قازاقستانعا «جالعان ورالمانداردئث» ورالؤئ 2005 - جئلدان باستالعان
ةستةرئثئزدة بولسا، وسئدان بئرةر اي بذرئن جازؤشئ، مةملةكةتتئك سئيلئقتئث يةگةرئ دؤلات يسابةكوأ قازاقستان حالقئ اسسامبلةياسئنئث 20 سةسسياسئندا قازاقستان ازاماتتئعئنا قابئلدانعان 800 موثعوليالئق قازاقتئث موثعوليانئث ازاماتتئعئن قايتا سذراپ جاتقانئ جايئندا ءمالئم ةتكةن بولاتئن. سودان بةرئ وسئ ماسةلة - ب ا ق-تئث نةگئزگئ تاقئرئبئنئث بئرئنة اينالدئ. ةث باستئسئ، جاثاعئ 800 ادامنئث باسئم كوپشئلئگئ، موثعوليادان ذزاپ شئقپاعان، قازاقستانعا اياعئ تيمةگةن، الايدا، قازاقستان ازاماتئ اتانئپ ذلگةرگةن. وسئ ماسةلة تالايدئ تاثقالدئرئپ، تاثدايئن قاقتئرعانئمةن، ونئث ناقتئ سةبةبئنة بويلاؤ مذمكئن بولماي وتئر.
بئرئنشئدةن، بذل تذگةلئمةن جةمقورلئق جايلاعان قوعامنئث دةرتئ. تذيةنئ تذگئمةن، بيةنئ بذگئمةن جذتئپ ذيرةنگةن شةنةؤنئكتةردئث كوزئنئث قئزارعانئ سونشالئق، بيؤدجةت قارجئسئن وثاي يةمدةنؤدئث تالاي ءادئس-تاسئلدةرئن ةركئن مةثگةردئ. مةثگةرئپ قانا قويعان جوق، وسئ جولدا قاراپايئم جذرت اراسئنان پئسئقايلاردئ ئزدةپ تاؤئپ، سولارمةن سئبايلاس بولدئ جانة ولاردئث دا اؤزئن اققا تيگئزةمئز دةپ جةث ذشئنان جالعاستئ.
2009 - جئلدئث ناؤرئز ايئنان ةثبةك جانة حالئقتئ الةؤمةتتئك قورعاؤ ءمينيسترئ بولئپ تاعايئندالعان گذلشارا ءابدئحالئقوأا مةن وسئ مينيسترلئكتئث قذرامئنداعئ كوشئ-قون كوميتةتئنئث ءتوراعاسئ قابئلسايات ابئشةأتةر كوشئ-قون سالاسئنداعئ قوردالانعان بئلئقتاردئث بةتئن اشادئ. 2010 - جئلعئ قازانداعئ ةثبةك جانة حالئقتئ الةؤمةتتئك قورعاؤ ءمينيسترئنئث مالئمدةمةسئ بويئنشا، جالعان قذجاتتارمةن 300 ميلليون تةثگةنئث جاردةماقئسئ ءولئ جانداردئث نةمةسة قازاقستانعا مذلدةم ورالماعان ورالمانداردئث ةسةپشوتئنا اؤدارئلئپ كةلگةندئگئ انئقتالعان. قابئلسايات ابئشةأتئث ءار كةزدةردةگئ سذحباتئنا نازار اؤدارساق، جةمقورلئقتئث باستاؤ الؤئ نةمةسة «جالعان ورالمانداردئث» قازاقستانعا ورالا باستاؤئ 2005 - جئلدان وركةن جايعان ةكةن. 2004 - جئلعا دةيئن ورالماندارعا جاسالئناتئن كومةك، كةلگةن ةلدئمةكةنئنةن باسپانامةن قامتاماسئز ةتؤمةن جذزةگة اسئرئلسا، 2005 - جئلدان باستاپ ءاربئر وتباسئ مذشةسئنة 1000 دوللار كولةمئندة جاردةماقئ تولةؤمةن الماستئرئلدئ. جاپپاي الاياقتئق پةن جةمقورلئققا وسئ كةزةثدة جول بةرئلگةن.
ءبئر ايتا كةتةرلئگئ، 2005-2009 - جئلدار ارالئعئندا وسئ كوشئ-قون كوميتةتئ ةثبةك جانة حالئقتئ الةؤمةتتئك قورعاؤ مينيسترلئگئنئث قذرامئندا بولدئ جانة ونئث 2004 جئلدان 2008 - جئلعا دةيئنگئ ءتوراعاسئ جازبةك ابديةأ بولعانئ ءمالئم. جةمقورلئقتئث ءوزئ وسئ جئلداردا قاتتئ بةلةث العان. جازبةك ابديةأتئث ءوزئ ةشقانداي قئلمئستئق جاؤاپقا تارتئلماسا دا، ونئث قول استئندا ئستةگةن قئزمةتكةرلةرئ - وثتذستئك قازاقستان، جامبئل، قوستاناي، شئعئس قازاقستان، اقمولا، باتئس قازاقستان، اقتوبة وبلئستئق كوشئ-قون دةپارتامةنتتةرئنئث بذرئنعئ قئزمةتكةرلةرئ تذگةلئمةن قئلمئستئق جاؤاپقا تارتئلعان جانة ءبئرازئ جازاسئن تذرمةدة وتةؤدة.
تةك موثعوليانئث 800 ازاماتئ عانا الاياقتاردئث قذربانئنا اينالئپ وتئرعان جوق، 2009 - جئلدان بةرگئ باسپاءسوز مالئمةتتةرئنة ذثئلةر بولساق، بذنداي الاياقتئققا ذرئنعانداردئث اراسئندا وزبةكستاندئق قازاقتار دا مولداپ كةزدةسةدئ ةكةن. ءتئپتئ، قذجاتئ جاساؤ اسا قيئن دةپ سانالاتئن قئتايدان ورالعانداردئث دا ناپاقاسئن جولدان الئپ كةتكةن الاياقتار بولئپتئ. ايتالئق، وثتذستئك قازاقستان وبلئستئق كوشئ-قون دةپارتامةنتئنئث بذرئنعئ قئزمةتكةرلةرئنئث ذستئنةن جذزدةن اسا قئلمئستئق ءئس قوزعالعان. جالپئ بيؤدجةتكة كةلتئرئلگةن شئعئننئث كولةمئ - 180 ميلليون تةثگةگة باعالانئپ وتئر. 2008 - جئلئ اقتوبة وبلئستئق سوتئ ونداعان قئتاي جانة وزبةكستان ازاماتتارئنئث اتئنا جالعان قذجاتتار ازئرلةپ، «ورالمان» مارتةبةسئن الئپ، 43،3 ميلليون تةثگةنئ قئمقئرعان 4 ازاماتتئث ذستئنةن قئلمئستئق ءئس قوزعاپ، ولاردئث ءارقايسئسئن 8 جئلدان سوتتاپ جئبةرگةن. ارينة ولاردئث بذل الاياقتئق ئسئنة كومةكتةسئپ وتئرعان جةرگئلئكتئ شةنةؤنئكتئث بولعانئ ايقئن. وسكةمةن قالالئق پروكؤراتؤراسئ الاياقتاردئث 17 وتباسئنا تيةسئلئ 24 ميلليون تةثگةنئ قولدئ ةتكةنئ جايئندا مالئمدةگةن. ءتئپتئ وسئ 17 وتباسئ يةلةرئ وزدةرئنئث شئعئس قازاقستان وبلئسئنئث تذرعئنئ بولعاندارئنان دا بةيحابار بولعان.
ءدال وسئنداي مئسالدار، قازاقستاننئث تذكپئر-تذكپئرئنةن كورئنئس تاؤئپ وتئرعان جانة الاياقتئقتئث سيپاتئ بئرةؤ. ءبئر توپ الاياقتار، (ولار مئندةتتئ تذردة موثعوليادان، نة وزبةكستاننان ورالعان) جالعان قذجاتتار جاساؤمةن اينالئسادئ. بذل رةتتة ولار قذجاتتاردئ قازاقستانعا ورالعان، ءيا ورالماعان قازاقتاردان الداپ الادئ. ءارئ وزدةرئ قولدارئنان جالعان قذجاتتار دايئندايدئ. كوشئ-قون باسقارماسئنداعئ شةنةؤنئكتةردئث ءبئر-ةكةؤئ ولاردئث قئلمئستئق ئسئنة كومةك قولئن سوزادئ. ءسويتئپ، كةيبئر جئلدارئ جالعان ورالمانداردئث سانئ - 300 مئثعا دةيئن جةتكةن كورئنةدئ. 2012 - جئلعئ ب ا ق وكئلدةرئنة بةرگةن مالئمةتئندة ق ر ةكونوميكالئق سئبايلاس جةمقورلئقپةن كذرةس اگةنتتئگئنئث رةسمي وكئلئ م.جذمانباي: «ميگراسيالئق پوليسيا قئزمةتكةرلةرئ ءوز وكئلةتتئگئن پايدالانئپ قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث ازاماتتئعئن الؤعا قذجاتتار تاپسئرماعان جانة تذراقتئ تذردة وزبةكستان اؤماعئندا تذراتئن 180 وتباسئنئث اتئنان ورالماندار مارتةبةسئن الؤ تؤرالئ جالعان قذجاتتاردئ جاساپ، ولارعا مةكةنجاي الةؤمةتتئك كومةك كأوتاسئ رةتئندة بولئنگةن 120 ميلليون تةثگة كولةمئندةگئ بيؤدجةت قاراجاتئن ذرلاعان»، - دةپ مالئمدةدئ.
2010 - جئلئ ةثبةك جانة حالئقتئ الةؤمةتتئك قورعاؤ مينيسترلئگئنئث قذرامئنداعئ كوشئ-قون كوميتةتئنئث اياقاستئنان تاراتئلئپ، ونئث قذقئعئنئث ئشكئ ئستةر مينيسترلئگئنة ءوتؤئنئث سئرئ وسئندا دةيدئ بئلةتئندةرئ. ويتكةنئ، بئلئققا بةلشةسئنةن باتقان، كوميتةتتئث بيؤدجةتتئث قانشاما قارجئسئن دةلدالدار ارقئلئ جةلگة ذشئرعانئنئث ذشئعئنا جةتؤ مذمكئن بولماعان كورئنةدئ. قابئلسايات ابئشةأ ءوزئنئث «تذركئستان» گازةتئنة بةرگةن سذحباتئندا «جذمئستئ «ءولئ جاندارمةن» كذرةسپةن باستادئق» دةيدئ. ونئث ايتؤئنشا، 1997 - جئلعئ قابئلدانعان «حالئقتئث كوشئ-قونئ تؤرالئ» زاثدا سةنئم حاتتار ارقئلئ قذجاتتاردئ قابئلداؤعا مذمكئندئك بةرئلگةن.
موثعوليا پرةزيدةنتئ 200 قازاقتئ قايتا قابئلدادئ
جاقئندا موثعوليادا بولعان ساپارئمدا وسئنداي الاياقتاردئث قذربانئ بولعان قازاقتاردئث ءبئر-ةكةؤئمةن تئلدةسؤدئث ءساتئ تذسكةن ةدئ. ةركةتاي قؤانعان بايان-ولگي ايماعئنئث التاي اؤئلئندا مةملةكةتتئك قئزمةتكةر بولئپ جذرگةن جةرئندة ءوزئنئث ازاماتتئقتان شئققاندئعئ جونئندة ةستئپ بئلةدئ. ءتورت بالاسئ بار ةركةتاي قؤانعان موثعوليانئث ازاماتتئعئنان شئعارئلعاندئعئ سةبةپتئ، قئزمةتئنةن الاستاتئلادئ:
- بذل اقپارات مةن ءذشئن توبةمنةن جاي تذسكةندةي بولدئ. ويتكةنئ، مةن وسئ اؤئلدان ءجذز مةتر ذزاپ شئققان ةمةسپئن. قذجاتئمدئ دا ةشكئمگة بةرگةن ةمةسپئن. ءبئراق، جالعئز كذندة ازاماتتئقتان شئققاندئعئم جونئندة اقپارات الدئم. قازئر سونئث سالدارئنان بالا-شاعامنئث جةپ وتئرعان نانئنان ايرئلدئم. امال جوق بولشةك ساؤدامةن اينالئسؤعا تؤرا كةلدئ، - دةيدئ ول.
بئزگة كةزدةسكةن تاعئ ءبئرئ اتئ-ءجونئن ايتؤدان باس تارتا وتئرئپ:
- ءبئز موثعوليانئث ازاماتتئعئنان شئعئپ قالعاندئقتان، قازاقستانعا قونئس اؤدارؤعا ءماجبذر بولدئق. وسئندا كةلئپ قذجاتتارئمدئ وتكئزگةن ةدئم، مةنئث اتئمنان كوشئ-قون كأوتاسئن بئرةؤلةردئث العاندئعئ ءمالئم بولئپ، اؤةلئ ءوز باسئمئزعا بذلت ذيئرئلة جازدادئ. ءبئزدئث ءذش بالامئز بار، ال ونداعئ قذجاتتا 6 بالا دةپ راسئمدةلئپتئ. ءوزئمئز دة اث-تاث، وزگة دة اث-تاث كذي كةشتئك. قذقئق قورعاؤ ورگاندارئ ءبئراز تةرگةؤگة الئپ، ءبئزدئث ءئسئمئزدئث اق ةكةنئنةن كوزدةرئ جةتتئ، - دةيدئ.
مانشذك ةسئمدئ قئز وسكةمةندة وقئپ جذرگةنئندة ءوزئنئث كؤراتورئنئث الداؤئنا ءتذسئپ قالعانئن ايتادئ.
دةمةك، الدانعانداردئث ءوزئن ءذش سيپاتقا بولؤگة بولادئ. بئرئنشئدةن، قذجاتئن دا ةشكئمگة بةرمةگةن، ءوزئ دة ةشقايدا اتتاپ باسپاعان، مومئن شارؤا ادامدارئ. ةكئنشئدةن، قذجاتتارئن الاياقتار مةن دةلدالدارعا از-مذز قاراجاتقا ساتقاندار، ذشئنشئدةن، الاياقتاردئث قذرئعئنا تذسكةن ستؤدةنتتةر.
قالاي دةگةنمةن دة، جةمقورلئق جايلاعان قوعامنئث بةت-بةينةسئ، سيقئ وسئ. ةث وكئنئشتئسئ، مذندايدا قاراپايئم حالئقتئث زارداپ شةگةتئنئ. «ايران ئشكةن قذتئلئپ، شةلةك جالاعان تذتئلئپ جذرةتئن» ءومئردئث جازئلماعان زاثئمةن قازئر ةكئ ةل اراسئندا سابئلئپ جذرگةن تاعئ دا قاراپايئم قازاقتار. ةندئ ولار موثعوليانئث ازاماتتئعئن قايتا الؤئ ءذشئن، قازاقستان ازاماتتئعئنان شئعؤعا مئندةتتئ. ول ءذشئن قانشاما وتكةلةكتةن وتةرئن بئر قذدايدئث ءوزئ ءبئلسئن!
ةسةنگذل كاپ قئزئ
«تذركئستان» گازةتئ