جاهاندئق داعدارئس جانة 2010 جئلعا ةكونوميكالئق بولجامدار

قازاقپارات /قانات مامةتقازئ ذلئ/ سوثعئ ؤاقئتتا حالئقارالئق ساراپشئلاردئث باسئم بولئگئ
None
None

الةمدئك ةكونوميكا ءذشئن ةث اؤئر كةزةث 2009 جئلمةن بئرگة ارتتا قالئپ بارادئ دةگةن بولجامدار جاساؤدا. دةگةنمةن، «داعدارئس قاشان اياقتالادئ، ةكونوميكا قالئپتئ جاعدايعا قاشان ورنئعادئ»، دةگةن ساؤالعا ناقتئ جاؤاپ بةرؤگة ةشبئرئنئث باتئلئ بارعان ةمةس. ءبئراق ساراپشئلاردئث باسئم بولئگئ داعدارئستئث قيئن كةزةثدةرئ ةثسةرئلگةنئن، 2010 جئلعا ءذمئتتئ جئل رةتئندة قاراپ،

وسئ جئلئ الةمنئث كوپتةگةن نارئعئنا قان جذگئرئپ، ةث قذرئعاندا دامؤدئث 2008 جئلعئ دةثگةيئنة جةتة باستايتئنئن العا تارتادئ. ةكونوميكا-قارجئ ماسةلةسئن بولجايتئن تاعئ ءبئر توپ الةمدئك ةكونوميكانئث تولئق ساؤئقپاعانئن، عالامدئق قارجئلئق كذيرةتؤ تولقئنئنئث تاعئ ءبئر قايتالاپ سوعاتئنئن ايتادئ. ةندئ ءبئرئ الةمدئك ةلدةردئ ا ق ش ةكونوميكاسئنا، حالئقارالئق أاليؤتانئث تذراقتئلئعئ ءذشئن دة سول ةلدئث ةكونوميكاسئنا جذمئس ئستةؤگة شاقئرئپ، سوندا عانا مةملةكةتتةردة مامئراجاي كةزةث ورالاتئنئن كوكسةيدئ. ال داعدارئستئث نةگئزگئ كوزئ بولعان ا ق ش-قا كةلةتئن بولساق، قايسئبئر ساراپشئلار 2010 جئلئ بذل ةلدة بيؤدجةت دةفيسيتئ ءوسئمئنئث جالعاساتئنئن، ذلتتئق قارئزدئث جئلدام قارقئنمةن ذلعاياتئنئن العا تارتادئ. دوللاردئث بذدان ءارئ السئرةي ءتذسؤئ دة ةكونوميكا كوش باسئنداعئ مةملةكةت ءذشئن ذلكةن سوققئ بولؤئ مذمكئندئگئنة دة نازار اؤدارتادئ. ةسةسئنة، قيئنشئلئقتا دا جةدةل دامؤدئث جاثا دذمپؤئن كورسةتكةن قئتايدئ ةستةن شئعارماعان ءجون. الةمدئك ساراپشئلاردئث كوپشئلئگئ وسئ قئتاي ةلئن داعدارئستا بئردةن-بئر ذتئمدئ جاعدايدا بولعان مةملةكةت رةتئندة سيپاتتايدئ. ال 2009 جئلئ الةمدئك ةكسپورتتاؤشئلاردئث اراسئندا بئرئنشئلئكتئ ةثسةرگةن قئتاي ءذشئن 2010 جئل ودان دا ءساتتئ بولاتئنئن بولجايتئندار جةتكئلئكتئ.

دةگةنمةن، بذلاردئث بارلئعئ بولجام. ال ونداي ةكونوميكالئق بولجامنئث سوراقئسئ وسئدان ءدال ءبئر جئل بذرئن دا جاسالعان بولاتئن. دذنية ةلدةرئ ءذشئن شئم-شئتئرئق بولجاؤلارعا ذلاسقان اسا اؤئر كةزةث 2009 جئل بولسا، بئلتئر ايتارلئقتاي كذيرةؤ مةن قورقئنئشتئ قذلدئراؤلار ورئن العان جوق دةؤگة بولادئ. كةرئسئنشة، بئلتئرعئ جئلدئث سوثئنا قاراي بولجامداردئث باسئم بولئگئ «جاعئمسئزدان» «جاعئمدئعا» قاراي ويسئراي باستادئ. ونئث ذستئنة، بذگئنگئ تاثدا ءتذرلئ ساؤةگةيلئكتئث ورئن الئپ وتئرعانئنا قاراماستان، ساراپشئلار الةمدئك ةكونوميكادا باياؤلاپ بولسا دا ورنئقتئلئق بةلگئلةرئن بايقايدئ، سول ءذشئن 2010 جئلعئ بولجامدار باسئم جاعدايدا وث سيپات الئپ كةلةدئ. ةندئ سونداي بولجامداردئث ءبئرقاتارئنا توقتالئپ وتسةك.

ماسةلةن، حالئقارالئق أاليؤتالئق قوردئث الةمدئك ةكونوميكانئث ءوسؤ قارقئنئ بويئنشا بولجامئ 2009 جئلعئ 1،1 پايئزعا قاراعاندا 2010 جئلئ 1، 3پايئزدئ قذرايدئ. بذندا دا قور ساراپشئلارئ الةمدئك ةكونوميكانئث تذراقتئلئعئ تئم باياؤ بولاتئنئن العا تارتادئ. ياعني، باياؤ بولسا دا ءوسئم بولادئ. بذنئث ءوزئ داعدارؤ مةن قذلدئراؤعا قاراعاندا الدةقايدا ءذمئتتئ بولجام. ال ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئق جانة دامؤ ذيئمئ ةلدةرئ بويئنشا اتالعان ذيئمنئث 2010 جئلعئ ةكونوميكالئق كورسةتكئش بولجامئ 9، 1پايئزعا، ا ق ش-تا 5 ،2- پايئزعا، ةؤروايماق 9 ،0- پايئزعا وسةدئ. دذنيةجذزئلئك بانك 2010 جئلعئ الةمدئك ةكونوميكانئث ءوسئمئن 6 ،2 پايئز دةثگةيئندة قاراستئرادئ. الدئثعئ قاتارلئ اعئلشئندئق كونسالتينگتئك كومپانيالاردئث ءبئرئ بولئپ تابئلاتئن Capital Economics -تئث زةرتتةؤلةرئنة قاراعاندا، 2010 جئلئ الةمدئك ئ ج و 7، 2پايئزعا ارتادئ. ونئث ئشئندة ا ق ش ئ ج و 3- پايئزدئ، ةؤروايماقتاعئ ئ ج و 5 ،1- پايئزدئ قذرايتئنئ بولجانادئ. الةمدئك ةكونوميكانئث جوعارئ ءوسئمئ بويئنشا تاعئ ءبئر بولجامدئ امةريكالئق Morgan Stanley بانكئ ذسئنئپ وتئر. بانك 2010 جئلئ الةمدئك ئ ج و 4 پايئزعا دةيئن وسةتئنئن كذتةدئ. Morgan Stanley بولجامدارئ بويئنشا دامؤشئ ةلدةردئث ةكونوميكاسئ بيئلعئ جئلئ 5 ،6پايئزعا دةيئن ارتادئ ةكةن. ال ا ق ش مةملةكةتتئك ةنةرگةتيكالئق اقپارات باسقارماسئ 2010 جئل بويئنشا الةمدئك ئ ج و-نئث ءوسؤئن 6 ،2- پايئزعا دةيئن بولجايدئ.

داعدارئس سالقئنئنئث قايتئپ بارا جاتقانئ تؤرالئ ءسوز بولعاندا، كوپتةگةن ساراپشئلار ةث الدئمةن بئلتئرعئ 2009 جئلدئث مامئر ايئنان بةرئ قارايعئ مذنايدئث الةمدئك باعاسئنئث كوتةرئلؤئنة سئلتةمة جاسايتئنداي. الةمدئك ةكونوميكانئث قذلدئراؤئنان ةنةرگيا رةسؤرستارئنا جانة ونئث وندئرئسئنة دة سذرانئس قئسقارعانئن، سوعان سايكةس مذنايعا باعانئث دا قذلدئراعانئن ةسكةرسةك، باعانئث بئلتئرعئدان بةرئ قالئپتئ كوتةرئلئپ وتئرؤئ قانداي دا ءبئر قوزعالئستئث، سذرانئستئث بولئپ جاتقانئن اثعارتادئ. ونداي سذرانئستئث باسئم بولئگئ 2009 جئلئ ةكسپورتتاؤشئ ةلدةردئث كوشباسشئسئ بولعان قئتاي ةلئنة قاتئستئ بولعانئ انئق. قئتاي سةكئلدئ جةدةل قارقئنداپ وتئرعان، ونئث ذستئنة مذنايدئ يمپورتتاؤشئ ةلدةر مذناي باعاسئنئث تومةندئگئنةن ئشكئ قورلارئن قالئپتاستئرؤدئث قامئن جاسادئ. ال ةندئگئ سذرانئس، ياكي باعا بذنداي ئشكئ قورلارعا عانا ةمةس، الةمدئك ةكونوميكاعا دا قاتئستئ بولارئ ءسوزسئز. سونئمةن، بذگئنگئ تاثدا مذناي باعاسئ باررةلئنة 70 دوللاردان اسئپ وتئر ءارئ وسئ كورسةتكئش بيئلعئ جئل بويئنا ساقتالاتئنئ بولجانادئ. ءبئر جاعئنان مذنايعا باعانئث بذنداي ءوسؤ قالپئن الةمدئك ةكونوميكانئث داعدارئستان شئعا باستاعانئ دةپ قاراؤعا دا تولئق بولمايدئ، «قارا التئن» باعاسئ ءالئ دة سةرپئندئ بولؤئ مذمكئن. دةگةنمةن، مذنايدئ ةكسپورتتاؤشئ مةملةكةتتةر ذيئمئ دا 2010 جئلعا قاتئستئ الةمدئك ةكونوميكادا «جاعئمدئ» ءوسئمدئ بولجاپ، بذنئث 9، 2پايئزدئث دةثگةيدة بولاتئنئن كورسةتئپتئ. ال ذيئمنئث ءوز ةلدةرئ ئشئندةگئ (وپةك-تةگئ) ةكونوميكالئق ءوسئمنئث بولجامئ 2010 جئلئ 3 ،1پايئزدئ قذراسا، ا ق ش 6 ،1- پايئز، ةؤروايماق - 6 ،0پايئز دةثگةيئندة بولجانادئ.

جالپئ، 2010 جئلعا قاتئستئ بولجامداردئث بارلئعئ ءبئر ءئزدئ بولمايتئنئ تذسئنئكتئ، ونئ جوعارئدا ايتتئق. ةندئگئ كذنئ داعدارئستئث بةتئ قايتا باستادئ دةگةنمةن، ونئث سالدارئنا وراي اتقارئلاتئن شارالار دا اجةپتاؤئر الاثداؤشئلئق تؤعئزاتئنئ ءسوزسئز. ماسةلةن، 2007 جئلدان بةرگئ كذيزةلئستة الةم ةلدةرئ بويئنشا جذمئسسئزدار سانئ ةسةلةنئپ ارتتئ. بذل ءذردئس جاقئن ؤاقئتتا توقتايدئ دةؤ دة سةنئمسئز. ويتكةنئ، الةمدئك ةكونوميكالئق ءوسئمنئث تئم باياؤ بولؤئ جذمئسسئزدئق دةثگةيئنة ةش اسةر ةتپةيتئنئ ايقئن، قايتا بذنئث ءوزئ ذلكةن ةكونوميكالئق قاؤئپكة اينالئپ كةتؤئ دة عاجاپ ةمةس. ماسةلةن، دذنيةجذزئلئك بانكتئث بئلتئرعئ جةلتوقسان ايئندا جاريالانعان بايانداماسئنا قاراساق، سوثعئ ون جئل ئشئندة الةم بويئنشا كةدةيلئكپةن كذرةستة قول جةتكئزئلگةن ناتيجة قايتا سارقئلا باستاعانعا ذقسايدئ. «2010 جئلعا قاراي شئعئس ةؤروپا مةن ورتالئق ازيا اؤماعئندا كةدةيلةر سانئ 10 ميلليون ادامعا ارتؤئ مذمكئن. بذعان قوسا ورتاشا دةثگةيگة قول جةتكئزگةن كةيبئر ساناتتار، سوزئلمالئ داعدارئس سالدارئنان قايتادان كةدةيلئك كةيپئن كيؤئ عاجاپ ةمةس»، دةلئنگةن الگئ باياندامادا. سونئمةن بئرگة، بانك بايانداماسئندا داعدارئس سالدارئنان وتباسئ بيؤدجةتتةرئنة اؤئر سالماق ءتذسئپ، جذرتشئلئقتئث جالپئ ءومئر ءسذرؤ دةثگةيئ دة تومةندةؤ ءذردئسئ جايلئ دا ايتئلادئ. بذعان قوسا، كرةديتتئك، يپوتةكالئق سالماق تا ءبئرشاما حالئقتئ قالجئراتاتئنئ شئندئق. سول ءذشئن دة اعئمداعئ جئلئ قاي ةلدئث بولماسئن ذكئمةتئ جذمئسسئزدئقپةن كذرةستئ ءبئرئنشئ ورئنعا قوياتئنئ انئق. ويتكةنئ جذمئسسئزدئقتئث ءوسؤئ ةكونوميكالئق بةلسةندئلئكتئث كذرت تومةندةؤئنئث بةلگئسئ بولئپ تابئلادئ. بذل رةتتة قازاقستان ذكئمةتئنئث 2010 جئلئ دا «جول كارتاسئ» اياسئندا شارالاردئ جالعاستئرؤئن، ونئث باعئتتارئن كةثةيتؤئن جذمئسسئزدئقپةن كذرةستئ جانداندئرا ءتذسؤ ارةكةتئ دةپ قاراعان لازئم. ونئث ذستئنة بئتئرعئ جئلئ بذل باعدارلاما ءوز تيئمدئلئگئن ءارئ بذدان بئلاي دا قاجةتتئلئگئن تانئتتئ.

جالپئ، الةمدئك ةكونوميكانئث ءبئر بولشةگئ رةتئندة قازاقستاندئق ةكونوميكا دا بئلتئرعئ جئلدئ «داعدارئس كةزةثئندةگئ جاعئمدئ كورسةتكئشپةن» اياقتادئ. سونئمةن بئرگة، الةمدئك ةكونوميكالئق جذيةنئث ئقپالداس بولئگئ رةتئندة قازاقستاندئق ةكونوميكانئث دا داعدارئستان شئعؤئ، ةلئمئزدئث ةكونوميكالئق وسئمگة قول جةتكئزؤئ كوپ جاعدايدا الةمدئك ةكونوميكانئث سةرپئنئنة بايلانئستئ. الةمدئك ةكونوميكا جاندانئپ، قازاقستاننئث ةكسپورتتئق ونئمدةرئنة سئرتقئ سذرانئس ارتقان جاعدايدا ونةركاسئپ ءوندئرئسئنئث ءوسئمئ قالپئنا كةلةتئنئ ايتپاسا دا تذسئنئكتئ. سونئمةن بئرگة، بئلتئر ةلئمئزدة ةكونوميكانئث رةسةسسياعا بوي الدئرماؤئ، ماكروةكونوميكالئق تذراقتئلئقتئ قامتاماسئز ةتؤ سةكئلدئ سئرتقئ فاكتورلار مةن داعدارئستئق قذبئلئستاردئث كةلةثسئز سالدارئنئث اسةرئن ازايتؤ ءذشئن تذتاستاي شارالار كةشةنئ جذزةگة اسئرئلدئ. 2010 جئلئ اتقارئلاتئن نةگئزگئ شارالار دا پئسئقتالدئ. دةگةنمةن، دة قازاقستان ةكونوميكاسئ الةمدئك قارجئلئق-ةكونوميكالئق داعدارئسقا بايلانئستئ ةلةؤلئ شئعئنعا باتپاعانئ، ايئعؤئ قيئنعا سوعاتئنداي قذلدئراماعانئ قازئردئث وزئندة دة بةلگئلئ بولدئ.

وسئ رةتتة ق ر ذكئمةتئنئث قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث 2010-2014 جئلدارعا ارنالعان الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق دامؤ بولجامئندا ةلدئث سئرتقئ دامؤ جاعدايئنا قاتئستئ تذسئندئرمةسئنة ذثئلئپ كورةلئك. «حالئقارالئق ذيئمدار مذنايعا، مةتالدارعا الةمدئك باعالاردئث بئرتئندةپ كوتةرئلؤئن بولجاپ وتئر. 2010 جئلدان باستاپ الةمدة مذنايدئ تذتئنؤدئث 2014 جئلعا دةيئن جئل سايئن3- 5،1 پايئزعا وسةتئنئ كذتئلؤدة. حالئقارالئق ذيئمداردئث بولجامئ بويئنشا، 2010 جئلئ مذنايعا الةمدئك باعا ءبئر باررةلئنة 60-70 ا ق ش دوللارئ شةگئندة بولادئ. ال ABARE -نئث (اأستراليا ذكئمةتئ جانئنداعئ اؤئل شارؤاشئلئعئ، جةر قويناؤئن پايدالانؤ جانة ةنةرگةتيكا سالاسئنداعئ ةكونوميكالئق زةرتتةؤلةر بيؤروسئ) بولجامئ بويئنشا، 2010 جئلدان باستاپ مةتالداردئ الةمدئك تذتئنؤ كولةمئ ورتا ةسةپپةن 2014 جئلعا دةيئن جئلئنا 6- 4پايئزعا ءوسؤئ كذتئلؤدة. بذل مةتالدارعا باعالاردئث كوتةرئلؤئنة مذمكئندئك تؤدئرادئ. الةمدئك تاؤار جانة قارجئ نارئقتارئنداعئ جاعدايلار تذراقتالادئ جانة سئرتقئ قارئز الؤ شارتتارئ جاقسارادئ دةپ بولجانؤدا. ورتا مةرزئمدئ كةزةثدة مةتالدارعا الةمدئك باعا جئل سايئن ورتاشا 5-8 پايئزعا ارتادئ»، دةلئنگةن ذكئمةت تذسئندئرمةسئندة.

قازاقستان ذكئمةتئ نةگئزگئ باسئمدئقتئ 2010 جئلئ يندؤستريالئق-يننوأاسيالئق ساياساتتئ، «جول كارتاسئ» باعدارلاماسئن جذزةگة اسئرؤعا، سونداي-اق شاعئن جانة ورتا بيزنةستئ قولداؤعا شوعئرلاندئرماقشئ. توقتالا كةتةتئن جايت، بئلتئرعئ جئلئ ذكئمةت، ذلتتئق بانك جانة قارجئ نارئعئن قاداعالاؤ اگةنتتئگئ 2009-2011 جئلدارعا ارنالعان ءئس-شارالار جوسپارئن قابئلداعان بولاتئن. وندا بةس نةگئزگئ باعئت: قارجئ سةكتورئن تذراقتاندئرؤ، شاعئن جانة ورتا بيزنةستئ، اگروونةركاسئپ كةشةنئن، قذرئلئس سةكتورئن قولداؤ، يندؤستريالئق-يننوأاسيالئق جوبالاردئ جالعاستئرؤ قامتئلدئ. ةندةشة 2010 جئلئ دا داعدارئسقا قارسئ قابئلدانعان باعدارلاما ودان ءارئ جذزةگة اسادئ. بذل تؤراسئندا پرةمةر-مينيستر ك. ءماسئموأ: «2009 جئلئ تؤئنداعان نةگئزگئ پروبلةمالار تذبةگةيلئ شةشئمئن تاپتئ. 2010 جئل - بذل داعدارئستان، داعدارئستان كةيئنگئ دامؤعا ءوتؤ جئلئ. كةلةشةكتةگئ قازاقستاننئث دامؤئ 2010 جئلدئ قالاي وتكةرگةنئمئزبةن بايلانئستئ»، - دةگةن بولاتئن.

ءبئر سوزبةن ايتقاندا، قازئرگئ تاثدا قازاقستان ءذشئن عانا ةمةس، الةم ةلدةرئ ءذشئن دة 2010 جئلدئث قالاي ءوربيتئنئ ماثئزدئ بولئپ تذر.

سوڭعى جاڭالىقتار