داعدارئستان دامؤعا بةت العان قازاقستان: 2009 جئلعا شولؤ

None
None
ئث 30-ئ. قازاقپارات /ةرنذر اقانباي/ - اياقتالئپ كةلة جاتقان 2009 جئل قازاق ةلئ ءذشئن قانداي بولدئ؟

بئردةن ايتايئق: وثاي بولعان جوق، كذردةلئ ءارئ قيئن بولدئ. دذنية جذزئندةگئ بارلئق مةملةكةتتئ قوس وكپةدةن قئسقان الةمدئك ةكونوميكالئق-قارجئلئق داعدارئس قازاقستانعا دا قاهارئن توگئپ باقتئ. الايدا، مةملةكةتتئث ساؤاتتئ جذرگئزگةن ةكونوميكالئق ءارئ الةؤمةتتئك ساياساتئنئث ناتيجةسئندة ةل ءئشئ اسا كذيزةلگةن جوق.

ةث باستئسئ - داعدارئستئث دابئلئ كوش جةردةن ةستئلگةن كةزةثدة دة ةلدئث ئرئسئ شايقالعان جوق. قذدايعا شذكئر، تؤمئسئندا ؤئزعا جارئعان حالئق بولعاندئقتان، اؤزئمئز اقتان ارئلمادئ. الةؤمةتتئث الةؤةتئ السئرةگةن جوق. تذتاستاي العاندا ةرتةث تاريحقا اينالاتئن 2009 سيئر جئلئندا دا ةلئمئز داعدارئسقا قاراماستان ساياسي، الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق هام مادةني-گؤمانيتارلئق، سپورت، سونداي-اق باسقا دا سالالاردا اؤئز تولتئرئپ ايتاتئنداي تابئستارعا جةتتئ. بذلاي دةؤئمئزگة مئنا سيفرلار ايعاق بولا الادئ: داعدارئسقا قارسئ باعدارلاما اياسئندا قازاقستان ةكونوميكانئ ساؤئقتئرؤعا باس-اياعئ 14 ميلليارد ا ق ش دوللارئن جذمساپ ذلگةرئپتئ. سوعان قاراماستان، ةلئمئزدئث التئن-أاليؤتا قورئ ورتايعان جوق. ماسةلةن، ول 2008 جئلدئث سوثئندا 48 ميلليارد ا ق ش دوللارئن قذراسا، بذگئندة 52 ميلليارد ا ق ش دوللارئنا جةتئپ وتئر. ياعني، جذمسالعان شئعئندارعا قاراماستان، ذلتتئق قوردئث قارجئسئ ءوستئ. بذنئث ءوزئ مةملةكةتتئث ةكونوميكالئق ساياساتئنئث تيئمدئلئگئن بئلدئرسة كةرةك. بذدان بولةك، بيئل حالئقارالئق ئنتئماقتاستئق اياسئندا وثتذستئك كورةيا، قئتاي، يتاليا، فرانسيا، تذركيا جانة بةلارؤس كومپانيالارئمةن قازاقستان اؤماعئندا قذنئ 25 ميلليارد ا ق ش دوللارئنان اساتئن بئرلةسكةن جوبالاردئ جذزةگة اسئرؤ تؤرالئ ؤاعدالاستئق جاسالدئ. بذل داعدارئسقا قاراماستان شةتةلدئك ينأةستورلاردئث قازاقستان نارئعئندا جذمئس ئستةؤگة اسا ئقئلاستئ بولئپ وتئرعاندئعئنئث ايعاعئ. بذدان قازاقستانداعئ ينأةستيسيالئق احؤالدئث جئلدان-جئلعا جاقسارئپ كةلة جاتقاندئعئن بايقاؤعا بولادئ. 2009 جئلئ قازاقستان ةكونوميكانئ جاثعئرتؤعا، ءارتاراپتاندئرؤعا جانة بيزنةستئث «كولةثكةدةن» شئعؤئنا جاعداي جاسايتئن، ةلگة كاپيتال اعئمئنئث ذدةؤئنة ئقپال ةتةتئن جاثا سالئق كودةكسئمةن جذمئس ئستةي باستادئ. بذدان بولةك 2009-2011 جئلدارعا ارنالعان ءذش جئلدئق رةسپؤبليكالئق بيؤدجةت اعئمداعئ جاعدايدا ةكونوميكالئق بةلسةندئلئكتئ قولداؤ ءذشئن ءتيئمدئ قذرال بولا الدئ.

«جول كارتاسئ» جذمئسسئزدئقتئ جذگةندةؤگة كومةكتةستئ

ةستة بولسا، 2008 جئلئ ذكئمةتتئث باستئ پروبلةماسئ ينفلياسيانئ اؤئزدئقتاؤ، ئشكئ نارئقتاعئ ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئن قامتاماسئز ةتؤ بولعان ةدئ. ال بيئل رةسةسسياعا جول بةرمةؤ، جذمئسسئزدئقتئ جذگةندةؤ، قارجئ سةكتورئن تذراقتاندئرؤ، قذرئلئس يندؤسترياسئن قولداؤ، اگروونةركاسئپ كةشةنئن دامئتؤ ةث ماثئزدئ باسئمدئقتاردئث قاتارئنا شئقتئ. مةملةكةت باسشئسئ نذرسذلتان نازارباةأتئث 2009 جئلعئ ناؤرئزدئث 6-دا قازاقستان حالقئنا ارناعان «داعدارئستان دامؤعا» اتتئ جولداؤئنان تؤئنداعان مئندةتتةرگة جذگئنئپ جذمئس جاساعان ذكئمةت ةلدئث ذكئلةگةن ءذمئتئن الدامادئ. قولئنان كةلگةنئنشة قام-قارةكةت جاساپ، حالئققا قامقورلئعئن ايامادئ. ول قامقورلئق ةث الدئمةن ةلباسئنئث تاپسئرماسئ بويئنشا ازئرلةنئپ، جذزةگة اسئرئلعان وثئرلئك جذمئسپةن قامتؤ جانة كادرلاردئ قايتا دايارلاؤ ستراتةگياسئنان ايقئن ءبئلئندئ. اؤئزةكئ تئلدة «جول كارتاسئ» دةپ اتالاتئن بذل باعدارلاما مئثداعان قازاقستاندئقتاردئث جذمئس ورئندارئن ساقتاؤعا، ءناپاقاسئنان ايئرماؤعا، رةسپؤبليكامئزدا جاپپاي جذمئسسئزدئققا جول بةرمةؤگة مذمكئندئك بةردئ.

 «جول كارتاسئ» اياسئندا كوممؤنالدئق جةلئلةر قايتا جاراقتاندئرئلدئ جانة جاثعئرتئلدئ، جةرگئلئكتئ ماندةگئ اأتوموبيل جولدارئ سالئنئپ، جوندةلدئ، سونداي-اق الةؤمةتتئك ينفراقذرئلئمدار، ةث الدئمةن مةكتةپتةر مةن اؤرؤحانالار جاثارتئلدئ. ناقتئ ةلدئمةكةندةگئ جةرگئلئكتئ ماندةگئ نئساندار، ياعني جولدار، كلؤبتار نةمةسة باسقا نئساندار اباتتاندئرئلئپ، كوگالداندئرئلدئ، جوندةلدئ، الةؤمةتتئك جذمئس ورئندارئ كةثةيتئلئپ، جاستار پراكتيكاسئ ذيئمداستئرئلدئ.

رةسمي مالئمةتتةر بويئنشا، «جول كارتاسئن» جذزةگة اسئرؤعا 2009 جئلئ رةسپؤبليكالئق جانة جةرگئلئكتئ بيؤدجةتتةردةن 191،5 ميلليارد تةثگة ءبولئنئپتئ. ةثبةك قاتئناستارئ سالاسئندا 8 مئثعا جؤئق مةموراندؤم راسئمدةلدئ. بذل قذجاتتار 1 ملن.-نان استام جذمئسشئنئث ةثبةك قذقئقتارئن قورعادئ. ورتالئق جانة جةرگئلئكتئ اتقارؤشئ ورگانداردئث بئرلةسكةن كذش-جئگةرلةرئنئث ارقاسئندا اتالمئش باعدارلاما اياسئندا ويعا العان مئندةتتةر تولئعئمةن ورئندالدئ. قازئرگئ ؤاقئتتا 5221 جوبا بويئنشا جذمئستار اياقتالعان. بذگئندةرئ جوندةؤ جذمئستارئندا 167 ميلليارد تةثگة يگةرئلگةن، بذل جالپئ جئلدئق سومانئث 99 پايئزئن قذرايدئ. «جول كارتاسئ» اياسئندا 260 مئثداي جذمئس ورنئ قذرئلدئ، بذل جوسپارداعئدان اناعذرلئم كوپ. قذرئلعان جذمئس ورئندارئنا 248 مئثداي ادام ةثبةكپةن قامتئلدئ. ال حالئقتئث ماقساتتئ توپتارئن قورعاؤ ءذشئن مةملةكةتتئك تةثدةي قارجئلاندئرؤ نةگئزئندة الةؤمةتتئك جذمئس ورئندارئن قذرؤعا باسا ءمان بةرئلدئ. بذل ماقساتقا 7،6 ميلليارد تةثگة ءبولئنئپ، ول قارجئ 120 مئثنان استام ادامدئ جذمئسقا ورنالاستئرؤعا مذمكئندئك بةردئ.

«جول كارتاسئ» باعدارلاماسئ اياسئندا قازئرگئ وقؤ ورئندارئنئث بازاسئندا 100 مئثنان استام ادام قايتا دايارلاندئ. ولاردئث تةث جارئمئنان استامئ وقؤلارئن اياقتاپ، ذشتةن ءبئرئ جاثا مةثگةرگةن ماماندئقتارئ بويئنشا ةثبةكپةن قامتئلدئ. قاراپ وتئرساق، جذيةلئ جذرگئزئلگةن مذنداي جذمئستار سايئپ كةلگةندة قازاقستانداعئ جذمئسسئزدئق دةثگةيئنئث ذلعايماؤئنا سةپتئگئن تيگئزدئ. ةث باستئسئ - حالئقتئث الةؤمةتتئك كوثئل-كذيئنة قاياؤ تذسكةن جوق. جذرتتئث قيئن-قئستاؤ كةزةثدة مةملةكةتتئث سذرئنگةندة سذيةؤ، تورئققاندا تئرةؤ بولا بئلةتئندئگئنة كوزئ تاعئ ءبئر مارتة جةتتئ. الدئن-الا مالئمةتتةر بويئنشا، 2009 جئلئ قازاقستانداعئ جذمئسسئزدئق دةثگةيئ 6،3 پايئزدئ قذرايتئن بولادئ. قازاقستانمةن ئرگةلةس جاتقان كورشئ ةلدةردئ ايتپاعاننئث وزئندة، ةكونوميكاسئ دامئعان ةؤروپانئث ءوزئ جذمئسسئزدئقتئث زاردابئن تارتئپ جاتقان تذستا بئزدةگئ كورسةتكئشتةر كوثئل قؤانتادئ. كذنئ كةشة بولعان ذكئمةت وتئرئسئندا پرةمةر-مينيستر كارئم ءماسئموأ «جول كارتاسئنا» ةلباسئنئث ءوزئ جوعارئ باعا بةرگةنئن ايتئپ، بذنئ 2009 جئلعئ ةث تابئستئ باعدارلامالاردئث ءبئرئ بولعاندئعئن اتاپ كورسةتتئ.

2009 جئلئ بانك سةكتورئ تذراقتاندئرئلئپ، تورئققان بولجامدار تةرئسكة شئقتئ

بانك سةكتورئنئث باقؤاتتئلئعئ ةل ةكونوميكاسئنئث نةگئزگئ تئرةگئ. اشئعئن ايتقاندا، داعدارئستان قازاقستاننئث ةكونوميكاسئنئث باسقا ناقتئ سةكتورلارئنا قاراعاندا قارجئ سةكتورئ ايتارلئقتاي زارداپ شةكتئ. سوندئقتان دا بانك سةكتورئنئث باسئنان باعئ تايماسئ ءذشئن ذكئمةت ذلتتئق بانكپةن، قارجئ نارئعئن قاداعالاؤ اگةنتتئگئمةن جانة «سامذرئق-قازئنا» قورئمةن بئرلةسئپ جئل باسئندا ءبئرقاتار قاتاث شةشئمدةر قابئلداؤعا ءماجبذر بولدئ. بذل شةشئمدةردئث نةگئزگئ ماقساتئ - ةكونوميكانئث يگئلئگئن، حالئقتئث قامئن ويلاؤدئ كوزدةدئ. ءسويتئپ مةملةكةت جئل باسئندا «ب ت ا»، «اليانس بانكئ»، «قازكوممةرس بانك»، «حالئق بانكئ» سئندئ ةلئمئزدةگئ ءئرئ جذية قذرؤشئ بانكتةردئث كاپيتالئنا كئرؤ جايلئ شةشئم قابئلدادئ. ذكئمةتتئث قاؤلئسئمةن «سامذرئق-قازئنا» قورئ داعدارئسقا قارسئ باعدارلامانئث وپةراتورئ رةتئندة ذيعارئلئپ، ذلتتئق قوردان وسئ باعدارلامانئ جذزةگة اسئرؤعا بولئنگةن 1 ترليون 87،5 ميلليارد تةثگةنئث 486 ميلليارد تةثگةسئ قارجئ سةكتورئن تذراقتاندئرؤعا باعئتتالدئ. داعدارئسقا قارسئ باعدارلامانئث العاشقئ باعئتئ - قارجئ سةكتورئن تذراقتاندئرؤ ءذشئن جوعارئداعئ ءئرئ ءتورت بانككة 476 ميلليارد تةنگة بولئنسة، ونئث ءبئر بولئگئ بانكتةردئث قاراپايئم اكسييالارئن ساتئپ الؤعا، كةلةسئ ءبئر بولئگئ ةكونوميكانئ نةسيةلةؤگة باعئتتالدئ. بولئنگةن بذل قوماقتئ قارجئلار ءوز كةزةگئندة بانكتةردئث تولةمپازدئعئن ساقتاؤعا جانة ةكونوميكانئ نةسيةلةؤگة سةپتئگئن تيگئزدئ. بذدان بولةك كةلئسسوز جذرگئزؤشئ كوماندا «ب ت ا»، «اليانس» جانة «تةمئر بانك» سئندئ قارجئ ينستيتؤتتارئنئث سئرتقئ قارئزدارئن قايتا قذرئلئمداؤ بويئنشا شةتةلدئك كرةديتورلارمةن تابئستئ ؤاعدالاستئققا قول جةتكئزدئ. كةشة استانادا ب ا ق وكئلدةرئنة ارنالعان باسپاءسوز ءماسليحاتئندا پرةمةر-مينيستر كارئم ءماسئموأ: «ب ت ا، اليانس جانة تةمئر بانك سئندئ ءذش پروبلةمالئ بانكتةر بويئنشا سئرتقئ كرةديتورلارمةن كةلئسسوز جذرگئزؤشئ كوماندا ءپريسيپتئ شةشئمدةرگة قول جةتكئزة الدئ. اليانس بانكتئث سئرتقئ قارئزدارئن قايتا قذرئلئمداؤ بويئنشا 100 پايئز شةشئم قابئلداندئ. ب ت ا مةن تةمئر بانك بويئنشا پرينسيپتئ كةلئسئمدةرگة قول جةتكئزئلدئ. ةندئگئ جةردة زاثدئق پروسةدؤرالاردان ءوتؤ عانا قالدئ. تذتاستاي العاندا وسئ ءذش بانك بويئنشا، مةن سيفرلاردئ جيناقتاپ ايتئپ وتئرمئن، 15 ميلليارد دوللار قارئزدئث 10 ميلليارد دوللارئ جابئلاتئن بولادئ. 5 ميلليارد دوللار قارئز قالادئ»، دةدئ.

ءبئر سوزبةن ايتقاندا، 2009 جئل قازاقستاننئث قارجئ سةكتورئ تذراقتاندئرئلعان جئل بولدئ دةپ ايتؤعا تولئق نةگئز بار. سةبةبئ، جئل باسئندا ايتئلعان تورئققان بولجامداردئث بارلئعئ تةرئسكة شئعئپ، بانك سةكتورئ دةفولتقا ذشئراعان جوق. كةرئسئنشة قيئن-قئستاؤ كةزةثدة مةملةكةت قولداؤئنئث ارقاسئندا قازاقستاننئث بانك سةكتورئ الةمدئك قارجئ داعدارئسئنئث قئسئمئنا لايئقتئ توتةپ بةردئ. ال اگاراكي مةملةكةت قول ذشئن بةرمةگةندة، وندا بانكتةر بانكروتقا ذشئراپ، ميلليونداعان قازاقستاندئقتاردئث قالتالارئمةن قوسا جذيكةلةرئ دة جذقارئپ، الةؤمةتئك كوثئل-كذي شيرئعا تذسةر ةدئ. ابذروي بولعاندا مةملةكةت شاپشاث قيمئلداپ، ءتيئمدئ شةشئم قابئلداي ءبئلدئ. اتاپ وتةرلئگئ، بانك سةكتورئنا قاتئستئ جئل باسئندا قابئلدانعان شةشئمدةردئث دذرئس بولعاندئعئنا ذكئمةت باسشئسئ كارئم ءماسئموأ ينةنئث سئنئعئنداي دا كذماندانبايدئ. «مةن قاثتار-اقپاندا بئرلةسة قابئلداعان سول شةشئمدةر بارلئق مذمكئن شةشئمدةردئث اراسئنداعئ ةث دذرئسئ دةگةن پئكئرگة سول كةزدة دة جانة قازئر دة نئق سةنئمدةمئن. ءبئزدئث سالئمشئلارئمئز، جالپئ حالئق بانك جذيةسئنئث تذراقتئلئعئنا كذماندانباسا بولادئ»، - دةدئ ذكئمةت باسشئسئ كةشةگئ باسپاءسوز ءماسليحاتئندا.

ذلةسكةرلةردئث ءذمئتئ اقتالئپ جاتئر

بيئل ذكئمةت الاياق كومپانيالاردئث ارباؤئنا ءتذسئپ، الدانئپ قالعان ذلةسكةرلةردئث پروبلةماسئنا ايرئقشا كوثئل ءبولدئ. ةلئمئزدة جئلجئمايتئن مذلئك رئنوگئنداعئ قوردالانئپ قالعان پروبلةمالار جذيةلئ تذردة شةشئلئپ كةلةدئ. ماسةلةن، جئل باسئنان بةرئ ةلئمئزدة 62 مئث ذلةسكةر بولسا، قازئرگئ تاثدا سونئث جارتئسئنان استامئنئث ماسةلةسئ شةشئمئن تاپتئ. بيلئك باسئنداعئلار 2011 جئلدئث سوثئنا دةيئن الاياق كومپانيالارعا الدانعان بارلئق ذلةسكةرلةر پاتةرلةرئنة كئرةتئندةرئنة سةندئرئپ وتئر.

اؤئلشارؤاشئلئعئندا مول استئق جينالدئ

2009 جئل ةكونوميكانئث اگرارلئق سةكتورئ ءذشئن دة وثاي بولعان جوق. دةيتذرعانمةن، اؤا رايئنئث قولايسئزدئعئنا جانة قارجئلئق داعدارئستئث اسةرئنة قاراماستان، سالادا دامؤ قارقئنئ بئلئنة باستادئ. ماسةلةن، ةگئن شارؤاشئلئعئ بيئلعئ جئلدئ تابئستئ اياقتاپ وتئر. استئقتئث جالپئ ءونئمئ بؤنكةرلئك سالماقتا شامامةن 23 ملن. توننانئ قذرادئ. بذل بئلتئرعئ جئلعئ كورسةتكئشپةن سالئستئرعاندا 6 ملن. تونناعا نةمةسة 35 پايئزعا كوپ. بارلئق داقئلدار ءتذرئ بويئنشا دةرلئك ءوندئرئس كولةمئ ارتتئ. ةلئمئزدة 700 مئث توننا وسئمدئك مايئنئث داقئلدارئ ءوندئرئلدئ، بذل رةكوردتئق كورسةتكئش. وسئلايشا ةلئمئز تذثعئش رةت ئشكئ نارئقتئث سذرانئسئن وتاندئق وسئمدئك مايئمةن قامتاماسئز ةتؤگة قول جةتكئزئپ وتئر. بئلتئرعئ جئلمةن سالئستئرعاندا كذرئش، كارتوپ جانة جةمئس-جيدةكتةردئ ءوندئرؤ كولةمئ 20-25 پايئزعا ارتتئ، مال شارؤاشئلئعئ ءذشئن جةم دايئنداؤ 2008 جئلعا قاراعاندا 20 پايئزعا ءوستئ. سونئمةن قاتار مال شارؤاشئلئعئ سالاسئندا دا تذراقتئ دامؤ قارقئنئ ساقتالدئ. بذل سالا بويئنشا مال باسئ ءوسئمئ ساقتالئپ، سالانئث ءونئم ءوندئرؤ اؤقئمئ 4-6 پايئزعا ذلعايدئ. بيئل اؤئل شارؤاشئلئعئ ءوندئرئسئنئث جالپئ ئشكئ ونئمدةگئ ذلةسئ 11 پايئزعا دةيئن ارتئپ وتئر. تذتاستاي العاندا، بيئل ةلئمئزدئث ازئق-تذلئك قاؤئپسئزدئگئن قامتاماسئز ةتؤگة مئقتئ نةگئز قالاندئ دةپ ايتؤعا بولادئ. ةث باستئسئ، حالقئمئز ناننان تارشئلئق كورمةيدئ. ئشكئ نارئقتاعئ ازئق-تذلئكتئث قاؤئپسئزدئگئنة قاتئستئ الاثداماؤلارئنا بولادئ.

ةلدئ يندؤسترييالاندئرؤ باعدارلاماسئ ازئرلةندئ

پرةزيدةنتتئث تاپسئرماسئمةن بيئل ذكئمةت بةس جئلدان ةكئ كةزةثگة بولئنگةن قازاقستاندئ ذدةتئلگةن يندؤستريالئق-يننوأاسيالئق دامئتؤ باعدارلاماسئن ازئرلةؤدئ اياقتاپ قالدئ. بذيئرسا الداعئ قاثتاردا ونئث تذساؤكةسةرئ بولادئ. بذل قازاقستاننئث داعدارئستان كةيئن دامؤئن قامتاماسئز ةتةتئن ةلدئث ماثئزدئ ةكونوميكالئق قذجاتئ بولماق. الدئن-الا ةسةپ بويئنشا وسئ باعدارلامانئ جذزةگة اسئرؤدان ةكونوميكاعا كةلةتئن پايدا (تيئمدئلئك) بةس جئلدا 7 ترليون تةثگةدةن اسادئ. ذستئمئزدةگئ جئلعئ جةلتوقساننئث 4-دة استانادا شةتةلدئك ينأةستورلار كةثةسئنئث 22-شئ جالپئ ماجئلئسئندة ةلباسئ قازاقستاندا بةس جئلدئق يندؤستريالئق دامؤ باعدارلاماسئنئث اياسئندا جالپئ قذنئ - 42 ميلليارد دوللاردئ قذرايتئن 83 جوبا جذزةگة اسئرئلاتئنئن مالئمدةدئ. ال يندؤستريا جانة ساؤدا ءمينيسترئ اسةت يسةكةشةأتئث ايتؤئنشا، الدئن-الا مالئمةت بويئنشا، قازاقستانداعئ ءئيندؤستريالاندئرؤ باعدارلاماسئن جذزةگة اسئرؤعا 70 - 100 ميلليارد دوللار قاجةت كورئنةدئ. قارجئنئث باسئم بولئگئن جةكة ينأةستيسيالار قذرايدئ، ال مةملةكةت باعدارلامانئ تةث قارجئلاندئرادئ جانة تاؤةكةلدئث ءبئر بولئگئن ءوز موينئنا الئپ، ينفراقذرئلئمدئق ماسةلةلةلةردئ شةشةدئ.

كةدةن وداعئ قذرئلئپ، ساؤدا-ساتتئق جاسايتئن كوكجيةگئمئز كةثةية ءتذستئ

بيئل قازاقستان ءذشئن قابئلدانعان ماثئزدئ ساياسي ءهام ةكونوميكالئق شةشئمدةردئث ءبئرئ - بذل كةدةن وداعئنئث قذرئلؤئ بولدئ. اعئمداعئ جئلعئ قاراشانئث 27-دة مينيسكئدة بةلارؤس، قازاقستان جانة رةسةي مةملةكةتتةرئنئث باسشئلارئ ءذش ةلدئث اراسئندا كةدةن وداعئن قذرؤ تؤرالئ قذجاتقا قول ويدئ. وعان سايكةس، 2010 جئلعئ قاثتاردئث 1-ئنةن باستاپ بةلارؤس، قازاقستان جانة رةسةيدئث ءبئرتذتاس كةدةندئك تاريفئ ئسكة قوسئلادئ. ال ونئ قذرؤ جونئندةگئ وكئلةتتئك ورگانعا - كةدةن وداعئنئث كوميسسياسئنا بةرئلةدئ. 2010 جئلعئ شئلدةنئث 1-ئنةن باستاپ ءذش مةملةكةتتئث - بةلارؤس، قازاقستان جانة رةسةيدئث ءبئرتذتاس كةدةن اؤماعئ جذمئس ئستةي باستايدئ. وسئلايشا ةندئ از ؤاقئتتا 170 ملن. ادامدئق ءئرئ رئنوك پايدا بولادئ. ةلباسئنئث سوزئمةن ايتساق، كةدةن وداعئ كةلةشةكتة ئقپالداستئقتئث بارئنشا جوعارئ ساتئسئنا - ءبئرتذتاس ةكونوميكالئق كةثئستئكتئ قذرؤعا نةگئز بولادئ.

 ةث الدئمةن ءبئرتذتاس كةدةن ايماعئن قذرؤ ءذش ةلدئث ءارتذرلئ باعئتتار بويئنشا كةث اؤقئمدئ ئنتئماقتاسؤ مذمكئندئگئن ارتتئرادئ. بئرلةسكةن وندئرئستةر مةن كووپةراسيالاردئ قذرؤداعئ كذش جئگةردئ بئرئكتئرةدئ. بذل جاثا يندؤستريالاندئرؤ، تاؤارلاردئث سئرتقئ ةكسپانسياسئنان بئرلةسئپ قورعانؤ ءذشئن توتةنشة ماثئزدئ. ةكئنشئدةن، ءذش مةملةكةتتئث ازاماتتارئ شةكارادان وتكةندة كةدةندئك تولةمدةردئ راسئمدةؤسئز، كوپتةگةن قذجاتتاردئ راسئمدةؤدئ كذتپةي-اق، ءبئر-بئرئمةن ةركئن ساؤدا-ساتتئق جاساي الادئ. ءذشئنشئدةن، ءذش ةلدئث ورتاق رئنوگئ 2 ترليون دوللاردئ قذرايدئ، ياعني، بذل ينأةستيسيا ءذشئن تارتئمدئ دةگةن ءسوز. كاسئپكةرلةر قوسئمشا رةسؤرستاردئ تارتا الادئ. وسئلايشا بئزدةردئث ةكونوميكالارئمئز ايتارلئقتاي سةرپئن الئپ، جاثا جذمئس ورئندارئ قذرئلادئ، حالئققا ارنالعان ءونئمدةردئث ءتذر-تذرئ كةثةيةدئ. تورتئنشئدةن، ءذش ةلدئث رئنوگئنداعئ باسةكةلةستئك ارتادئ. بذل تاؤارلاردئث ساپاسئنئث جاقسارؤئنا، قولجةتئمدئلئگئنة ئقپال ةتةدئ. بذل ءذش ةلدئث حالقئنئث ءومئر دةثگةيئنة وث ئقپال ةتةدئ. بةسئنشئدةن، ءذش ةل اؤقئمدئ ترانزيتتئك الةؤةتئن مةيلئنشة ءتيئمدئ پايدالانا الادئ. ناتيجةسئندة، ولاردئث تابئستارئ ذلعايادئ، بذل دةگةنئمئز حالئق پةن بيزنةستئ قولداؤداعئ مةملةكةتتئث دة مذمكئندئكتةرئ ذلعايادئ دةگةن ءسوز. سونئمةن قاتار، قازاق، ورئس جانة بةلارؤس كاسئپكةرلةرئ حالئقارالئق رئنوكتارعا شئعؤدا، وزدةرئنئث ونئمدةرئن ساتؤدا جاقسئ شارتتارعا ية بولادئ. ماسةلةن، قازاقستاندئق كومپانيالاردئث ةؤروپا رئنوگئنا، ءبئزدئث ارئپتةستةرئمئزدئث ازيا رئنوگئنا شئعؤئ جةثئلدةيدئ. وسئلايشا كةدةن وداعئ كةلةشةكتة ئقپالداستئقتئث بارئنشا جوعارئ ساتئسئنا اينالادئ. بذعان العئشارتتار دا جوق ةمةس. اعئمداعئ جئلعئ جةلتوقساننئث 19-دا الماتئ ماثئنداعئ «اقبذلاق» كةشةنئندة ت م د ةلدةرئنئث ءبئرقاتار مةملةكةت باسشئلارئنئث بةيرةسمي سامميتئنئث وتئرئسئ بولدئ. سامميتتة كةدةن وداعئنا قاتئسؤشئ ةلدةردئث پرةزيدةنتتةرئ - نذرسذلتان نازارباةأ، دميتريي مةدأةدةأ جانة الةكساندر لؤكاشةنكو ءبئرتذتاس ةكونوميكالئق كةثئستئك قذرؤ جونئندةگئ بئرلةسكةن ءئس-قيمئل جوسپارئنا قول قويدئ.

سيفرلار نة دةيدئ؟

ةلئمئز داعدارئسقا قاراماستان 2009 جئلدئ تابئستئ اياقتاعالئ وتئر. 2009 جئلدئث الدئن الا قورئتئندئلارئ بويئنشا قازاقستاندا ئشكئ جالپئ ءونئمنئث ءوسئمئ 0،5-1 پايئزدئ قذرايتئن بولادئ. ال ينفلياسيا 6،3 پايئز دةثگةيئندة بولادئ. جذمئسسئزدئق شامامةن 6،3-6،5 پايئز دةثگةيئندة. ايتار اؤئزعا وثاي بولعانئمةن، بذل سيفرلارعا جئل بويئ ءذكئمةت قاجئرلئ جذمئسئنئث، ميلليونداعان قازاقستاندئقتاردئث ةرةن ةثبةگئنئث ارقاسئندا قول جةتتئ. «داعدارئستان دامؤعا» بةت العان قازاقستاننئث 2010 - بارئس جئلئندا ورتالئق ازيانئث ناعئز بارئسئ بولؤعا بةت بذراتئندئعئنا سةنئم مول. ءلايئم سوعان جةتكئزسئن. الداعئ جئل ةلئمئزدئث ابئرويئن اسقاقتاتئپ، مةرةيئن تاسئتاتئن جئل بولعاي!

 

 

سوڭعى جاڭالىقتار
telegram