ 25- ساۋىردە بەيجىڭ قالاسىندا وتەتىن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» اتتى Ⅱحالىقارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمىنا شاقىرۋىن جەتكىزگەن ەدى.