قامشىنىڭ 11 ءتۇرىن ورەمىز - شىعىس قازاقستاندىق شەبەر
قازاقپارات ءتىلشىسى 37 جاستاعى شەبەردى اڭگىمەگە تارتىپ كورگەن بولاتىن.
- ورىمشىلىككە قىزىعۋشىلىعىڭىز قالاي وياندى؟
- ورىمشىلىك ونەرگە جاستايىمنان قىزىعۋشىلىق تانىتتىم. اتام دا ءورىمشى بولعان. «بالاپان ۇيادا نە كورسە، ۇشقاندا سونى ىلەدى» دەمەكشى، سول اتاما ەلىكتەپ ءوستىم. قايىستان ءورىم ءورىپ، تاسپا ءتىلۋدى كاسىپكە اينالدىرىپ جۇرگەنىمە بيىل ون جىلداي بولدى. العاشىندا قامشى ورۋدەن باستادىم. بۇگىندە ات ابزەلدەرىن جاساۋمەن دە اينالىسامىن. ءاربىر قازاق شاڭىراعى قامشىنى ءارى قارۋ، ءارى قۇرال، ءارى قاستەرلى مۇرا ساناعان. قازىر كوپ ءۇيدىڭ تورىندە ءىلۋلى تۇرعان قامشىنى كورەمىز. مۇنىڭ ءبارى اتا- بابالارىمىزدىڭ قامشىنى جانىنا سەرىك ەتىپ، كيەلى امبەباپ دۇنيە دەپ تۇسىنۋىنەن.
- قامشىنىڭ قانشا ءتۇرىن جاسايسىز؟
- 11 ءتۇرىن جاسايمىز. سولاردىڭ ءبىرى - بالا قامشى. ونى دۇنيەگە ءسابي كەلگەندە بالە- جالادان ساقتاسىن دەپ بەسىگىنىڭ باسىنا قويادى. ەسەيگەندە بايگەگە شابادى. تاڭبالى رۋ قامشى جاسايمىز. ەرتەدە قولىندا قامشىسى بار ادامدار ءبىر- بىرىنەن رۋىن سۇراسپاعان. سەبەبى، قامشىدا ءار رۋدىڭ وزىندىك تاڭباسى بولىپتى. تاعى ءبىر ەرەكشە تۋىندىمىز - قارا دويىر حان قامشىسى. مۇنى قارۋدىڭ ورنىنا ۇستاعان. 12 ءورىم، سالىم ءتۇيىن. شەندى ادامداردىڭ قولىندا بولعان. بايگە مەن كوكپار قامشىسى كوپ سۇرانىسقا يە. سونداي- اق، شەبەرحانامىزدا سىيلىق قامشى، بەرەكە قامشى، اقپەيىل قامشى جاسالادى.
قامشىنى ۇيگە ءىلۋ ادەبى دە بار. ەڭ دۇرىسى - بۇكتەپ ىلگەن دۇرىس. سەبەبى، ەرىنەن ايرىلعان ايەلدىڭ تورىندە قامشى سالبىراپ ءىلىنىپ تۇرادى. سول جاعىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. قامشىنى قازاق ومىرىنەن بولە قاراۋعا بولمايدى. ەرتەدە بابالارىمىز باسقا رۋ- تايپامەن قۇدا بولعىسى كەلسە، سول ۇيگە قوناققا بارىپ، كەتەرىندە قامشىسىن بوساعاسىنا ءىلىپ كەتكەن ەكەن. ول دا ۇلكەن كورەگەندىلىك.
- قولىڭىزدان شىققان تۋىندىلارىڭىز كوركەمدىك جاعىنان دا، ساپاسى جاعىنان دا ەرەكشە ەكەن. تاپسىرىستار ءجيى ءتۇسىپ تۇرا ما؟
- قامشىنىڭ سابىنا قىزىل توبىلعى پايدالانامىز. ال تەرىگە كەلەتىن بولساق، وتاندىق تەرى وڭدەۋ زاۋىتتارىنا تاپسىرىس بەرەمىز. جاسالعان ونىمدەرىمىزگە تۇتىنۋشىلار ءدان ريزا. تاپسىرىستار از ءتۇسىپ جاتقان جوق. قازاقستاننىڭ بارلىق دەرلىك وڭىرىنەن حابارلاسادى. اسىرەسە، وڭتۇستىك پەن باتىس جاقتاردان تاپسىرىس باسىمىراق. كوبىسى تويدا نەمەسە كورىمدىككە قامشى سىيلاعىسى كەلەدى. بىرەۋ كولىك السا، ۇلدى بولىپ جاتسا دا، قامشى بەرىپ جاتادى.
بۇگىندە الماتى قالاسىنان شەبەرحانا اشتىق. ونىڭ اتاۋىن «ميراس» دەپ قويدىق. سەبەبى، بابالار ونەرىنە مۇراگەرلىك ەتۋ - ءبىزدىڭ ازاماتتىق مىندەتىمىز. ۇجىمدا التى شەبەر جۇمىس ىستەيدى. ءارقايسىسىنىڭ ەڭبەك ءبولىنىسى بار. ءبىر وكىنىشتىسى، جاستار بۇل سالادان الىستاپ بارادى. ونەر شىدامدىلىقتى، توزىمدىلىكتى قاجەت ەتەدى. قىزىعۋشىلىق بولماسا، ەش ناتيجە شىقپايدى. سوندىقتان، ورىمشىلىككە قىزىعۋشىلىق بىلدىرگەن ازاماتتارعا بارىنشا ۇيرەتۋگە تىرىسىپ ءجۇرمىن. ءقازىر قوسىمشا تاعى بەس ادامدى جۇمىسپەن قامتۋعا مۇمكىندىگىمىز بار.
- قانداي ات ابزەلدەرىن جاسايسىز؟
- ەرتوقىم جاساۋدى جەتىك مەڭگەردىم دەۋگە بولادى. سونىمەن قاتار، جاتتىعۋعا ارنالعان كوكپار سەركەسىن دە تىگەمىن. ەردىڭ اعاشتارىن قاراعاشتان جاسايمىز، سەبەبى ول ساپالى كەلەدى. ونىڭ ۇزىندىعى 59-62 سانتيمەتردىڭ اراسى بولۋى كەرەك. ودان قىسقا بولسا، اتتىڭ ءبۇيىرىن باسىپ تاستايدى، سوندىقتان بارلىعىن ەسكەرەمىز. شەبەرحانامىزدان ۇلتتىق ناقىشتاعى قولونەردىڭ 5-6 ءتۇرى شىعادى.
- ەتىك تە تىگەدى ەكەنسىز. سول جايلى ايتىپ وتسەڭىز...
- ەتىكتىڭ بىرنەشە ءتۇرىن تىگەمىز. مىسالى، كوكپار ەتىك، بايگە ەتىك، ساپتاما ەتىك، كۇندەلىكتى تۇرمىسقا كيەتىن ەتىك. سونىمەن قاتار، جاتتىعۋعا ارنالعان كوكپار سەركەسىنىڭ العاشقى نۇسقالارىن دا تىكتىك. بايقاۋىمشا، قولونەر شىعىس قازاقستان وڭىرىندە جاقسى دامىپ كەلەدى. وسى ورايدا، جاستارعا ۇلتتىق ونەرىمىزدى ۇلىقتاۋعا مۇمكىندىك تۋعىزعان جاناشىر اعالارىمىزعا العىس ايتامىن. قۇدايعا شۇكىر، تۋىندىلارىمىز شەتەل اسىپ، وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ دە كوڭىلىنەن شىعىپ ءجۇر. اتاپ ايتقاندا، قىرعىزستان، وزبەكستان، رەسسەي، تاجىكستان ەلدەرىنەن تاپسىرىس الدىق.
- بالا- شاعاڭىز بار ما؟
- ءيا. كوپبالالى وتباسىمىز. ايەلىم ەكەۋىمىز 6 بالا تاربيەلەپ وتىرمىز. جۇبايىم ەركىن جۇزۋدەن جاتتىقتىرۋشى.
- اڭگىمەڭىزگە كوپ راحمەت!
اۆتور
تالعاتجان مۇحامەتبەك ۇلى