الەمدە بيلىككە قارسى نارازىلىق اكسيالارى نەگە كوبەيىپ بارادى

استانا. قازاقپارات - الەم ەلدەرىندە جىل وتكەن سايىن بيلىككە دەگەن نارازىلىق كۇشەيىپ كەلەدى.

ماسەلەن، 2022-جىلى ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىنىڭ ناشارلاۋىنا بايلانىستى ەۋروپا مەن سولتۇستىك امەريكاداعى نارازىلىقتار سانى ءۇش ەسە ارتقان. بىلتىر 21500 نارازىلىق شەرۋى ءوتىپ، وعان 6,3 ميلليون ادام قاتىسقان ەكەن. 2023-جىلدىڭ قاڭتارىندا دا نارازىلىق اكسيالارى توقتاعان جوق. ەۋروپادا، مىسالى، 2023-جىلدىڭ 1- اقپانىنداعى دەرەك بويىنشا، نارازىلىق اكسيالارىنا قاتىسقان دەمونسترانتتار سانى 4,1 ميلليون ادامعا جەتكەن، بۇل وتكەن جىلدىڭ قاڭتارىمەن سالىستىرعاندا 12 ەسە كوپ. وسىدان-اق، دامىعان الپاۋىت ەلدەردەگى ەكونوميكالىق بولسىن، ساياسي بولسىن جاعدايدىڭ تۇراقسىز ەكەنىن بايقايمىز. ەڭ قىزىعى، حالىق قانشا قارسى شىققانىمەن، كوپ جاعدايدا دەمونسترانتتاردىڭ تالابى ورىندالعان جوق. بۇگىنگى ماقالامىزدا الەم ەلدەرىندەگى بيىلعى ءىرى شەرۋلەرگە نازار سالىپ، شولۋ جاساۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز.

يزرايلدە سوت رەفورماسىنا قارسىلىق كۇشەيدى

يزرايل مەملەكەتىندە جىل باسىنان بەرى جاڭا ۇكىمەت ۇسىنعان سوت رەفورماسىنا قاتىستى نارازىلىق جالعاسىپ كەلەدى. سوعان قاراماستان، 24-شىلدە كۇنى پارلامەنت سوت رەفورماسىن قابىلدادى. داۋىس بەرۋدەن سوڭ نارازى توپ تاعى كوشەگە شىقتى. يزرايلدىك دارىگەرلەر ءتىپتى نارازىلىق شەرۋىنە قاتىسىپ، 24 ساعاتقا جۇمىسىن توقتاتتى. اق حالاتتىلار شەرۋشىلەر مەن پوليتسيا اراسىنداعى قاقتىعىس ءورشىپ تۇرعان يەرۋساليمدە عانا جۇمىسىن جالعاستىردى.

رەزەرۆتەگى اسكەريلەر ارميانىڭ مىندەتتى جاتتىعۋلارىنا قاتىسپايمىز دەپ قورقىتىپ وتىر، بۇل ءوز كەزەگىندە يزرايلدىڭ جاۋىنگەرلىك ازىرلىگىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتۋى مۇمكىن. كوپتەگەن گازەت پەن جۋرنال سەيسەنبى، ياعني 25- شىلدە كۇنى «يزرايل دەموكراتياسى ءۇشىن قارالى كۇن» دەگەن تاقىرىپپەن شىقتى.

اقىر اياعىندا سوت رەفورماسى قابىلدانىپ، وسىعان دەيىن بيلىكتىڭ اتقارۋشى جانە زاڭ شىعارۋشى تارماقتارى اراسىندا تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋدا تەكسەرۋ قىزمەتىن اتقارعان جوعارعى سوتتىڭ وكىلەتتىكتەرى شەكتەلدى. وعان قارسى شىققان توپ (قوعامدىق ساۋالناماعا سايكەس، يزرايلدىكتەردىڭ شامامەن 46 پايىزى) رەفورمانى العا تارتقان قازىرگى ۇكىمەت بيلىكتى باسىپ الىپ، دەموكراتياعا قول سۇقتى دەپ ەسەپتەيدى.

يزرايلدە ۇكىمەت اتالعان رەفورما باستاماسىن كوتەرگەن اقپان ايىنان بەرى نارازىلىقتار جالعاسىپ جاتىر. نارازىلىق شەرۋلەرى ەل تاريحىنداعى ەڭ اۋقىمدى ءارى ەڭ ۇزاققا سوزىلعان اكسيا بولىپ وتىر. ماسەلەن، 26- ناۋرىز كۇنى كەشكە قاراي ەل بويىنشا 600 مىڭنان استام ادام كوشەگە شىقسا، 15- شىلدەدە 150 مىڭنان استام ادام شەرۋگە قاتىستى.

دۇيسەنبى كۇنى، ياعني 24- شىلدەدە كنەسسەتتەگى داۋىس بەرۋدەن كەيىن نارازىلىق بىلدىرۋگە شىققان ونداعان مىڭ ادام بيلىكتىڭ وزبىرلىعىنا ەشقاشان كونبەيتىنىنە ايتىپ، ۋادە بەردى.

ەسكە سالايىق، بيىلعى 4-قاڭتاردا ءيزرايلدىڭ 37-ۇكىمەتى انت بەرگەننەن كەيىن التى كۇن وتكەن سوڭ جاڭا سوت رەفورماسىن تانىستىردى. ونىڭ نەگىزگى ماقساتى - جوعارعى سوتتىڭ وكىلەتتىگىن شەكتەۋ. ەلدە كونستيتۋتسيا دا، كونستيتۋتسيالىق سوت تا جوق، سوندىقتان دا جوعارعى سوت كونستيتۋتسيالىق باقىلاۋ ورگانىنىڭ ءرولىن اتقارىپ كەلدى. سوت ۇكىمەتتىڭ ارەكەتىن باقىلاپ، زاڭعا قايشى دەپ ساناعان زاڭ جوبالارىن قابىلداۋعا توسقاۋىل قويا الادى.

ال ۇكىمەت جوعارعى سوت ءوز وكىلەتتىگىن اسىرا پايدالانىپ وتىر - پارلامەنت قابىلداعان زاڭداردى وزگەرتەدى، كەيدە مۇلدە قابىلدامايدى دەپ ەسەپتەيدى. بيلىكتەگى ليكۋد پارتياسىنىڭ مالىمدەۋىنشە، سوت ءوز مۇددەسى ءۇشىن ارەكەت ەتىپ، ساياساتقا ارالاسىپ وتىر. ءيزرايلدىڭ جاڭا ادىلەت ءمينيسترى ياريۆ ليەۆيننىڭ ايتۋىنشا، رەفورما جوعارعى سوتتىڭ وكىلەتتىگىن شەكتەپ، پارلامەنتتىڭ قۇزىرەتىن كەڭەيتپەكشى.

فرانسياداعى زەينەتاقى رەفورماسى قابىلداندى

فرانسيا بيلىگى زەينەتكە شىعۋ جاسىن 62 دەن 64 جاسقا دەيىن كوتەرۋىنە بايلانىستى جىلدىڭ باسىندا بۇكىل ەلدە نارازىلىق شەرۋلەرى وتكەن ەدى. ەلدەگى كاسىپوداقتاردىڭ مالىمەتىنشە، وعان 2 ميلليونعا جۋىق ادام قاتىسقان. الايدا بۇل زەينەت جاسىن كوتەرۋگە قارسى ۇيىمداستىرىلعان العاشقى ميتينگ ەمەس. فرانسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكروننىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىنىڭ ءبىر پۋنكتى بولعان اتالمىش جوبا 2019-جىلى جۇزەگە اسىرىلۋى ءتيىس ەدى. سول كەزدە دە نارازىلىق بولىپ، 800 مىڭ ادام كوشەگە شىقتى. الايدا جاھاندى جايلاعان پاندەميا جوبانى ىسكە اسىرۋدى كەيىنگە شەگەرۋگە ماجبۇرلەدى. ەندى مىنە، بيىل ماكرون زەينەت جاسىن ۇلعايتۋعا قاتىستى رەفورمانى قايتا قولعا الدى. ءسويتىپ، ەلدەگى نارازىلىق شەرۋلەرىنە قاراماستان، بيىلعى ءساۋىر ايىندا فرانتسيانىڭ كونستيتۋتسيالىق سوتى زەينەت جاسىن 64 جاسقا دەيىن كوتەرۋدى ماقۇلدادى.

«فرانسيا كونستيتۋتسيالىق كەڭەسى زەينەت جاسىن 64 كە دەيىن كوتەرۋدى كوزدەيتىن زەينەتاقى رەفورماسى تۋرالى زاڭ جوباسىنىڭ نەگىزگى بابىن ماقۇلدادى»، - دەپ حابارلادى فرانسۋز تەلەارناسى.

الايدا سوت زاڭ جوباسىنىڭ قالعان تارماقتارىن قابىلداعان جوق، اتاپ ايتقاندا، 55 جاستان اسقان ازاماتتاردى جۇمىسقا قابىلداۋدان باس تارتقان ۇيىمدار مەن كاسىپورىندارعا ايىپپۇل سالۋ تۋرالى تارماقتى بەكىتپەگەن.

ءسويتىپ، ەممانۋەل ماكرون حالىققا جولداۋىندا فرانسيادا زەينەت جاسىن 62 دەن 64 جاسقا دەيىن كوتەرەتىن زەينەتاقى رەفورماسى وسى كۇزدە كۇشىنە ەنەتىنىن ايتتى.

«وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، كونستيتۋتسيالىق سوت جۇما كۇنى زەينەتاقى رەفورماسىن زاڭدى دەپ تانىدى. زەينەتاقى رەفورماسى كۇزدە كۇشىنە ەنەدى»، - دەدى ول.

فرانسيادا قاڭتار ايىنىڭ سوڭىنان بەرى زەينەتاقى رەفورماسىنا قارسى جاپپاي نارازىلىق شەرۋلەرى ءوتىپ جاتىر. فرانسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكروننىڭ ايتۋىنشا، داعدارىس كەزىندە ساپالى ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن ساقتاپ قالىپ، زەينەتاقى الىپ وتىرۋ ءۇشىن فرانتسۋزدارعا كوپ جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى. زەينەتاقى رەفورماسى جوباسى 2031-جىلعا قاراي زەينەتكەرلىك جاستى 62 دەن 65 كە دەيىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن ارتتىرۋدى كوزدەيدى.

فرانسياداعى تاعى ءبىر تولقۋ

27- ماۋسىمدا پاريجدەن 11 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان نانتەر قالاسىنىڭ پوليتسيا پاترۋلى تەكسەرۋ ءۇشىن ءۇش جاس ادام مىنگەن كولىكتى توقتاتتى. تالاپتى ورىنداۋدان باس تارتقان جۇرگىزۋشى كولىگىن وتالدىرا باستايدى، وسى ساتتە پوليتسەي كولىكتىڭ الدىڭعى اينەگىنەن ونى اتىپ تاستادى. وسىلايشا، 17 جاستاعى الجيرلىك جاس ءوسپىرىم ناەل م. ەسىمدى جىگىت قايتىس بولدى. وقيعانى ءوتىپ بارا جاتقان ادام ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ الىپ، ءاپ-ساتتە الەۋمەتتىك جەلىگە تاراتىپ جىبەرگەن. بۇل وقيعا ەلدە ءدۇمپۋ تۋعىزىپ، حالىق كوشەگە شىقتى.

نارازىلىق بىلدىرۋشىلەر جاس ءوسپىرىمنىڭ اق ءناسىلدى بولماعانى ءۇشىن ولتىرىلگەنىن العا تارتتى. ال بيلىك بۇنىمەن كەلىسپەي وتىر. كوپتەگەن ساراپشى ۇكىمەت كسەنوفوبيا كورىنىستەرىنە كوز جۇمىپ قارايتىن بولسا، كەز كەلگەن جاڭا وقيعا ءدال وسىنداي جاپپاي ەرەۋىلدەرگە اكەلىپ سوعۋى مۇمكىن دەپ سانايدى.

ءسويتىپ، ماۋسىمنىڭ 27 نەن 28 ىنە قاراعان ءتۇنى نانتەر مەن پاريجدىڭ باسقا دا شەت ايماقتارىندا جاستار مەن پوليتسيا كۇشتەرى اراسىندا قاقتىعىستار باستالىپ كەتتى. شەرۋشىلەر پوليتسيانى شەكتەن تىس كۇش قولداندى جانە بيلىكتى اسىرا پايدالاندى دەپ ايىپتادى. دەمالىس كۇندەرى نارازىلىقتار فرانسيانىڭ باسقا قالالارىنا - مارسەل، ليون، ستراسبۋرگكە تارادى. سونداي-اق وسىعان قاتىستى نارازىلىق اكتسيالارى كورشىلەس بەلگيا مەن شۆەيتساريادا دا بولدى.

نارازىلىققا شىققانداردىڭ باسىم بولىگى فرانسياعا كەلگەن يمميگرانتتار، ولار پوليتسياعا تاس لاقتىرىپ، كولىك ورتەپ، عيماراتتارعا دا زيان كەلتىردى. سونىمەن قوسا نانتەر قالاسىندا بىرنەشە كولىك ورتەنىپ، قوعامدىق كولىك ايالدامالارى، بىرنەشە ءدامحانا مەن دۇكەندەر زارداپ شەكتى. ال سەنبىدەن جەكسەنبىگە قاراعان ءتۇنى جاستار ل'اي-لە-روز-ءدىڭ مەرى ۆينسەنت جانبرۋننىڭ ۇيىنە شابۋىل جاسادى. ولار قالا باسشىسىنىڭ قاقپاسىن كولىكپەن سوقپاق بولعان. بۇل وقيعا فرانسۋزدار اراسىندا ۇلكەن رەزونانس تۋعىزعان ەدى.

بىرنەشە كۇن وتكەننەن كەيىن فرانسيانىڭ كوپتەگەن قالاسىندا جاعداي تۇراقتالا باستادى. پوليتسيا قىزمەتكەرى (اتى-ءجونى جاريالانعان جوق) ۇستالىپ، ءىس تەرگەلىپ جاتىر.

برازيليادا حالىق نەگە كوتەرىلدى؟

2023-جىل برازيليادا ۇلكەن قاقتىعىستاردان باستالعان ەدى. 8- قاڭتاردا ەل استاناسى برازيليا قالاسىندا بىلتىرعى پرەزيدەنت سايلاۋى ناتيجەسىن مويىنداماي وتىرعان بۇرىنعى پرەزيدەنت جاير بولسونارۋدىڭ جاقتاستارى جاپپاي شەرۋگە شىعىپ، پوليتسيامەن قاقتىعىسىپ، مەملەكەتتىك عيماراتتاردى باسىپ الدى. ءسويتىپ، شابۋىل ءۇش ساعاتقا سوزىلىپ، اقىر سوڭىندا ەلدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ۇكىمەتتىك عيماراتتاردى ازات ەتكەن بولاتىن.

وقيعانىڭ جاي-جاپسارىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ارىدەن باستايىق. برازيليادا 2022-جىلعى 30- قازاندا وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىندا لۋيس يناسيۋ لۋلا دا سيلۆا جەڭىسكە جەتىپ، بيلىككە قايتا ورالدى. ول مەملەكەتتى 2003-2010-جىلدارى دا باسقارعان بولاتىن. سايلاۋدىڭ ءبىرىنشى تۋرىندا ۇمىتكەرلەردىڭ ەشقايسىسى جەتكىلىكتى داۋىس جيناي العان جوق. تەك ەكىنشى تۋردا عانا كىمنىڭ پرەزيدەنت بولاتىنى بەلگىلى بولدى. جاڭا پرەزيدەنت لۋيس يناسيۋ لۋلا دا سيلۆاعا سايلاۋشىلاردىڭ 50,9 پايىزى داۋىس بەرسە، سول كەزدەگى پرەزيدەنت جاير بولسونارۋدى قولداعاندار سانى 49,1 پايىزدى قۇراعان. وسىلايشا، نەبارى ءبىر-اق پايىز ايىرماشىلىقپەن لۋلا دا سيلۆا برايزيليانىڭ جاڭا پرەزيدەنتى بولىپ سايلاندى. كەيىن 22- قاراشادا بولسونارۋ ەلەكتروندى سايلاۋ جاشىكتەرىنىڭ دۇرىس جۇمىس ىستەمەگەنىن ايتىپ، برازيليانىڭ ەڭ جوعارى سايلاۋ سوتىنا شاعىم تۇسىرگەن ەدى. الايدا ونىڭ ارىزى قارالعان جوق. ءسويتىپ، بيىلعى 1- قاڭتاردا برازيليادا 13 جىلعا جۋىق ۇزىلىستەن كەيىن پرەزيدەنت لاۋازىمىنا قايتا كەلگەن دا سيلۆانىڭ يناۋگۋراتسياسى ءوتىپ، ول زاڭدى تۇردە قىزمەتىنە كىرىستى.

لۋلا دا سيلۆانىڭ ۇلىقتاۋ راسىمىنەن كەيىن ءبىر اپتا وتكەندە، ياعني 8- قاڭتاردا بۇرىنعى پرەزيدەنت جاير بولسونارۋدىڭ جاقتاستارى ونىڭ سايلاۋدا جەڭىلگەنىن مويىنداۋدان باس تارتىپ، ەل استاناسى برازيلياداعى پارلامەنت پەن باسقا دا ۇكىمەتتىك عيماراتتارعا شابۋىل جاسادى. «Correio Brasiliense» باسىلىمىنىڭ حابارلاۋىنشا، ەكس-پرەزيدەنتتى قولداۋشىلار ۇلتتىق كونگرەسس عيماراتىنا باسىپ كىرگەن. وقيعا ورنىنان تۇسىرىلگەن فوتوسۋرەتتەردەن جۇزدەگەن ادامنىڭ اتالعان عيماراتقا باسا كوكتەپ ەنىپ بارا جاتقانىن بايقاۋعا بولادى.

شەرۋگە شىققاندار تەك ۇلتتىق كونگرەستى عانا ەمەس، پرەزيدەنت سارايى مەن جوعارعى سوتتىڭ عيماراتىنا دا باسىپ كىردى. وسىلايشا، شابۋىل ءۇش ساعاتقا سوزىلعان. سوڭعى مالىمەتتەر بويىنشا، پوليتسيا عيماراتتاردى شەرۋشىلەردەن ازات ەتىپ، 400 دەن استام ادامدى قاماۋعا الدى. ءتارتىپ ساقشىلارى نارازىلىق بىلدىرۋشىلەرگە قارسى گاز، كوزدەن جاس اعىزاتىن گاز، رەزەڭكە وق قولدانعان. بۇعان جاۋاپ رەتىندە دەمونسترانتتار كولىكتەردى ورتەپ، پوليتسياعا تاس لاقتىرعان. الدىن-الا بولجام بويىنشا، شەرۋگە 5 مىڭنان استام ادام قاتىسقان.

ۇلى بريتانياداعى سوڭعى جىلدارداعى ەڭ ءىرى ەرەۋىلگە جارتى ميلليون ادام قاتىستى

بيىل جىل باسىندا ۇلىبريتانيادا مارگارەت تەتچەر ۇكىمەت باسقارىپ تۇرعان تۇستان بەرى بولماعان ەڭ اۋقىمدى نارازىلىق شەرۋلەرى ءوتتى. ۇلتتىق ەرەۋىلگە جارتى ميلليونعا جۋىق جۇمىسشى قوسىلدى. بۇعان ينفلياتسيانىڭ ءوسۋى جانە ەرەۋىلشىلەر ءۇشىن ەڭ تومەنگى جۇمىس كولەمىن ەنگىزۋ جونىندەگى ۇكىمەتتىڭ باستاماسى سەبەپ بولدى. شەرۋگە قاتىسۋشىلار ەڭبەك جاعدايلارىن جاقسارتۋدى جانە جالاقىنى كوتەرۋدى تالاپ ەتتى.

1- اقپان كۇنى نارازىلىق شەرۋىنە بايلانىستى ۇلىبريتانيادا مىڭداعان مەكتەپ جابىلدى، ونداعان ۋنيۆەرسيتەتتە دارىستەر ءۇزىلدى، قوعامدىق كولىكتەر جۇمىسى بۇزىلىپ، تەمىرجول قاتىناسى مەن كوپتەگەن اۋە رەيسى توقتاتىلدى.

كەيىننەن بۇل نارازىلىق كۇشەيە ءتۇستى. تەك اقپان ايىندا 20 كۇن قاتارىنان مۇعالىمدەر، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر، ۋنيۆەرسيتەتتەر مەن كوللەدج وقىتۋشىلارى، پويىز، اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىلەرى جانە تاعى باسقالارى كوشەگە شىقتى. ءبارى جالاقىسىن كوتەرىپ، جۇمىس شارتتارىن جەڭىلدەتۋدى تالاپ ەتتى. ولار بيلىك باسىنداعى كونسەرۆاتورلار پارتياسىنىڭ جۇمىسىنا كوڭىلى تولمايتىنىن ءبىلدىردى.

مۇعالىمدەر بۇرىن-سوڭدى بولماعان اۋقىمدى ەرەۋىلگە قاتىسىپ، ميلليونداعان وقۋشى مەكتەپكە بارا الماي قالدى. جالاقىسىنا كوڭىلى تولماعان پويىز جانە اۆتوبۋس جۇرگىزۋشىلەرى، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر دە نارازىلىق ءبىلدىرىپ، كوشەگە شىقتى.

ۇلى بريتانيادا سوڭعى ونجىلدىقتا مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسى ازايىپ كەتتى. ناتيجەسىندە پەداگوگتاردى جۇمىسقا تارتۋ جانە ىنتالاندىرىپ، ۇستاپ قالۋ قيىنداپ كەتتى. فيسكالدىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، اعا مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسى 2010-2022-جىلدار ارالىعىندا 13 پايىزعا ازايعان. وتكەن جازدا ۇكىمەت ۇستازداردىڭ كوپشىلىگىنىڭ ايلىعى شامامەن 5 پايىزعا وسەتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن. ءبىراق قىمباتشىلىقتىڭ كەسىرىنەن ول اقشا سەزىلمەي قالدى. ءسويتىپ، ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ كاسىپوداعىنىڭ مۇشەلەرى ەرەۋىلگە شىعۋدى ۇيعاردى. ودان كەيىن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى مەن باسقا دا سالا قىزمەتكەرلەرى دە ەرەۋىلگە شىققان ەدى.

سودان دا بولار، بيىل ۇلى بريتانيا ۇكىمەتى نارازىلىققا قارسى زاڭداردى قاتايتۋدى قولعا الدى. وتكەن ايدىڭ باسىنان بەرى ەلدە نارازىلىققا قارسى جاڭا شارالار كۇشىنە ەندى. وزگەرىستەر، ەڭ الدىمەن تاس جولدار مەن ورتالىق قالا كوشەلەرىن جاۋىپ تاستايتىن تابيعات قورعاۋشىلارىنىڭ اكسيالارىنا قارسى باعىتتالعان. جاڭا وزگەرىستەر پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە نارازىلىق اكسياسىن وتكىزىپ جاتقان دەمونسترانتتاردى جولدان كۇشتەپ شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

سەنەگال: حالىق وپپوزيتسيا جەتەكشىسىنىڭ ۇستالۋىنا بايلانىستى شەرۋگە شىقتى

افريكانىڭ تاعى ءبىر ەلىندە نارازىلىقتار مەن قاقتىعىستار كوبەيدى. وسىدان بىرەر كۇن بۇرىن سەنەگالدا وپپوزيتسيا جەتەكشىسى ۇستالعان سوڭ ەلدە تارتىپسىزدىكتەر باستالىپ كەتتى. تولقۋ كەزىندە ەكى ادام قايتىس بولعان.

سەنەگالدا وپپوزيتسيا جەتەكشىسى وسمان سونكو كوتەرىلىس جاسادى دەپ ايىپتالىپ، ونىڭ پارتياسى تاراتىلعاننان كەيىن قاقتىعىستار ءوتىپ جاتىر. بيلىك ينتەرنەت قىزمەتىن دە شەكتەدى.

بۇعان دەيىن قازىرگى مەملەكەت باسشىسى ماكي سالانى قاتتى سىنايتىن سونكو كەلەسى جىلى اقپاندا وتەتىن پرەزيدەنت سايلاۋىنا تۇسۋگە نيەتتى ەكەنىن مالىمدەگەن. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ساياساتكەردىڭ تانىمالدىلىعى، اسىرەسە، جاستار اراسىندا ارتىپ كەلەدى جانە ونىڭ بيلىك پارتياسىنا ءقاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن. ماۋسىم ايىندا سونكو بالاعا زورلىق كورسەتكەنى ءۇشىن ەكى جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى، بۇل ونىڭ سايلاۋعا تۇسۋىنە مۇمكىندىك بەرمەۋى ىقتيمال.

ماكي سالدىڭ ءوزى ءۇشىنشى رەت سايلاۋعا تۇسپەيتىنىن مالىمدەدى، ءبىراق ءوز پارتياسىنىڭ كانديداتىن قولدايتىنىن ايتقان.

قازىر ەلدەگى جاعداي ءالى تۇراقسىز ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون.

مادريدتە مىڭداعان ادام الاڭعا شىقتى

بيىل قاڭتار ايىندا يسپانيا استاناسىندا مىڭداعان ادام شەرۋگە شىعىپ، ۇكىمەتتىڭ وتستاۆكاعا كەتۋىن تالاپ ەتتى. وڭشىلدار ۇيىمداستىرعان اكتسيانى يسپانياداعى نەگىزگى وپپوزيتسيالىق پارتيالار قولدادى.

رەسمي مالىمەت بويىنشا، مادريد ورتالىعىنداعى سيبەلەس الاڭىنا كەم دەگەندە 30 مىڭ ادام جينالعان. ال ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، نارازىلىق بىلدىرۋشىلەر سانى ودان دا كوپ. ولاردىڭ ەسەبى بويىنشا، مادريد كوشەلەرىنە نارازى 700 مىڭ ازامات شىقتى.

شەرۋگە قاتىسۋشىلار بيلىكتى مەملەكەتكە ساتقىندىق جاساپ، سەپاراتيستەرگە قولداۋ كورسەتتى دەپ ايىپتاپ، كواليتسيالىق ۇكىمەت پەن پرەمەر-مينيستر پەدرو سانچەستىڭ وتستاۆكاعا كەتۋىن تالاپ ەتتى.

اتاپ ايتقاندا، ولار ۇكىمەتتىڭ يسپانيا قىلمىستىق كودەكسىنىڭ ءبىرقاتار باپتارىن وزگەرتۋ تۋرالى شەشىمىنە قارسى شىقتى. وسى وزگەرىستەردەن كەيىن كاتالونيالىق تاۋەلسىزدىك قوزعالىسىنىڭ كوپتەگەن جەتەكشىسىنىڭ جازاسى ايتارلىقتاي جەڭىلدەتىلگەن بولاتىن.

بۇعان قوسا، نارازىلىققا شىققاندار ۇكىمەتتىڭ ەلدى ەكونوميكالىق داعدارىستان شىعارىپ، ەنەرگيا مەن ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنان قۇتقارا الاتىنىنا كۇمانمەن قارايدى.

پەرۋدەگى توڭكەرىس: ساياسي سيپاتى مەن شەرۋگە شىققانداردىڭ تالابى

سوڭعى جىلدارى پەرۋدە ساياسي تۇراقسىزدىق بەلەڭ الىپ وتىر. 2016-جىلدان بەرى التى مەملەكەت باسشىسى اۋىستى، سونىڭ ىشىندە 2020-جىلى ەلدە نەبارى بەس كۇننىڭ ىشىندە ءۇش پرەزيدەنت بيلىككە وتىرىپ ۇلگەردى. قازىرگى تاڭداعى احۋال دا ءماز ەمەس. حالىقارالىق ساراپشىلار ەلدە مەرزىمىنەن بۇرىن سايلاۋ وتكىزىلمەسە، پەرۋدىڭ داعدارىستان شىعۋى قيىنعا سوعاتىنىن ايتىپ وتىر. بيىلعى 15- قاڭتاردان باستاپ پەرۋدىڭ ءبىرقاتار ايماعىندا ءبىر ايعا توتەنشە جاعداي رەجيمى ەنگىزىلدى.

رەسپۋبليكاداعى 7- جەلتوقساندا باستالعان نارازىلىقتار قاڭتار ايىندا قايتا كۇشەيىپ، قازا تاپقان ازاماتتار سانى ارتقان. ەلدەگى جاعداي مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساماق بولعان ەكس-پرەزيدەنت پەدرو كاستيلونىڭ قاماۋعا الىنۋىنان كەيىن ۋشىعا تۇسكەن ەدى. ونىڭ جاقتاستارى ەلدىڭ جاڭا باسشىسى دينا بولۋارتەنىڭ وتستاۆكاعا كەتۋىن جانە مەرزىمىنەن بۇرىن سايلاۋ وتكىزۋدى تالاپ ەتتى.

2021-جىلدىڭ ماۋسىمىندا پەرۋدىڭ پرەزيدەنتى بولىپ سايلانعان پەدرو كاستيلونى بيلىكتەن شەتتەتۋ ءۇشىن ەل پارلامەنتى وعان يمپيچمەنت جاريالاماق بولعان ەدى. الايدا پرەزيدەنت وتكەن جىلدىڭ 7- جەلتوقسانىندا تەلەديداردان سويلەگەن سوزىندە ءوزى پارلامەنتتى تاراتاتىنىن ايتتى. سودان سوڭ پەرۋ ۇكىمەتىنىڭ بىرنەشە ءمينيسترى بىردەن وتستاۆكاعا كەتتى، ال كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ باسشىسى پرەزيدەنتتى توڭكەرىس جاساۋعا ارەكەتتەندى دەپ ايىپتادى.

كونگرەسس دەپۋتاتتارى شۇعىل جينالىس جاساپ، پرەزيدەنتكە يمپيچمەنت جاريالادى. 130 دەپۋتاتتىڭ 101 ءى يمپيچمەنتتى قولداپ داۋىس بەردى. ءسويتىپ، ۋاقىتشا پرەزيدەنت رەتىندە پارلامەنت پەرۋدىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى دينا بولۋارتەنى تاعايىنداپ، ول انت بەرىپ تە ۇلگەرگەن ەدى.

وسىلايشا، بيلىكتەن تايدىرىلعان كاستيلو قاماۋعا الىندى. جوعارعى سوت القاسى وعان بۇلىك ۇيىمداستىردى جانە قاستاندىق جاسادى دەگەن ايىپ تاعىپ، 18 ايعا تۇتقىندادى. الايدا كاستيلو تاعىلعان ايىپپەن كەلىسپەي، ءوزى ەلدىڭ زاڭدى پرەزيدەنتى بولىپ قالا بەرەتىنىن مالىمدەدى.

كاستيلونىڭ جاقتاستارى ونىڭ پرەزيدەنتتىكتەن كەتۋىنە وپپوزيتسيالىق ساياسي ەليتا، اسكەر مەن پوليتسيانى كىنالادى. شەرۋشىلەر دينا بولۋارتەنىڭ وتستاۆكاعا كەتۋىن، كونگرەستى تاراتۋدى جانە قۇرىلتاي جينالىسىن قۇرۋدى تالاپ ەتۋدە.

نارازى توپتىڭ باستى تالابى - جاڭا جالپىحالىقتىق سايلاۋ وتكىزۋ. ال پەرۋدىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى دينا بولۋارتە 2024-جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا ەلدە مەرزىمىنەن بۇرىن سايلاۋ وتكىزۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن پارلامەنتكە جىبەرگەنىن ايتتى. دەپۋتاتتار دا بۇل ۇسىنىسپەن كەلىستى. ەندى 2024-جىلدىڭ كوكتەمىندە پرەزيدەنت سايلاۋى وتپەكشى. بۇعان دەيىن ەلدەگى پرەزيدەنت سايلاۋى 2026-جىلعا جوسپارلانعان ەدى.

جالپى قاي زاماندا دا بيلىك پەن قاراپايىم حالىق ءبىر-بىرىمەن كەلىسىمگە كەلە الماعان مىسالدار وتە كوپ. بۇعان ءبىز جازعان الىس-جاقىن ەلدەردەگى نارازىلىق شەرۋلەرى دالەل بولا الادى. كوپ جاعدايدا حالىق قارسى شىققان زاڭ جوبالارى قابىلدانىپ كەتكەنىن بايقاپ وتىرمىز. دەسە دە، حالىق تا بۇعان كوندىگەر ەمەس. ماسەلەن، ءبىز جازعان سوت رەفورماسىنا قارسى يزرايلدىكتەر زاڭ قابىلدانىپ كەتسە دە، سوڭىنا دەيىن باراتىندارىن ايتىپ وتىر. قالعانى ۋاقىت ەنشىسىندە. دەگەنمەن، ستاتيستيكالىق كورسەتكىشتەر جىل سايىن بيلىككە نارازى حالىقتىڭ سانى كوبەيمەسە، ازايماعانىن كورسەتىپ وتىر...