تۇركىستان تاريحى جايلى قىزىقتى 5 دەرەك
ءوزىنىڭ سان عاسىرلىق تاريحىندا تۇركىستان ءتۇرلى مەملەكەتتەر قۇرامىندا بولدى. بىرنەشە رەت قالا ىرگەسى سوگىلىپ، بىرنەشە رەت قايتا تۇلەدى.
قالا ەجەلدە ياسى دەپ اتالىپ، ونىڭ توڭىرەگى VII- XII عاسىرلاردا شاۋعار ءوڭىرى رەتىندە تاريحتا قالعان. شاۋعار ساياسي- ەكونوميكالىق ورتالىق بولدى. كەيبىر دەرەكتەر بويىنشا ياسى ەجەلگى شاۋعاردىڭ جانىنداعى قالا بولعان، ال كەلەسى ءبىر پىكىر بويىنشا ول شاۋعاردىڭ قالا- سەرىگى بولعان.
ХІІ عاسىردا مۇسىلماندار ءۇشىن قاسيەتتى مەكەنگە اينالدى
ХІІ عاسىردا سوپىلىق ءىلىمدى بەلسەندى ۇستانۋشىسى قوجا احمەت ياساۋي وسى قالادا جەرلەندى. ياساۋي ومىردەن وتكەن سوڭ قابىرىنىڭ باسىنا ۇلكەن مازار تۇرعىزىلادى. مازار مىڭداعان مۇسىلمانداردىڭ زيارات ەتەتىن ورنىنا اينالدى. كەسەنەنى تۇرعىزۋعا ۇيىتقى بولعان ءامىر تەمىر بولاتىن.
تۇركىستان قازاق حاندىعىنىڭ استاناسى بولدى
XⅥعاسىردىڭ سوڭىندا سىرداريانىڭ بويىنداعى قالا سىعاناق ءوزىنىڭ بۇرىنعى ماڭىزىن جوعالتا باستادى. ال، تۇركىستان احمەت ءياساۋيدىڭ اسەم دە ءزاۋلىم كەسەنەسىنىڭ ارقاسىندا ورتا ازيانىڭ رۋحاني ورتالىعىنا اينالعان بولاتىن. 1598-1628 -جىلدارى ەسىم حان ياسىنى تۇركىستان دەپ اتاپ، ونى قازاق حاندىعىنىڭ ورتالىعى ەتتى. قازاق حاندارى XⅧعاسىردىڭ سوڭىنا دەيىن بيلىك قۇردى.
1694 -جىلدىڭ شىلدەسىندە تۇركىستانعا رەسەيدەن ەلشىلەر كەلدى
قالانى باسقارىپ تۇرعان تاۋكە حان ەلشىلەردىڭ ءىس- ارەكەتىن ۇناتپادى. ويتكەنى، قابىلداۋ ءراسىمى كەزىندە ەلشىلەر حاننىڭ باس كيىمىن شەشۋىن تالاپ ەتەدى. رەسەيدە پاتشانىڭ بۇيرىعىن تەك قانا باس كيىمدى شەشىپ وتىرىپ تىڭداۋ ءتارتىبى بار- تىن. الايدا، تاۋكە «قازاقتار ءتىپتى ناماز وقىعاندا دا باسىنداعىسىن شەشپەيدى» دەگەن ءۋاج ايتىپ، ەلشىلەردىڭ ايتقانىن ورىنداماعان.
تۇركىستاندا حاندار، باتىرلار مەن بيلەر جەرلەنگەن
تاريحي- مادەني «ازىرەت سۇلتان» قورىق- مۇراجايىنىڭ تەرريتورياسىندا 164 اتاقتى تۇلعالار جەرلەنگەن. ولار ءارتۇرلى زاماندا ءومىر سۇرگەن كۇللى قازاق حالقىنىڭ يگى جاقسىلارى. كەسەنەدە قازاقتىڭ قاز داۋىستى قازىبەك ءبي، ابىلاي حان، ەسىم حان، حاقنازار حان، تاۋكە حان، شىعاي حان، جاڭگىر حان، قانجىعالى بوگەنباي، توبىقتى ماماي، قوڭىرات سىرعاق جاتىر.
munara.kz