وبامانىڭ 10 قاتەلىگى

ا ق ش- تىڭ ىشكى جاعدايىن ساراپتاماي-اق قويايىق، الپاۋىت ەل ەكەنى راس. ونى ءبارى بىلەدى. اق ۇيدەن سەگىز جىل بويى عالامنىڭ ساياسي اۋا رايىن قولدان جاساپ وتىرعان «قارا بالا» پرەزيدەنتتىك قىزمەتتەن كەيىن قاي سالامەن اينالىسادى؟ ول ەكىنشى ماسەلە. ءبىراق باستىسى، باراك وباما ەلدىڭ ەسىندە نەسىمەن قالدى؟ كەزىندە دجوردج بۋشتان بيلىكتى جۇلىپ العان دەموكراتتاردىڭ باستى كانديداتىنىڭ اتى العاشقى التى ايدا-اق شىقتى. ول يادرولىق قارۋسىزدانۋعا قاتىستى جاھاندىق سامميت وتكىزگەنى ءۇشىن نوبەل سىيلىعىن الدى. وسىمەن ونىڭ ساياساتتاعى ساپالى سوقپاعىن ۇزارتپاي، دوعارا تۇرايىق...
اشىعىن ايتۋ كەرەك، باراك وبامانىڭ ەل باسقارعان سەگىز جىلدىڭ ىشىندە الەمدىك ساياساتتا ءبىرقاتار ەلدىڭ تاعدىرى سەرگەلدەڭگە ءتۇستى. داۋدىڭ باسى يراكتان، ساددام حۋسەيندى تاقتان قۇلاتۋدان باستالدى. بۇل ارەكەت 2003-جىلدارى دجوردج بۋشتان باستالسا دا، باراكتىڭ كەزىندە ءتىپتى بىلىعا ءتۇستى.
باسقاعا قاراعاندا حالىقارالىق ساياساتتا امەريكالىق مۇددەگە عانا باسىمدىق بەرەتىن ا ق ش پەن اق ءۇيدىڭ ليدەرى سەگىز جىلدىڭ ىشىندە الەمنەن وداقتاستار دا، جاۋ دا تاپتى. قاتەلىك تە جىبەردى، ونى ءوزى دە مويىندادى. سونىمەن، ول قانداي قاتەلىكتەر؟
1. ا ق ش- تىڭ ايتاقتاۋىمەن كاددافي رەجيمىن قۇلاتۋ ءۇشىن 2011-جىلى ليۆياعا باسىپ كىرگەن امەريكالىق اسكەر تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتە المادى. مۇنى باراك وبامانىڭ ءوزى دە مويىندادى. «ليۆياعا ينتەرۆەنتسيا جاسالعاننان كەيىن نە ىستەۋ كەرەك، نەنى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت؟ ءبىز وسى ماسەلەدە ۇلكەن قاتەلىك جىبەردىك. ودان كەيىنگى جاعدايدى باقىلاۋدا ۇستاپ تۇرا المادىق».
باراك وبامانىڭ بۇل مويىنداۋىن ەرلىك دەپ ايتۋعا كەلمەس. ءبىراق ماسەلە مىنادا: حالىق باس ساۋعالاپ كەتتى. ەل ەكونوميكاسى قۇلدىرادى. كاددافي ولگەنىمەن، ليۆيا كوركەيگەن جوق. قايتا حالىق كاددافيدىڭ كەزىندەگى بۇكىل الەۋمەتتىك جەڭىلدىكتەن ايىرىلدى.
2. 2003-2004-جىلدارى اسىرەسە، ت م د كولەمىن شارپىعان ءتۇرلى ءتۇستى توڭكەرىس الدىمەن گرۋزيادا، قىرعىزستاندا، سوسىن ۋكراينادا جالعاستى. مۇنىڭ ارتىندا الىپ ەل ا ق ش تۇرعانىن سول كەزدىڭ وزىندە-اق ساراپشىلار اشىق ايتتى.
ال مۇنىڭ زاردابىن حالىق تارتتى. بيلىك وزگەرگەنىمەن، بۇقارانىڭ جاعدايى جاقسارعان جوق. اقايەۆ پەن باكيەۆتى تاقتان تايدىرعانمەن، قىرعىزستان ءوز جولىمەن ءجۇردى.
ا ق ش- تان كەلگەن كانديدات ميحايل سااكاشۆيليدىڭ پرەزيدەنتتىك مەرزىمى بىتكەننەن كەيىن گرۋزيادا قايتادان تۇراقتىلىق ورنادى. ءبىراق سول جىلدارى ت م د ەلدەرىندە «امەريكالىق سەناري» جۇزەگە اسپاعاننان كەيىن، جاعدايدى ودان ارى ۋشىقتىرۋ ساياساتى ءجۇردى.
اقىرى «امەريكالىق جوبا» باراك وبامانىڭ تۇسىندا ۋكراينادا 2012-2013-جىلدارى جۇزەگە اسىپ، تاعى توڭكەرىس جالعاستى.
3. بۋشتىڭ كەزىندە وداقتاستارمەن بىرگە يراكقا جاسالعان شابۋىلدان ساددام دارعا اسىلدى. ءبىراق وبامانىڭ ەڭ ۇلكەن قاتەلىگىنىڭ زاردابىن قازىر اراب ەلى تارتىپ وتىر. يراك حالقىنا كونستيتۋتسيالىق ەركىندىك پەن قۇقىق بەرىلمەگەندىكتەن، قازىر الەمگە سەس كورسەتىپ وتىرعان «يسلام مەملەكەتى» ۇيىمىنىڭ العاشقى سودىرلارى وسى جەردە پايدا بولدى. «تاياۋ شىعىستاعى تەپە-تەڭدىكتى بۇزۋ ءۇشىن «يسلام مەملەكەتى» ۇيىمىن ا ق ش- تىڭ ءوزى قۇردى» دەگەن دە دەرەك بار.
4. «اراب كوكتەمى» دەگەن اتپەن تاريحتا قالعان ءتۇرلى ءتۇستى توڭكەرىس تاياۋ شىعىس ەلدەرىنە جىلىمىق اكەلە قويعان جوق. ءبىرقاتار ەلدىڭ باسشىلارى «اراب كوكتەمىنىڭ» ناتيجەسىندە تاقتان تايدىرىلدى. تۋنيس، يەمەن، يراك، سيريا، ليۆيا... اۋعانستانداعى سوعىس. بۇل ءتىزىمدى ودان ارى جالعاستىرا بەرۋگە بولادى. حالىق تولقىدى، نارازىلىعىن ايتىپ، كوشەگە شىقتى. ءبىراق رەجيم قۇلاعانىمەن، جاعداي جاقسارعان جوق.
5. «سيريا داعدارىسى» باراك وبامانىڭ تۇسىنداعى ەڭ قيىن دا كۇردەلى، ءارى ۋشىققان جاعداي بولىپ سيپاتتالادى. ەڭ ءبىر قىزىعى، قاندىقول قىلمىسقا ا ق ش- تىڭ ءوزى عانا بارمايدى. ەۋروپاداعى وداقتاستارىن جۇمىلدىرا وتىرىپ، وزگە ەلدە ات ويناتادى. سيرياداعى جاعداي وسىنىڭ ايعاعى.
قازىر ساراپشىلاردىڭ باعالاۋىنشا، ءوزى قۇرعان زۇلىمدىقتان ا ق ش ءوزى قۇتىلا الماي وتىر. سيرياداعى سوعىس - ا ق ش- تىڭ جەڭىسى ەمەس، جەڭىلىسى، باراك وبامانىڭ ەڭ ۇلكەن قاتەلىگى. دجون كەرري وتكەن اپتادا «سيريادان حيميالىق قارۋدىڭ اكەتىلگەنى - ا ق ش- تىڭ جەڭىسى» دەپ مالىمدەدى.
ءبىراق بۇل رەسەيدىڭ باستاماسىمەن جۇزەگە اسقانىن مويىنداۋىمىز كەرەك. اقىرىندا، سوعىستان سيريا قانسىراپ قالدى. بۇل ايماقتاعى ۇلكەن ويىنشى رەسەي، تۇركيا مەن يران بولىپ شىعا كەلدى. ەندىگى ءۇمىت - استاناداعى كەزدەسۋدە.
6. تاياۋ شىعىستا ساياسي جاعدايدىڭ ۋشىققانى ەڭ الدىمەن حالىققا قيىن ءتيدى. ەلىن، تۋعان جەرىن تاستاپ، ميلليونداعان حالىق جايلى جەر ىزدەپ، ەۋروپاعا اۋدى. بىردە ءبىر تۇرعىن ا ق ش- تان بارىپ، ساياسي باسپانا سۇراعان جوق. باسقىنشىلىق جوبانى ا ق ش جۇزەگە اسىردى دا، جاۋاپكەرشىلىك ەۋروپانىڭ موينىندا قالدى.
ميلليونداعان كەلىمسەكتەردى گەرمانيا، فرانسيادان باستاپ، ەۋرووداق ەلدەرى قابىلدادى. كەيبىر ساراپشىلار بوسقىنداردىڭ «ەۋروپاعا جول» تاسقىنىن امەريكانىڭ حالىقارالىق قورلارى استىرتىن قارجىلاندىردى» دەگەن دەرەك كەلتىرەدى.
وسى ورايدا كاددافيدىڭ كورەگەندىگىن مويىنداماسقا لاج جوق. ول ءبىر سوزىندە «ءال-كايدا» ۇيىمىنا ءبىز تۇساۋ سالىپ وتىرمىز. ەرتەڭ مەن بيلىكتەن كەتەتىن بولسام، ەۋروپانى كەلىمسەكتەر جاۋلايدى» دەگەن.
شىندىعىندا، قازىر تاياۋ شىعىستاعى سوعىستان قاشقاندار ەۋروپا ەلدەرىنىڭ باس اۋرۋىنا اينالدى.
7. ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى جاعدايدىڭ شيەلەنىسۋىنەن پۋتيننىڭ ەلى وقشاۋلاندى. ا ق ش- تىڭ ىقپالىمەن ەۋرووداق ەلدەرى، «ۇلكەن جەتىلىك» پەن «ۇلكەن جيىرمالىق» بارلىعىنىڭ جۇمىلۋىمەن رەسەيگە سانكسيا سالىندى. بيىلعى جىلدىڭ جازىندا سانكسيانىڭ مەرزىمى تاعى ۇزارتىلدى. الايدا بۇل سانكسيادان رەسەي عانا ەمەس، اسىرەسە ەۋرووداق ەلدەرىنىڭ شارۋالارى مەن ءوندىرىسى زور زارداپ شەكتى.
سونىمەن قاتار ۋكرايناداعى جاعدايعا بايلانىستى «مينسك كەلىسىمى» ءالى كۇنگە دەيىن ورىندالعان جوق. 2014-جىلى ا ق ش «ۋكرايناداعى دەموكراتيانى» دامىتۋعا بايلانىستى 2003-جىلدان بەرى 4 ميلليارد دوللاردان استام قارجى قۇيعانىن ءمالىم ەتتى. بۇل اقشا نەگىزىنەن ۋكراينادا تۇراقسىزدىق ورناتىپ، ەلدى ەكىگە ءبولدى. رەسەيشىل جانە ەۋروپالىق باعىتتى قولدايتىن توپ پايدا بولدى. ۋكراينانىڭ شىعىسىندا ءالى سوعىس ءجۇرىپ جاتىر.
8. بيلىكتەن كەتىپ بارا جاتقان باراك وباما ءوزىنىڭ مۇمكىندىگىن پايدالانىپ، ناتو- عا كىرەتىن شىعىس ەۋروپادا جاتقان ەلدەرگە ترامپ «پرەزيدەنت بولامىن» دەگەنشە جارلىق شىعارىپ، اسكەر كىرگىزىپ كەتتى. وسىعان بايلانىستى 4200 امەريكالىق سارباز، 250 تانك، 1700 ءتۇرلى اسكەري كولىك، جۇزدەگەن ارتيللەريالىق قوندىرعى رۋمىنيا، بولگاريا جانە ليتۆاعا ورنالاستىرىلۋدا.
9. وبامانىڭ «ك س ر و- داي الىپ يمپەريانى قۇردىمعا جىبەرگەن ءبىرقاتار ساراپشىلاردى وزىنە كەڭەسشى ەتىپ الۋى ۇلكەن قاتەلىك بولدى» دەگەن بولجام بار.
وسىدان كەلىپ، رەسەيمەن ارادا تايتالاس ءوربىدى، كرەملدىڭ ىقپالىن السىرەتۋ ءۇشىن ميللياردتاعان قارجى جۇمسالدى. رەسمي ۆاشينگتون ونىڭ ىڭعايىنداعى مەملەكەتتەرگە قارسى سوعىس اشتى نەمەسە ولارعا ءتۇرلى ءتۇستى توڭكەرىس ورناتۋعا ۇمتىلدى.
«امەريكالىق جوبا» ءبىر قۇرلىقتا جۇزەگە اسسا، ەكىنشى ءبىر جەردە ءساتسىز بولدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن ا ق ش- تى 44 پرەزيدەنت باسقارعانىن ەسكەرسەك، ساراپشىلاردىڭ (اسىرەسە، رەسەيلىك) ايتۋىنشا، «وباما الەمدى اۋرە-سارساڭعا سالعان - ەڭ سوعىس قۇمار مەملەكەت باسشىسى» رەتىندە تاريحتا قالدى.
10. باراك وبامانىڭ سوڭعى قاتەلىگى - 2016-جىلعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا دەموكراتتاردىڭ اتىنان ۇسىنىلعان حيللاري كلينتوننىڭ جەڭىسىنە زور سەنىم ارتۋى. ءبىراق ءۇمىت اقتالمادى. ءومىرى مەملەكەتتىك قىزمەتتە ىستەمەگەن، حالىقتىڭ اراسىنان شىققان كانديدات دونالد ترامپ پرەزيدەنت بولدى.
ارينە، ساياساتتا جەڭىلىسپەن قاتار، جەڭىس تە بىرگە جۇرەدى. بۇل ورايدا باراك وبامانىڭ ۇلكەن ءبىر ناتيجەلى قادامى رەتىندە اراعا 50 جىل سالىپ، كۋبامەن قارىم-قاتىناستى دۇرىستاۋى. سونىمەن قاتار سوڭعى شيرەك عاسىردا امەريكالىق پرەزيدەنتتەردىڭ ىشىندە وبامانىڭ جاپونياعا جاساعان ساپارىن دا اتاپ وتۋگە بولار.
...ەندىگى ماسەلە مىنادا: باراكتىڭ بايانسىز باستامالارىن ترامپ تۇزەي الا ما؟
بەرىك بەيسەن ۇلى
«ايقىن»