ون بەس جىلدا 35 مىڭ اسىق جيناعان قازاق

استانا. قازاقپارات - قازىرگى بالالاردىڭ كوپشىلىگى اسىق اتىپ، لاڭگى تەۋىپ، جالاڭ اياق كوشە شاڭىن اسپانداتىپ جۇگىرمەيدى.

بايقاساق، قۇلاقتا قۇلاققاپ، قولدارىنا تاقتايداي تەلەفون ۇستاعان كوزىلدىرىكتى بالالاردىڭ قاتارى ارتىپ بارا جاتقان سياقتى.

كوزىلدىرىك تاعۋى - سول باياعى كومپيۋتەرگە تەلمىرگەننىڭ اسەرى دە.

اسىق اتۋ دەمەكشى، وڭىردە وسى ۇلتتىق ويىندى دامىتۋ ماقساتىندا قانداي جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر ەكەن؟

اسىق - ۇلتىمىز ءۇشىن اسا قاسيەتتى ۇعىم. قازاقتار ءبىر-بىرىنە « اسىعىڭ الشىسىنان ءتۇسسىن» دەپ ىزگى تىلەكتەرىن ءبىلدىرىپ جاتاتىندىعى دا - سونىڭ ءبىر بەلگىسى.

ەرتەدە قازاقتىڭ ۇلى دا، قىزى دا قىزىعۋشىلىقپەن اسىق ويناعان. اسىق اتۋ بالانى ەپتىلىككە، مەرگەندىككە، شاپشاڭدىققا، قىراعىلىققا تاربيەلەيدى. ويىن بارىسىندا بالا ۇنەمى قيمىل-قوزعالىس ۇستىندە جۇرەتىندىكتەن، قان اينالىمى دا جاقسارادى ەكەن.

مەديتسينالىق تۇرعىدان دا پايداسى كوپ

- قيمىل-قوزعالىستىڭ ازدىعىنان سكوليوز سىندى اۋرۋلار پايدا بولادى. اسىق ويناعان بالانىڭ تەك ەكى قولى عانا ەمەس، ويلاۋ مۇشەلەرىنەن باستاپ، يىعى، اياعى، ومىرتقاسى، بارلىق بۇلشىق ەتتەرى جۇمىس ىستەيدى.

مەديتسينالىق تۇرعىدان الىپ قاراعاندا پايداسى وتە كوپ بۇل سپورتتىڭ. مەنىڭ ويىمشا، اقشا شاشىپ فيتنەس ورتالىقتارىنا، يوگاعا بارعانشا، تازا اۋادا اۋلادا اسىق اتقان الدەقايدا ارتىق، - دەيدى تراۆماتولوگ دارىگەر بەلەس بايجانوۆ.

ءبىراق ۇلتتىق سپورتتىڭ بۇل تۇرىمەن بالالار قانشالىقتى اينالىسادى؟ كەزىندە اسىق اتۋ قىزىعىمەن كۇن باتىرعان اعالارىمىز نە دەيدى؟

المات ادىلبەك، گلۋبوكوە اۋدانى، و. بوكەي اتىنداعى قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ 5-سىنىپ وقۋشىسى:

- اسىق ويناۋدى اعالارىمنان ەستىگەنىم بولماسا، ءوزىم بىردە-ءبىر رەت ويناپ كورمەپپىن. ءبىراق ولاردىڭ اڭگىمەسىنەن وسى ويىن تۋرالى ەستىگەندە، ىشتەي قىزىعۋشىلىعىم ويانادى. اسىق اتۋ مەنىڭ ويىمشا قىزىقتى. ەگەر وسى ويىنعا قاتىستى ارنايى ۇيىرمە اشىلسا مىندەتتى تۇردە قاتىسار ەدىم.

اسكەرحان باقىت، وسكەمەننىڭ ىرگەسىندەگى شىعىس اۋىلىنىڭ تۇرعىنى:

- ەكى-ءۇش جاسىمىزدان اسىق ويناپ وستىك. اسىق ويىنىنىڭ بىرنەشە ءتۇرىن بىلەمىن. قازىر كوبى كومپيۋتەر ويىندارىنا اۋەستەنىپ كەتتى. مەندە اسىق ويىنىن دامىتۋ ءۇشىن مەكتەپتەردەن اسىق اتۋ ۇيىرمەسىن اشسام دەگەن وي بار. ويىم جۇزەگە اسىپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. بالالارىم دا اسىق جيناپ، اسىق اتۋ سپورتىمەن اينالىسادى.

استارلى ماقال نەنى مەڭزەيدى؟

«اسىق ويناعان ازار، دوپ ويناعان توزار، بارىنەن دە قوي باعىپ قۇيرىق جەگەن وزار». وسى ماقال نەنى مەڭزەيدى ەكەن؟ ! اسىق - ۇلتتىق ويىن، باعا جەتپەس قۇندىلىعىمىز. دوپ قۋعاندار توزاتىن بولسا، اتاعى جەر جارعان فۋتبولشىلار نەگە توزىپ كەتپەيدى؟ اسىق اتۋ فەدەراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى جومارت سابىرجان ۇلى پايىمداۋىنشا، بۇل - استارلى ماقال. قازاقتى مال باعۋعا ۇگىتتەۋ. جارايدى، اڭگىمە ۇلتتىق ويىن - اسىق اتۋ جونىندە.

- اسىق اتۋ سپورتىن پاتەنتتەپ، سپورت اگەنتتىگى ارقىلى ەرەجەسىن بەكىتتىك. ەندى وسى ۇلتتىق سپورتىمىزدى بىرىگىپ دامىتۋىمىز كەرەك. استانا قالاسىندا اسىق اتۋدان بەس جىل بويى چەمپيوناتتار وتكىزدىك. قازىر بارلىق جەردە اسىق ويناۋ سپورتى قولعا الىنىپ جاتىر. سەگىز وبلىستان فيليالدار اشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. وعان قاجەتتى قۇجاتتاردى ازىرلەپ قويدىق. سونىمەن قاتار، بيىلعى 24-25 - مامىردا اسىق اتۋدان رەسپۋبليكالىق تۋرنير وتەدى. 1-ورىنعا - 2000 دوللار، 2-ورىنعا - 200 مىڭ تەڭگە، 3-ورىنعا - 100 مىڭ تەڭگە تىگىلدى. ويىن 16 جاسقا دەيىنگىلەر جانە 16 جاستان اسقاندار اراسىندا ۇيىمداستىرىلۋدا، - دەيدى جومارت سابىرجان ۇلى.

100 مىڭعا جەتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىر

تارباعاتاي اۋدانىنىڭ تۋماسى بولات تاعاباي 15 - جىل بويى 35 مىڭ اسىق جيناپ، «Interrecord» حالىقارالىق رەكوردتار تىركەۋ اگەنتتىگى سەرتيفيكاتىنىڭ يەگەرى اتاندى. سەرتيفيكاتتى رەسپۋبليكالىق «اسىق اتۋ» فەدەراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى جومارت سابىرجان ۇلى تابىستاعان ەدى. رەكوردتىق كورسەتكىشكە قول جەتكىزگەن بولات تاعاباي وبلىسىمىزدا ۇلتتىق اسىق اتۋ سپورتىن دامىتۋ ءۇشىن ايانباي اتسالىسىپ ءجۇر.

- مەنىڭ ويىمشا، اسىق جيناپ، 15-20 - جىلدا ءبىر شىعاتىن رەكوردتار كىتابىنا كىرۋ ەشكىمنىڭ ويىنا دا كەلمەيتىن شىعار. سىزگە اسىق جيناۋعا نە تۇرتكى بولدى؟

 - اسىق اتۋ قانىمىزعا سىڭگەندىكتەن، وسى ۇلتتىق ويىنىمىزعا ءار قازاق جاناشىرلىق تانىتسا دەيمىن. مەنىڭ اسىق جيناپ جۇرگەنىمە ءبىراز جىل بولدى. ىرعىزباي اتانىڭ باسىندا قۇرباندىققا كوپ قوي سويىلادى. سول قويلاردىڭ اسىقتارىن دورباعا جيناپ ءجۇردىم. كەيىن قاراسام كوبەيىپ كەلەدى. سودان اكتسيا، تۋرنير وتكىزىپ جينايتىن بولدىم. اۋىلدىق جەردە كەيبىر بالالار اسىقتى 20-30 تەڭگەدەن ساتادى. كەيبىرەۋى وزدەرى كەلىپ وتكىزەدى. بۇنى ءبىراق، اقشاعا قۇمارلىق دەپ تۇسىنبەۋىمىز كەرەك. اسىق جيناۋشى بالالاردىڭ اراسىندا 1 مىڭ اسىققا جەتكىزگەندەر دە بار. كەيىننەن اسىقتارىما ارناپ قازاقى ناقىشتا ساندىق جاسادىم. قازىر اسىقتار سوندا ساقتاۋلى.

- «EXPO-2017» حالىقارالىق كورمەسىنە دەيىن اسىقتارىڭىزدىڭ سانىن 100 مىڭعا جەتكىزەمىن دەپسىز. . .

- ءيا، 100 مىڭعا جەتسە، ەرەكشە بولادى. دايىندىقتى باستاپ كەتتىم. كوپشىلىك تاڭعالاتىنداي ەتىپ شىعارۋعا تىرىسامىن. كورمەگە ازىرلىگىم ازىرشە قۇپيا بولسىن. ۋاقىتى كەلگەندە، كورە جاتارسىزدار.

- وڭىرىمىزدە اسىق اتۋ ۇلتتىق ويىنىن دامىتۋ ءۇشىن قانداي جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتىر؟

- كوكپار، قازاقشا كۇرەس بەلگىلى ءبىر دەڭگەيگە جەتتى دەۋگە بولادى. ەندى اسىق سپورتىن دا قازاق بولىپ ءوز دارەجەسىنە كوتەرۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن مەكتەپتىڭ باعدارلاماسىنا كىرگىزىپ، ءداستۇرلى تۇردە مەكتەپ ارالىق، اۋداندىق، وبلىستىق جارىستار ۇيىمداستىرۋىمىز قاجەت. وبلىسىمىزدا اسىق اتۋ فەدەراتسياسىنىڭ فيليالى اشىلعاننان كەيىن ءار اۋدانمەن جۇمىس ىستەيتىن بولامىز. فەدەراتسيا اتىنان شىعىستا دا تۋرنير وتكىزۋدى جوسپارلاپ قويدىق.

- وڭىرىمىزدە اسىق اتۋدا مەرگەندىك تانىتىپ جۇرگەن بالالار بار ما؟

- وسىعان دەيىن تارباعاتاي اۋدانى، اقسۋات اۋىلىندا 36 مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ قاتىسۋىمەن «التىن ساقا» ويىنى ءوتتى. مۇندا اعايىندى شىڭعىس، ازامات ەربولاتوۆتار مەرگەندىك، ەپتىلىك تانىتىپ العا شىقتى. ەندى سولار استانادا وتەتىن رەسپۋبليكالىق «التىن ساقا» تۋرنيرىنە قاتىسادى. اسىق اتۋ سپورتىنا دەمەۋشىلىك كورسەتىپ جۇرگەندەر - الماتىداعى ابىلايحان سپورت كەشەنىنىڭ باس ديرەكتورى جومارت ءسادۋاقاسوۆ، تارباعاتاي اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمى قىزمەتكەرلەرى جانە اسىق جيناۋعا كومەكتەسىپ جۇرگەن جاندوس ورازعاليەۆ.

- جاسىرىپ- جابارى جوق، كۇنى-ءتۇنى كومپيۋتەردىڭ الدىندا ۋاقىتتارىن وتكىزەتىن بالالار بار عوي. . .

- بالا كەزىمىزدە ءبىز تاڭنىڭ اتىسىنان كۇننىڭ باتىسىنا دەيىن اسىق وينايتىنبىز. قازىر دە وينايتىن بالالار بارشىلىق. ال كوميۋتەردەن باس المايتىن بالا ەرتەڭ قالاي ادام بولادى؟ نەشە ءتۇرلى اۋرۋلارعا شالدىعادى. سوندايدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن سپورتپەن شۇعىلدانسىن. اسىق - ەرەسەك ادامدار ءۇشىن دە قىزىقتى ويىن. ۇلتتىق ويىننىڭ بۇل ءتۇرى بالانى مەرگەندىككە، شىدامدىلىققا، جىلدامدىققا باۋليدى. ەشقانداي قارجىلىق-ماتەريالدىق دۇنيەنى قاجەت ەتپەيتىن اسىق اتۋ ويىنىن وينايىق.

تاقىرىپقا تۇزدىق 

35000 اسىقتا 17500 قويدىڭ اسىعى بار، بۇل - 35 قورا قويدىڭ اسىعى.

كەرەك دەرەك

اسىقتىڭ تۇرلەرى:

اسىق - ءتورت تۇلىك مال مەن قوڭىر اڭنىڭ سانىنىڭ ورتا تۇسىندا ورنالاسقان اسىق جىلىكتەن الىنادى.

ساقا - اسىقتىڭ ۇلكەن ءارى شىمىر ءتۇرى. بۇل اسىق ەركەك قويدان (سەركەدەن) نەمەسە قوشقار-تەكەدەن الىنادى.

كەنەي - كوپشىلىك ويناۋعا ارنالعان قاراپايىم اسىقتار.

شۇكەيت - جاس مالدىڭ اسىعى.

قويلىق - قويدىڭ اسىعى.

ەشكىمەك - ەشكىنىڭ اسىعى.

قۇلجا - قۇلجانىڭ اسىعى.

كوكتابان - قورعاسىن قۇيىلعان سالماقتى ساقا اسىق.

توپاي - سىيىردىڭ اسىعى.

جاباي - ءىرى اسىق.

قولقار - ارقاردىڭ اسىعى

 

اۆتور: مەرەي قاينار ۇلى، وسكەمەن

«الاش ايناسى»