ش ى ۇ حالىقارالىق ارەناداعى ماڭىزدى ويىنشىعا اينالدى – ب ۇ ۇ باس حاتشىسى

 استانا. اقازاقپارات -3-4 شىلدە كۇندەرى استانادا ش ى ۇ سامميتى وتەتىندىگىنە بايلانىستى Kazinform اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ب ۇ ۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتەرريشتى سۇحباتقا تارتقان بولاتىن.

- وتكەن جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسى «بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى مەن شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق» دەپ اتالاتىن قارار قابىلداعان ەدى. ءدال وسى ىستە 2023-2024 -جىلدارى ش ى ۇ- عا ءتوراعالىق ەتۋشى ەل رەتىندە قازاقستان قانداي رول اتقارعانىن ايتىپ بەرسەڭىز؟

- قازاقستان باستامالارى مەن ءتوراعالىعىنىڭ ناتيجەلەرى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ كۇنتارتىبىنە ساي كەلەدى جانە ءبىزدىڭ سەرىكتەستىگىمىزدى جالعاستىرۋ ءۇشىن مىعىم نەگىز قالادى. قازاقستاننىڭ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا ءتوراعالىعى وڭىرلىك ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋداعى ايتارلىقتاي كۇش-جىگەرىمەن، دامۋ، كليماتتىڭ وزگەرۋى، ساۋدا، ەكونوميكا، مادەنيەت جانە گۋمانيتارلىق ماسەلەلەردى شەشۋىمەن، شامامەن 80 ءىس- شارا وتكىزۋىمەن اتالىپ ءوتتى. مۇنان بولەك، قازاقستان شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىن ونىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋداعى جالپى ستراتەگيالىق ماقساتتارمەن بارىنشا كوپجاقتى تۇعىرناماعا اينالدىرۋ بويىنشا كۇش-جىگەردى قاداعالادى.

- ش ى ۇ سىندى وڭىرلىك ۇيىمنىڭ قازىرگى گەوساياسي ديناميكاداعى رولى قانداي؟

- ءبىز كليماتتىق داعدارىستىڭ ناشارلاۋى مەن شيەلەنىستەردىڭ كۇشەيۋىنەن باستاپ ءومىر ءسۇرۋدىڭ جاھاندىق قۇنى داعدارىسىنا، ءوسىپ كەلە جاتقان تەڭسىزدىك پەن ۇلكەن تەحنولوگيالىق بۇزىلىستارعا دەيىنگى ەكزيستەنتسيالدى قيىندىقتارعا تاپ بولامىز. بۇل - قاراما-قايشىلىقتاردىڭ كۇشەيۋىنە قارسى بىرىگىپ، بىرلەسىپ جۇمىس جاسايتىن ۋاقىت.

ءبىزدىڭ الدىمىزدا تۇرعان پروبلەمالاردى شەشۋ ХХІ عاسىر شىندىعىنا نەگىزدەلگەن جانە ب ۇ ۇ جارعىسى مەن حالىقارالىق قۇقىققا ارقا سۇيەيتىن ءتيىمدى حالىقارالىق ينستيتۋتتاردى تالاپ ەتەدى. وڭىرلىك ۇيىمدار عالامشاردىڭ ءارتۇرلى تۇپكىرىندە بەيبىتشىلىكتى ىلگەرىلەتۋ مەن سۇيەمەلدەۋدە شەشۋشى ءرول اتقارادى. ولاردىڭ تاجىريبەسى، جەدەل ارەكەت ەتۋ مۇمكىندىكتەرى جانە قالىپتاسقان ىنتىماقتاستىق شەڭبەرلەرى وڭىرلىك ۇيىمداردى قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋ جانە بەيبىتشىلىك ورناتۋدا تاپتىرماس قۇرالعا اينالدىرادى.

سوڭعى بىرنەشە جىلدا ش ى ۇ حالىقارالىق ارەناداعى ماڭىزدى ويىنشىعا اينالدى. تەرروريزم مەن زورلىق- زومبىلىق ەكسترەميزمدى قوسا العاندا، ورتاق قاۋىپ- قاتەرلەرگە قارسى ءىس- قيمىلدى ۇيلەستىرۋ جونىندەگى ءوزىنىڭ باستاپقى ماقساتىنا ادال بولعانىمەن، ش ى ۇ وڭىرلىك قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، ەكونوميكالىق ينتەگراتسيا مەن كوپقىرلى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋگە ۇمتىلادى.

- ءسىز ءارقاشان كليماتتىڭ وزگەرۋىمەن كۇرەستەگى ءىس- ارەكەتتىڭ تاباندى جاقتاۋشىسى بولدىڭىز جانە بارلىق ەلدى، اسىرەسە G20 ەلدەرىن ەكونوميكالارىنىڭ قازبا وتىندارىنا تاۋەلدىلىگىن وزگەرتۋ ءۇشىن قادام جاساۋعا شاقىردىڭىز. وتكەن جىلدىڭ اقپانىندا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆ ەلىمىزدىڭ كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋىنىڭ 2060 -جىلعا دەيىنگى ستراتەگياسىن بەكىتكەن بولاتىن. ەلىمىز ءۇشىن وسىناۋ باتىل، ءبىراق ستراتەگيالىق قادام تۋرالى ءوز ويىڭىزبەن بولىسە الاسىز با؟

- كليمات داعدارىسى مەن سۋ تاپشىلىعى - ورتالىق ازيادا كۇردەلى شيەلەنىس تۋدىرۋى مۇمكىن ەكى ماسەلە. قازاقستان سۋ تاپشىلىعى پروبلەماسىن شەشۋمەن بەلسەندى تۇردە اينالىسىپ كەلەدى.

كليماتقا قاتىستى ايتار بولسام، بارلىق ەل كەلەسى جىلعا قاراي جاڭا ۇلتتىق ءىس- قيمىل جوسپارلارىن ۇسىنۋى ءتيىس. ولار ۇزاق مەرزىمدى جاھاندىق جىلىنۋدى سەلسي شكالاسىمەن 1,5 گرادۋسقا دەيىن شەكتەۋگە تولىعىمەن سايكەس بولۋى قاجەت. ولار 2030 -جىلعا قاراي قازبا وتىندارىن ءوندىرۋ مەن تۇتىنۋدى كەمىندە 30 پايىزعا قىسقارتۋدىڭ ناقتى جوسپارلارىن قامتۋى كەرەك. قازاقستان ەنەرگەتيكالىق كوشۋدەگى، ونىڭ ىشىندە بيىل ازەربايجاندا وتەتىن تاراپتار كونفەرەنسياسىندا ءوزىنىڭ تولىق ءرولىن اتقاراتىنىنا سەنىمدىمىن.

اۆتور

مارلان جيەمباي