دۇنيەجۇزى بويىنشا قازاقستان 16-ەل بولىپ قىسقى ۋنيۆەرسيادانى وتكىزەدى

استانا. قازاقپارات - بۇگىنگى تاڭدا سپورتتىڭ سان الۋان ءتۇرى بار. ءار جارىس ءوز شىعۋ تاريحىمەن ەرەكشەلەنەدى.

سول باسەكەلەردىڭ ءبىرى ەكى جىلدا ءبىر رەت جالاۋى جەلبىرەيتىن بۇكىل الەمدىك قىسقى ۋنيۆەرسيادا ويىندارى.

وتكەن اپتادا الماتىدا 2017-جىلى وتەتىن XXVIII قىسقى ۋنيۆەرسيادا ويىندارىنىڭ سپورت نىساندارى تۋرالى تانىستىرعان بولاتىنبىز. بۇگىن تاريحى تۋرالى قىسقاشا توقتالىپ وتكەندى ءجون كورىپ وتىرمىز.

بۇكىل الەمدىك ۋنيۆەرسيادانىڭ تاريحى 1905-جىلدان باستاۋ الادى. وسى جىلى ا ق ش- تا ستۋدەنت جاستاردىڭ العاشقى حالىقارالىق جارىسى ءوتتى. ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك ستۋدەنتتىك ويىندار 1923-جىلى پاريجدە ۇيىمداستىرىلدى.

الايدا، ۋنيۆەرسيادا دەگەن اتاۋ العان العاشقى سپورت جارىسى 1959-جىلى يتاليانىڭ تۋرين قالاسىندا ءوتتى. مىنە، سودان بەرى ۋنيۆەرسيادا الەمدەگى ەڭ ايشىقتى حالىقارالىق بۇقارالىق سپورت جانە مادەني وقيعالاردىڭ بىرىنە اينالدى.

ۋنيۆەرسيادا - حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتتىك سپورت فەدەراتسياسىنىڭ (International University Sports Federation (FISU)  ۇيىمداستىرۋىمەن ستۋدەنتتەر اراسىندا وتەتىن حالىقارالىق جارىس. بۇل ءدۇبىرلى دودانى «بۇكىل الەمدىك ستۋدەنتتىك ويىندار» نەمەسە «بۇكىل الەمدىك ۋنيۆەرسيتەتتىك ويىندار» دەپ تە اتايدى. مىڭداعان تالانتتى جاستاردىڭ باسىن قوساتىن بۇل ويىندار ەكى جىلدا ءبىر بولىپ تۇرادى. ياعني ءبىر جىلى قىسقى سپورت تۇرلەرىنەن وتسە، كەلەسى جىلى جازعى ويىندار وينالادى.

سپورت تاريحىنداعى تۇڭعىش قىسقى ۋنيۆەرسيادانىڭ تۇساۋى 1960-جىلى فرانسيانىڭ شاموني قالاسىندا كەسىلدى. 28- اقپان مەن 6- ناۋرىز ارالىعىندا وتكەن بۇل حالىقارالىق دودادا 4 التىن، 2 كۇمىس، 1 قولا مەدالمەن فرانسيا كوش باستادى. 3 التىن، 1 كۇمىس، 1 قولانى قانجىعاعا بايلاعان كەڭەس وداعى ەكىنشى ورىن يەلەندى. سودان بەرى ەكى جىلدا ءبىر بولاتىن قىسقى ۋنيۆەرسيادا تورتكۇل دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنان جاستاردىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن ءىرى دوداعا اينالىپ ۇلگەردى.

ۋنيۆەرسياداعا ستۋدەنتتەر، اسپيرانتتار جانە ج و و تۇلەكتەرى قاتىسا الادى. ولاردىڭ جاس شاماسى 17-دەن تومەن 28 جاستان اسپاۋى كوزدەلگەن.

قازاقستان ۋنيۆەرسياداعا 1993-جىلدان بەرى قاتىسىپ كەلەدى. وسى جىلدار ىشىندە 700 سپورتشى قاتىسىپ، 125 مەدال يەمدەندى.

قازاقستاندىق سپورتشىلار ءۇشىن 2015-جىلعى قىسقى ۋنيۆەرسيادا ەڭ ناتيجەلى بولدى. قۇراما ءبىرىنشى رەت جالپى ەسەپتە 3-ورىن الدى (5 التىن، 6 كۇمىس).

جازعى ۋنيۆەرسياداعا قاتىسقاندا ەڭ ناتيجەلى دەپ، 2007-جىلعى بانگكوكتاعى ۋنيۆەرسيادانى ايتا الامىز. سپورتشىلارىمىز 14 مەدال الدى (11-ورىن).

2011-جىلدىڭ 29- قاراشاسىندا حالىقارالىق ستۋدەنتتەر سپورتى 2017-جىلى الماتى قالاسىن 28- بۇكىل الەمدىك قىسقى ۋنيۆەرسيادانى وتكىزەتىن قالا رەتىندە تاڭدادى. ۋنيۆەرسيادانى الماتىدا وتكىزۋ تۋرالى رەسمي شەشىم بريۋسسەلدە حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتتىك سپورت فەدەراتسياسىندا (FISU) وتكەن داۋىس بەرۋ ناتيجەسىندە قابىلداندى. وسىلايشا، الماتى بۇرىنعى كەڭەستىك ەلدەر اراسىندا ءبىرىنشى بولىپ، 2017-جىلى وتەتىن XXVIII قىسقى ۋنيۆەرسيادانىڭ استاناسىنا اينالدى.

بۇعان دەيىن 1973-جىلى ماسكەۋ جانە 2013-جىلى قازان قالاسى جاستاردىڭ تەك جازعى سپورت ويىندارىن قابىلداعان بولاتىن. ال قازاقستان ت م د ەلدەرى اراسىندا ءبىرىنشى بولىپ قىسقى ۋنيۆەرسيادانى وتكىزۋ مارتەبەسىنە يە بولىپ وتىر. بۇل قازاق ەلىنىڭ الەم الدىنداعى ابىرويلى ەل ەكەندىگىنىڭ ايقىن دالەلى.

وسىعان دەيىن بۇكىل الەمدىك قىسقى ۋنيۆەرسيادا ويىندارىن الەمنىڭ 15 مەملەكەتى ءوز ەلىندە وتكىزۋ قۇقىعىنا يە بولدى. سونىڭ ىشىندە بۇل بايراقتى باسەكەنى ەڭ كوپ وتكىزۋ مارتەبەسىنە يە بولعان يتاليا بولسا (6 رەت)، چەحوسلوۆاكيا مەن يسپانيا ەلدەرى ءارقايسىسى ءۇش رەتتەن وتكىزىپ ەكىنشى ورىندا تۇر. ال اۋستريا، بولگاريا، پولشا ەلدەرى ءارقايسىسى ەكى-ەكىدەن وتكىزۋ مارتەبەسىن يەلەنىپتى. فرانسيا، شۆەيتساريا، فينليانديا، ا ق ش، جاپونيا، كورەيا، سلوۆاكيا، قىتاي، تۇركيا ەلدەرى ءبىر-بىردەن جارىستى ۇيىمداستىرۋ قۇقىعىنا يە بولىپتى. مىنە، وسى ەلدەردىڭ قاتارىنا 16- بولىپ قازاق ەلى قوسىلماق.

ۋنيۆەرسيادا تۋىن الماتى قالاسىنا تابىس ەتۋ سالتاناتتى ءراسىمى 2015-جىلعى 15- اقپاندا يسپانيانىڭ گرانادا قالاسىندا ءوتتى.

الماتىدا وتەتىن 2017-جىلعى دۇنيەجۇزىلىك قىسقى ۋنيۆەرسيادانىڭ تۇمارى رەتىندە سۇڭقار تاڭدالدى. تۇماردى ۇسىنۋشىلاردىڭ پىكىرىنشە، سۇڭقار جىلدامدىقتى، جەڭىلدىكتى، كۇش-قۋات پەن جەڭىسكە دەگەن قۇلشىنىستى بەينەلەيدى. لوگوتيپ ايقىن كورىنەتىن ديناميكالىق ءپىشىنى بار سۇڭقار قاناتى تۇرىندە جاسالعان. وسى سيمۆولعا وراي، الماتىداعى ۋنيۆەرسيادانىڭ ۇرانىنا «قاناتىڭدى كەڭ سەرپى!» تىركەسى تاڭدالدى.

ۋنيۆەرسيادا اياسىندا قازاقستاندا سپورتتىڭ 13 تۇرىنەن (8 مىندەتتى جانە 5 قوسىمشا) جارىستار جوسپارلانعان. مانەرلەپ سىرعاناۋ، شورت-ترەك، تاۋ شاڭعىسى سپورتى، سنوۋبوردينگ، بياتلون، شاڭعى جارىسى، شايبالى حوككەي، كەرلينگ مىندەتتى سپورت تۇرلەرىنە كىرەدى.

ال قابىلداۋشى تاراپتىڭ ۇسىنىسى بويىنشا ەنگىزىلەتىن قوسىمشا سپورت تۇرلەرىنە شاڭعىمەن تۇعىردان سەكىرۋ، شاڭعى قوسسايىسى، فريستايل، كونكيمەن جۇگىرۋ سپورتى جانە بەندي كىرەدى.

وسىعان دەيىن قىسقى ۋنيۆەرسيادانى وتكىزگەن ەلدەر:

1960-جىل:

I ويىندار - شاموني (فرانسيا)

1962-جىل:

II ويىندار - ۆيللارس (شۆەيتساريا)

1964-جىل:

III ويىندار - شپيندلەروۆ ملين (چەحوسلوۆاكيا)

1966-جىل:

IV ويىندار - سەستريەرە (يتاليا)

1968-جىل:

V ويىندار - ينسبرۋك (اۋستريا)

1970-جىل:

VI ويىندار - روۆانيەمي (فينليانديا)

1972-جىل:

VII ويىندار - لەيك-پلەسيد (ا ق ش)

1975-جىل:

VIII ويىندار - ليۆينو (يتاليا)

1978-جىل:

IX ويىندار - شپيندلەروۆ ملين (چەحوسلوۆاكيا)

1981-جىل:

X ويىندار - حاكا (يسپانيا)

1983-جىل:

XI ويىندار - سوفيا (بولگاريا)

1985-جىل:

XII ويىندار - بەلۋننو (يتاليا)

1987-جىل:

XIII ويىندار - شتربسكە پلەسو (چەحوسلوۆاكيا)

1989-جىل:

XIV ويىندار - سوفيا (بولگاريا)

1991-جىل:

XV ويىندار - ساپوررو (جاپونيا)

1993-جىل:

XVI ويىندار - زاكوپانە (پولشا)

1995-جىل:

XVII ويىندار - حاكا (يسپانيا)

1997-جىل:

XVIII ويىندار - مۋدجۋ (كورەيا رەسپۋبليكاسى)

1999-جىل:

XIX ويىندار - پوپراد (سلوۆاكيا)

2001-جىل:

XX ويىندار - زاكوپانە (پولشا)

2003-جىل:

XXI ويىندار - تارۆيزيو (يتاليا)

2005-جىل:

XXII ويىندار - ينسبرۋك زەەفەلد (اۋستريا)

2007-جىل:

XXIII ويىندار - تۋرين (يتاليا)

2009-جىل:

XXIV ويىندار - حاربين (قىتاي)

2011-جىل:

XXV ويىندار - ەرزۋرۋم، (تۇركيا)

2013-جىل:

XXVI ويىندار - ترەنتينو (يتاليا)

2015-جىل:

XXVII ويىندار - گرانادا (يسپانيا)

ال كەلەسى XXVIII ۋنيۆەرسيادا ويىندارى قازاق ەلىنىڭ الماتى قالاسىندا 2017-جىلى 29- قاڭتار مەن اقپاننىڭ 8 ءى ارالىعىندا وتەدى.

كۇنسۇلتان وتارباي