امانگەلدى اۋدانىندا 1916 - جىلعى ۇلت- ازاتتىق كوتەرىلىسىنە ارنالعان توي ءوتتى - فوتو
1916 - جىلعى حالىق قوزعالىسىنىڭ 100 جىل تولۋىن وراي ۇيىمداستىرىلعان «ءور تورعاي ەرلىك مەكەنى» اتتى ەكسپەديتسيا مۇشەلەرىنىڭ ساپارى وسى امانگەلدى اۋدانىندا ءوتىپ جاتقان 100 جىلدىقتىڭ مەرەكەلىك تويىنا قاتىسۋىمەن اياقتادى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك,11- قىركۇيەك كۇنى ارقالىق قالاسىنان باستاۋ العان «ءور تورعاي ەرلىك مەكەنى» اتتى ەكسپەديتسيانىڭ ءبىر اپتاعا مەجەلەگەن ساپارى بارىسىندا ەكى مىڭ شاقىرىم جولدى باسىپ ءوتىپ، تاريحي ماڭىزى زور وتىزدان استام نىسانعا بارۋدى جوسپارلاعان. ەكسپەديتسيا قۇرامىندا عالىمدار، ولكەتانۋشىلار، قوعام بەلسەندىلەرى، جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر بار. ەكسپەديتسياعا دەمەۋشىلىك جاساعان ءارى باستاماشى بولىپ ۇيىمداستىرعان - «Тorgay expedition» توبىنىڭ ۇلتجاندى، بەلسەندى ازاماتتارى.
ال، 1916 - جىلعى حالىق قوزعالىسىنىڭ 100 جىلدىعى مەرەكەسى، امانگەلدى اۋدانىندا 16-17 - قىركۇيەك كۇندەرى تويلاندى. مەرەكەلىك ءىس- شارالارعا قوستاناي وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى م. ق. جۇندىبايەۆ، استانا، الماتى، قوستاناي قالالارىنان، اقمولا وبلىستارىنان ارنايى تويعا شاقىرىلعان قوناقتار، اۋداننىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى، اۋدان تۇرعىندارى قاتىستى.
باعدارلامانىڭ ءبىرىنشى كۇنىندە «ناۋرىز» الاڭىندا اقىندار ايتىسى ءوتتى. «ەلدىك پەن ەرلىك دالاسى» رەسپۋبليكالىق اتتى ايتىسقا بۇركىتباي بەكەتوۆ، ايبەك قالييەۆ، ماماي ىزتىلەۋ، ازامات ءمالجانباي، باعيلا بالماشيەۆا، سالتانات وتەلبايەۆا، مارعۇلان وسپانوۆ، باتىرلان ساعىنتايەۆ، بايباتىر احمەتبەكوۆ، عالىمگەرەي كەنجەعوزين، توبا وتەپبايەۆ، ايبار راعاتوۆ قاتارلى 12 اقىن قاتىستى. اقىنداردىڭ ورەلى ايتىسىنا عۇمار احمەتچين، ءالپيا ورمانشينا، حاميتبەك مۇسابايەۆ، جۇما- نازار سومجۇرەك سىندى تانىمال تۇلعالار قازىلىق جاسادى. سوڭعى مارەدە باس بايگەنى ايبەك قاليەۆ جەڭىپ السا، ءبىرىنشى ورىندى سالتانات وتەلبايەۆا ەنشىلەدى. ەكىنشى ورىن ازامات ءمالجانباي، ءۇشىنشى ورىن مارعۇلان وسپانوۆ پەن باتىرلان ساعىنتايەۆقا بۇيىردى.
كەلەسى كۇنى باعدارلاما «شۇعىلا» الاڭىندا امانگەلدى يمانوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ جانىندا باتىر رۋحىنا دۇعا باعىشتاۋدان باستالدى. اۋدان اكىمى ن. ق. وتەگەنوۆ، امانگەلدى يمانوۆتىڭ تىكەلەي ۇرپاعى ب. ر. امانگەلديەۆ، باتىر رۋحىن كوتەرۋشى، ق ر سەناتىنىڭ دەپۋتاتى س. ب. اقىلباي، امانگەلدى ۇدەرباي ۇلىن دارىپتەپ ناسيحاتتاۋشى ر. رايىس ۇلى، ارقالىق قالالىق ارداگەرلەر ۇيىمىنىڭ ءتوراعاسى ج. عاپباسوۆ ءسوز سويلەدى.
17 - قىركۇيەك كۇنى اۋداندىق مادەنيەت ۇيىندە «ماڭگىلىك ەل مۇراتى: تاريح پەن تاعىلىم» اتتى عىلىمي كونفەرەنسيا ءوتتى. قوستاناي وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى م. ق. جۇندىبايەۆ قۇتتىقتاۋ ءسوزىن سويلەدى. كونفەرەنسيادا تانىمدىق نەگىزدە 3 بايانداما تىڭدالدى. تاريحشى، ساياسي عىلىمدار كانديداتى ب. ءابدىعالي ۇلى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، امانگەلدى يمانوۆتىڭ ۇرپاعى ب. رامازان ۇلى جارىسسوزگە شىقتى. كونفەرەنسياعا استانا، الماتى، قوستاناي قالالارىنان، قاراعاندى، اقمولا وبلىستارىنان ارنايى تويعا شاقىرىلعان قوناقتار، اۋداننىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرى، بارلىعى 200 دەي ادام قاتىستى.
وسىدان كەيىن «توي توبە» يپپودرومىندا ات بايگەسى ءوتتى. بايگە باستالار الدىندا، ا. يمانوۆتىڭ ەرلىگىنە ارنالعان تەاترلاندىرىلعان كورىنىس قويىلدى. 12 شاقىرىمدىق «توپ بايگەدە» اتباساردان قوسىلعان، اقىلبەك جۇماعاليەۆ مىنگەن «سارماتام» اتتى تورى قۇنان ءبىرىنشى جەتتى. اتتىڭ يەسى - ازامات بۇلتانوۆ. ال 25 شاقىرىمعا شاپقان «الامان بايگەنىڭ» جۇلدەسى بەلگىلى اتبەگى، تورعايلىق بالعاباي قابجانوۆتىڭ جۇيرىگىنىڭ قانجىعاسىنا بايلاندى. المان بايگەنىڭ باس جۇلدەسىنە - اۆتوكولىك بەرىلدى.
سونداي- اق، ورتالىق ستاديوندا قازاق كۇرەسىنەن «كىشى تۇيە پالۋان»، «نار تۇيە پالۋان» سايىستارى ۇيىمداستىرىلدى. بوزكىلەمگە «قازاقستان بارىسى» تۋرنيرىنىڭ العاشقى جەڭىمپازى ۇلان رىسقۇل، حالىقارالىق جارىستاردىڭ جۇلدەگەرلەرى رۋسلان ءابدىرازاقوۆ، ەرجان شىنكەيەۆ، سەيتەن ايبات سەكىلدى كىلەڭ مىقتىلار شىقتى. «تۇيە پالۋاندا» ۇلان رىسقۇل اقتىق سىندا ەرجان شىنكەيەۆتەن ايلاسىن اسىرىپ، جەڭىسكە جەتتى. وسىلايشا، ول اۆتوكولىك يەگەرى اتاندى.
امانگەلدى، جانگەلدين اۋداندارى مەن ارقالىق قالاسى ونەرپازدارىنىڭ تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعى مەن 1916 -جىلعى حالىق قوزعالىسىنىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان تويعا شاشۋ كونسەرتتىك باعدارلاماسى ءوتتى.
مەرەكەلىك باعدارلاما كەشكە رەسپۋبليكاعا تانىلعان ونەر جۇلدىزدارىنىڭ «جاسا قازاقستان» شوۋ كونسەرتى جانە مەرەكەلىك وت شاشۋمەن جالعاستى.
باقىتجول كاكەش
