سايلاۋ-2015: كانديدات ءا. قۇسايىنوۆ تاراز قالاسىنداعى قان ورتالىعى قىزمەتكەرلەرىمەن كەزدەستى
كەزدەسۋ كەزىندە ق ر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات سايلاۋالدى تۇعىرناماسىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىمەن تانىستىردى.
«بۇگىندە الەمدە ەكولوگيا سالاسىندا ءبىرقاتار ماسەلەلەر بار. تەحنيكالىق پروتسەستى دامىتۋ جانە جەر قويناۋىن ءتيىمسىز پايدالانۋدىڭ سوڭى جاعىمسىز جاعدايعا اكەلىپ سوقتى. ەكولوگيالىق جاعدايدىڭ بۇزىلۋىنان كليمات وزگەرىپ، تابيعي تەپە- تەڭدىك بۇزىلدى»، - دەپ باستادى ءوز بايانداماسىن ءابىلعازى قۇسايىنوۆ.
ەڭ باستى ماسەلە رەتىندە ق ر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات ورمانداردىڭ جويىلۋى، جان- جانۋارلاردى قىرۋ، توپىراقتىڭ قۇنارسىزدانۋى، تەڭىز، وزەن- كولدەردىڭ، اتموسفەرا مەن اۋانىڭ لاستانۋى سىندى قازىرگى زاماننىڭ ەڭ باستى پروبلەمالارىن اتاپ ءوتتى. مۇنىڭ ءبارى ادامنىڭ وندىرىستىك ومىرىنەن تۋىنداعان تۇيتكىلدەر.
مىسال رەتىندە ءا. قۇسايىنوۆ كەلەسى دەرەكتەردى كەلتىردى: بەلسەندى ونەركاسىپتىك قىزمەتتەن اتموسفەرا قۇرامىنداعى كومىر قىشقىلىنىڭ كونتسەنتراتسياسى ۇزدىكسىز ارتىپ وتىر: 20- عاسىردا ول 20 پايىزعا ءوستى. سونىڭ كەسىرىنەن عالامشارداعى ورتاشا تەمپەراتۋرا دەڭگەيى ءوسىپ، وسىمدىك الەمىنىڭ تىرشىلىگىنە زيانىن تيگىزۋدە، پوليارلىك جانە قۇرلىقتىق مۇزدانۋ قاسيەتى وزگەرىسكە ۇشىرادى - مۇزدىقتار ەرىپ، مۇحيت دەڭگەيى كوتەرىلدى.
ەگەر ونەركاسىپتىك ءوندىرىس قارقىنى وسى دەڭگەيدە ساقتالاتىن بولسا، الداعى 20-30 جىلدا اتموسفەرا قۇرامىنداعى كومىرقىشقىلى ەكى ەسەلەنەدى. ونداي جاعدايدا اۋداندار، شولەيتتەر مەن ساۆاننالار قۇرعاقشىلىققا ۇشىرايدى. جازىق دالالار دا ونىڭ زاردابىن تارتادى. ونىڭ ەگىن شىعىمى 15-30 پايىزعا تومەندەيدى. اتالمىش وزگەرىستەردىڭ ءبارى عالامشار ءۇشىن مۇلدە جاعىمسىز.
ءا. قۇسايىنوۆتىڭ پىكىرىنشە، ادامزاتتى مىنا ماڭىزدى سۇراق مازالاۋى ءتيىس: جەردىڭ مۇنداي ەكوجۇيەسى نەگە الىپ كەلۋى مۇمكىن جانە باستالىپ كەتكەن قۇلدىراۋ پروتسەسىنە قالاي قارسى تۇرۋعا بولادى؟
«ادامزات تابيعاتقا دەگەن كوزقاراسىن وزگەرتۋى كەرەك. تابيعاتقا قاتىستى تۇتىنۋشىلىق- تەحنوكراتيالىق قارىم- قاتىناستى قويىپ، ونىمەن ۇيلەسىمدى ءومىر سۇرۋگە ۇمتىلۋ قاجەت. تەك ەكونوميكالىق دامۋ جۇيەسىن ەكولوگيالىق ماقساتتا قايتا وزگەرتكەندە عانا ءقاۋىپسىز دامۋعا قول جەتكىزە الاتىنىمىزدى ەستەن شىعارمايىق. قورشاعان ورتانى ايالاي وتىرىپ، ەكولوگيالىق تازا تەحنولوگيالارعا كوشۋ ارقىلى ەكونوميكانى قايتا تۇرلەندىرۋ دامۋدىڭ باستى شارتىنا اينالۋى كەرەك. بۇل جەردە ءوندىرىستى ەكولوگيالاندىرۋ بويىنشا ءبىرقاتار ناقتى ءىس- شارالاردى قولعا الۋ قاجەت: تابيعاتقا زيانى جوق تەحنولوگيالاردى يگەرۋ، جاڭا جوبالاردى مىندەتتى ەكولوگيالىق ساراپتامادان وتكىزۋ، ءقاۋىپسىز تەحنولوگيا جاساپ شىعارۋعا جاعداي جاساۋ»، - دەگەن پىكىرىمەن ءبولىستى كانديداتتىڭ سايلاۋالدى شتابىنىڭ جەتەكشىسى ر. جولامان.
«تابيعات رەسۋرستارىن ءتيىمدى ءارى جوسپارلى پايدالانۋ، قورشاعان ورتانى لاستانۋدان قورعاۋ، تابيعي رەسۋرستاردى ءتيىمدى تۇتىنۋ، قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ ءبىزدىڭ ەڭ نەگىزگى مىندەتىمىزگە اينالۋى كەرەك»، - دەپ اتاپ ءوتتى ءا. قۇسايىنوۆ.
حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، تابيعات قورىن تۇتىنۋدىڭ قازىرگى دەڭگەيىن ەسكەرەتىن بولساق، كومىر قورى 400 جىلعا جەتەدى، مۇناي - 30 جىلعا، تابيعي گاز - 40 جىلعا. اسىرەسە، مۇناي قورىنىڭ ۇزاققا جەتپەيتىنىن ەسكە سالدى كانديدات.
وسىعان بايلانىستى الەمدىك ەنەرگيالىق تەڭگەرىمدىلىككە ءتيىمدى قۇرىلىمدىق وزگەرىستەر ەنگىزىپ، جاڭا، پايدالى، قاۋىپسىز جانە قورشاعان ورتا ءۇشىن زيانى جوق قۋات كوزدەرىن ىزدەستىرۋ كەرەك.
«ءبىز ەكولوگيا تۋرالى ءبىلىمدى، قاۋىپسىز ءارى ەكولوگيلىق تازا ورتادا ءومىر ءسۇرۋ قاعيدالارىن، تابيعات پەن ادامزاتتى قورشاعان اينالا تۋرالى ءبىلىمدى قوعام ساناسىنا سىڭىرە ءبىلۋىمىز كەرەك. ەكولوگيا مەن تابيعاتتى قورعاۋ جۇمىستارىندا ازاماتتىق بەلسەندىلىكتى ارتتىرۋ ماڭىزدى. ءار ادام ساۋ تابيعات پەن قولايلى قورشاعان ورتا عانا ادامزات ءومىرى مەن بولاشاعىنىڭ كەپىلى بولا الاتىنىن سەزىنۋى قاجەت»، - دەدى ءا. قۇسايىنوۆ.
