قازاقستانداعى تۇرمەدە جاتقان 163 ادام قورلىق كورگەنىن ايتىپ شاعىمدانعان

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات – ق ر ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلدىڭ اتىنا جابىق ۇلگىدەگى مەكەمەلەردە ادام قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋى تۋرالى شاعىمدار ءتۇسىپ جاتىر، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.

ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۇلتتىق ورتالىقتىڭ مالىمەتتەرىنە سايكەس، 2021 -جىلعى قاراشا ايىنداعى جاعداي بويىنشا ق ر- داعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ەلۆيرا ءازىموۆانىڭ اتىنا بارلىعى 1614 ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن.

كوبىنەسە ازاماتتاردىڭ ءتيىستى شاعىمدارى پروكۋراتۋرا مەن پوليتسياداعى لاۋازىمدى تۇلعالارىنىڭ ءىس- ارەكەتتەرى نەمەسە ارەكەتسىزدىگى (298 ءوتىنىش)، سونداي-اق سوت اكتىلەرىنە شاعىمدانۋ (215 ءوتىنىش) ماسەلەلەرىنە قاتىستى بولدى.

وتىنىشتەردىڭ وزگە دە كەڭ تارالعان تۇرلەرىنىڭ ىشىندە مىناداي ساناتتاردى اتاپ وتۋگە بولادى: «قىلمىستىق- اتقارۋ جۇيەسىنىڭ جالپى ماسەلەلەرى»، «قىلمىستىق- پروتسەستىك زاڭنامانىڭ جالپى ماسەلەلەرى»، «تۇرعىن ءۇي بەرۋ»، «دەنساۋلىق ساقتاۋ، قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى»، «ازاماتتىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى»، «ەڭبەك قاتىناستارى» جانە ت. ب. 163 ءوتىنىش قازاقستاننىڭ تۇزەۋ مەكەمەلەرىندەگى ادام قۇقىقتارىن بۇزۋ، ونىڭ ىشىندە مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋ، قىزمەت بابىن تەرىس پايدالانۋ، كوممۋنالدىق- تۇرمىستىق جاعدايلاردى بۇزۋ جانە ازاپتاۋدى قولدانۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى بولدى.

جابىق ۇلگىدەگى مەكەمەلەردەگى ازاپتاۋ، قاتىگەز قارىم- قاتىناس جانە ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن وزگە دە بۇزۋ پروبلەماسى قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ دا، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ دا كوزقاراسى تۇرعىسىنان وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەتىنىن اتاپ وتەمىز. جاڭارتىلعان دەرەكتەرگە سايكەس، اعىمداعى جىلدىڭ 11 ايىندا ق ر ق ك 146-بابى («ازاپتاۋ» ) بويىنشا ءىس جۇرگىزۋدە 655 قىلمىستىق ءىس بولعان. قىلمىستىق ىستەرى تارماقتار بويىنشا قىسقارتىلعان قۇقىق بۇزۋشىلىقتار سانى 1)، 2)، 5)، 6)، 7)، 8) ق ر قىجك 35-بابىنىڭ 1-بولىگى جوعارىدا كورسەتىلگەن 655-تىڭ 495 ىن قۇرادى.

جالپى، بيىلعى جىلى «ازاپتاۋ» بابى بويىنشا ق ر ءى ءى م-نىڭ 7 قىزمەتكەرى سوتتالدى (ونىڭ ىشىندە 1 ى ق ر ءى ءى م ق ا ج ك قىزمەتكەرى).

ءوز مانداتىنا سايكەس، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل پەنيتەنتسيارلىق جۇيە مەكەمەلەرىندە جانە قوعامنان ۋاقىتشا وقشاۋلاۋدى قامتاماسىز ەتەتىن وزگە دە ارناۋلى مەكەمەلەردە ادام قۇقىقتارىنىڭ بۇزىلۋ جاعدايلارىن انىقتاۋعا باعىتتالعان ازاپتاۋلارعا جانە قاتىگەز قارىم- قاتىناسقا قارسى ۇلتتىق الدىن الۋ تەتىگىنىڭ (ۇ ا ت) قىزمەتىن ۇيلەستىرەدى.

ۇ ا ت قىزمەتى ق ر ۇكىمەتىنىڭ، ب ۇ ۇ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ جانە باسقا دا حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قولداۋىمەن جۇزەگە اسىرىلادى.

قازاقستاندا ۇ ا ت ينستيتۋتى 7 جىل بويى جۇمىس ىستەپ كەلەدى جانە دامىپ كەلەدى. ۇ ا ت قاتىسۋشىلارىنىڭ قۇرامىنا ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلدەن باسقا، ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن، زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋ جونىندەگى قىزمەتتى جۇزەگە اسىراتىن قوعامدىق باقىلاۋ كوميسسيالارىنىڭ جانە قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ قازاقستاندىق ازاماتتار اراسىندا ىرىكتەلەتىن مۇشەلەرى، زاڭگەرلەر، الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەر، دارىگەرلەر كىرەدى.

ۇ ا ت جۇمىسىنا تارتىلعان ساراپشىلاردىڭ مىندەتى - مەكەمەلەردىڭ اكىمشىلىگى ءۇشىن تۇراقتى، كەنەتتەن بولاتىن جانە ولارداعى ادامداردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ ساقتالۋىن مونيتورينگ جۇرگىزۋ ماقساتىندا ادامداردى قوعامنان وقشاۋلاۋ ورىندارىنا جاسىرىن بارۋ.

ۇ ا ت قاتىسۋشىلارى جىل سايىن 500-گە جۋىق مەكەمەگە مونيتورينگ جۇرگىزەدى. جالپى، قازىرگى ۋاقىتتا ۇ ا ت- مەن قامتىلاتىن مەكەمەلەردىڭ سانى بۇكىل ەل بويىنشا 3000-نان اسادى. مۇنداي مەكەمەلەردىڭ قاتارىنا تۇرمەلەردەن باسقا تەرگەۋ يزولياتورلارى، پوليتسيا بولىمشەلەرى، ناركولوگيالىق ديسپانسەرلەر، جەتىم بالالارعا ارنالعان دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارى، 1، 2 توپتاعى قارتتار مەن مۇگەدەكتەرگە ارنالعان ارناۋلى الەۋمەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ ورتالىقتارى جانە ت. ب. كىرەدى. ءتيىستى مونيتورينگ ناتيجەسىندە وكىلەتتى ورگانعا كەلىپ تۇسكەن كوپتەگەن وتىنىشتەر انىقتالىپ، قابىلداندى.

مونيتورينگ بارىسىندا انىقتالعان بارلىق وتىنىشتەر مەن شاعىمداردىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا تەكسەرۋلەر جۇرگىزىلەدى، ۋاكىلەتتى ورگانداردىڭ اتىنا حاتتار دايىندالىپ جاتىر. جابىق ۇلگىدەگى مەكەمەلەردە ۇستالعان ادامداردىڭ شاعىمدارى مەن وتىنىشتەرى ب ۇ ۇ- نىڭ ازاپتاۋلارعا جانە باسقا دا قاتىگەز، ادامگەرشىلىككە جاتپايتىن نەمەسە ار- نامىستى قورلايتىن ءىس- ارەكەتتەر مەن جازالاۋ تۇرلەرىنە قارسى كونۆەنتسياسىنىڭ ورىن الىپ وتىرعان بۇزۋشىلىقتارى تۋرالى سيگنال بەرەدى، ونى ساقتاۋعا قاتىسۋشى مەملەكەت ءبىزدىڭ ەل بولىپ تابىلادى.

ۇ ا ت قاتىسۋشىلارىنىڭ 2019-2020 -جىلدارداعى جيناقتالعان بايانداماسىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس 1012 مونيتورينگتىك، ونىڭ ىشىندە 479 مەرزىمدى، 459 ارالىق جانە 74 ارنايى ساپار بولدى. كوروناۆيرۋس پاندەمياسى جاعدايىندا كوپتەگەن مەملەكەتتەر جابىق مەكەمەلەردەگى ادامدارعا بارۋعا شەكتەۋلەر قويدى، وسىعان بايلانىستى زورلىق- زومبىلىقتىڭ قوسىمشا قاۋىپتەرى پايدا بولدى.

ايتا كەتەيىك، قازاقستاندا توتەنشە جاعداي كەزىندە ۇ ا ت قاتىسۋشىلارى ءوز جۇمىسىن توقتاتقان جوق. كارانتين كەزەڭىندە عانا 159 الدىن الا بارۋلار جۇزەگە اسىرىلدى، ۇ ا ت قاتىسۋشىلارىنىڭ جابىق مەكەمەلەردەگى ادامدارمەن 43 بەينە قوڭىراۋ (ونلاين- سۇحبات) تەلەفون ارقىلى 58 كونسۋلتاتسيا بەرىلدى. وسىلايشا، بارلىق ەل اۋماعىندا وتكەن جىلى الدىن الا بارۋلار سانى 517-گە دەيىن ءوستى، بۇل 2019 -جىلعى كورسەتكىشتەردەن 22 بارۋلارعا ارتىق.

جاڭارتىلعان مالىمەتتەرگە سايكەس، 2021 -جىلعى قاراشا ايىنداعى جاعداي بويىنشا ۇ ا ت قاتىسۋشىلارى جابىق ۇلگىدەگى مەكەمەلەرگە 507 رەت باردى. 2021 -جىلى الدىن الا بولۋ قورىتىندىلارى بويىنشا ۇ ا ت قاتىسۋشىلارى بەرگەن ۇسىنىمداردىڭ جالپى سانى 3667 قۇرادى. مەملەكەتتىك ورگاندار بويىنشا ۇسىنىستار ق ا ج ك، ءى ءى م، ب ع م، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى، ەڭبەك مينيسترلىگى، قورعانىس مينيسترلىگى جانە ق ر ۇ ق ك- عا جىبەرىلدى. ۇسىنىمدار ادامداردى ۇستاۋ (تۇرۋ) جاعدايلارىنا دا، ولارعا مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋگە، تاماقتانۋعا، ءبىلىم الۋعا، قاجەتتى زاتتاي ريزىقپەن جانە بوس ۋاقىتىن قامتاماسىز ەتۋگە دە قاتىستى. الايدا، بارلىق ۇسىنىمدار ۋاكىلەتتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قولداۋىنا يە بولا بەرمەيدى. مىسالى، ق ر ءى ءى م-نىڭ 1201 ۇسىنىمىنىڭ 240 ى ورىندالدى، 926 ۇسىنىم ورىندالۋ ساتىسىندا، ال 35 ۇسىنىم وسى ۆەدومستۆودا قابىلدانباعان.

ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ۇ ا ت قاتىسۋشىلارىنىڭ 623 ۇسىنىسىنىڭ 122 ىن ورىندادى، 492 ۇسىنىم ورىنداۋ ساتىسىندا تۇر، ال 9 ۇسىنىم قابىلدانعان جوق.

ايتا كەتەيىك، 10-جەلتوقساندا الەمدىك قاۋىمداستىق ادام قۇقىقتارى كۇنىن اتاپ وتەدى - ءدال وسى كۇنى 1948 -جىلى ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ ادام قۇقىقتارىنىڭ جالپىعا بىردەي دەكلاراتسياسى قابىلداندى.