ىرىمدارعا سۇيەنە وتىرىپ بالاعا ات قويعان قانشالىقتى دۇرىس؟

استانا. قازاقپارات - جاڭا تۋعان نارەستەگە ەسىم بەرۋ قىزىقتى دا قيىن ءىس. ەسىمنىڭ ءمانى مەن ماعىناسى، ءسانى مەن سالتاناتى بالاقايدىڭ كەلەشەك ومىرىنە زور ىقپال ەتەدى.

قازىرگى تاڭدا بالاعا ەسىم قويۋدا ىرىمداردىڭ وينايتىن ءرولى قانداي؟

جاس ءسابيدى دۇنيە ەسىگىن شىر ەتىپ اشقان ساتتەن باستاپ الدا سان-ءتۇرلى قيىن سىناقتارمەن قوسا ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن ونىمەن بىرگە جۇرەتىن ەسىمى كۇتىپ تۇرادى.

قازاق حالقى نارەستەگە ەسىم بەرۋ جاسى ۇلكەن اتا-اجەلەردىڭ مىندەتى دەپ ساناعان. بالاعا ەسىمدى جايدان جاي قويماعان. بەلگىلى ءبىر ىرىمدارعا سۇيەنە وتىرىپ، نە بولماسا وتباسىلىق ءداستۇردى نەگىزگە الىپ ەسىم بەرگەن.

ىرىمنىڭ كەڭىنەن تارالعان تۇرىنە ءبىر كىسىگە ۇقساسىن، سونداي بولسىن دەگەن نيەتپەن قويىلعان اتتار جاتادى. ماسەلەن: ابىلايحان، توميريس، الپامىس، شىڭعىسحان، ماحامبەت سەكىلدى تاريح بەتتەرىندە ەسىمدەرى التىن ارىپتەرمەن جازىلعان ۇلى تۇلعالاردىڭ اتتارى كوپتەپ كەزدەسەدى. بۇل ادامدار دا كوپشىلىك قاۋىم سياقتى بويىنداعى جاقسى مەن جامان قاسيەتتەرىن قاتار ارقالاعان ادامدار. ەگەر دە بالاڭىز وسى ادامعا ۇقساپ وسكەنىن قالاساڭىز، وندا ول ادامدى جان-جاقتى زەرتتەپ، ابدەن سارالاعانىڭىز ابزال. قازىرگى تاڭدا بۇل ىرىم بىرتىندەپ ماڭىزدىلىعىن جويۋدا. ويتكەنى، زاماناۋي اتا- انا نارەستەنىڭ وسكەندە جەكە تۇلعاعا اينالىپ، ومىردەن ءوز ورىنىن تابارىنا نىق سەنىممەن قارايدى.

ەجەلگى زاماننىڭ كەڭىنەن تاراعان تاعى دا ءبىر ىرىمى - بالانى ءولىم-ءجىتىم مەن ءتىل-كوزدەن امان بولسىن دەگەن ويمەن ءتۇرلى جاعىمسىز ەسىمدەرمەن اتاۋى. وعان ساسىق، قيسىق، شوقپىت سىندى قۇلاققا جاعىمسىز ەستىلەتىن ەسىمدەردى جاتقىزامىز. ءبىراق تا، وسىنداي اتپەن اتالعان ادامدار ەل اراسىندا اسقاق بەدەلگە يە بولىپ، حالىقتىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەنىپ جۇرگەن. وعان دالەل قازاقتىڭ باتىرى كوتىبار باسەن ۇلىن جاتقىزۋعا بولادى. بۇل ىرىم الدەقاشان ءوز قۇندىلىعىنان ايىرىلعان. سەبەبى، قازىرگى ادامدار ەسكى ىرىمعا سەنگەننەن گورى، مەديتسينا مەن عىلىمعا ارقا سۇيەگەندى ءجون سانايدى.

بۇرىندارى كوپتەگەن ادامدار جاڭا تۋعان سابيگە قايتىس بولعان تۋعان-تۋىستارىنىڭ ەسىمىن قۇرمەتتەپ، قويىپ جۇرگەن. زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، بالاعا باقيلىق بولعان جانداردىڭ ەسىمىن بەرمەگەن دۇرىس. ويتكەنى، ءسابي سول ادامنىڭ عۇمىرىن قايتالاپ نەمەسە جالعاسىترۋى ابدەن مۇمكىن.

سونداي-اق، وتباسىدا بىرنەشە قىز قاتار تۋىپ، «ۇرپاق قالدىرۋدى» اڭسايتىن اتا-انالار قىزدارىنا «ۇل»-دان باستالاتىن ەسىمدەر بەرىپ جاتادى. بۇل سەنىمنىڭ قاشان، قايدا، قالاي پايدا بولعانى بەلگىسىز بولسا دا، كەيبىر جاعدايلاردا وسىنداي ەسىمدەردەن كەيىن دۇنيەگە ۇل بالا كەلەدى. ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، ۇلجالعاس، ۇلتۋماس، ۇلجان، ۇلبولسىن سەكىلدى ەسىمدەر 1990-1999 -جىلدارى 13803 قىزعا بەرىلىپتى. دەسە دە، ۇرپاق قامىنان بۇرىن ءبۇلدىرشىن قىزدىڭ تاعدىرىن ويلاعان دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل ىرىم ءالى دە اكتۋالدى.

ءوزىڭىز كورىپ وتىراعانداي، قازىرگى تاڭدا ىرىمداردىڭ باسىم كوپشىلىگى ماڭىزدىلىعىن جوعالتۋدا. بالكىم، بۇل دۇرىس تا شىعار. زامان مەن ونىڭ تالاپتارى ءبىر ورىندا تۇرمايدى. سول سياقتى ادام مەن ونىڭ كوزقاراسى ءجيى وزگەرىسكە ۇشىرايدى. بۇگىنگى كۇنى جاس وتباسىلار شەت ەلدەرگە ەلىكتەپ، پەرزەنتتەرىن اماليا، تاحمينا، دانەليا، ميلانا، افيزا، سوفيا سىندى ەسىمدەرمەن اتاۋدا. دۇنيەگە قازاق بالاسى كەلگەسىن وعان قازاقشا ەسىم بەرۋ - ەڭ الدىمەن ونىڭ ءوز ۇلتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرادى، بويىنا قازاقيلىق دارىتادى. دەي تۇرعانمەن، ادامداردىڭ تالعامىن تالقىعا سالىپ، سارالايتىن ءبىز ەمەس. ءبىزدىڭ مىندەت - وي سالۋ.

وسى ايتىلعان تۇجىرىمداردى قورىتا كەلە، بالاڭىزعا قانداي ات قويساڭىز دا، ونىڭ شىعۋ تەگىن جان- جاقتى زەرتتەپ، قىسقاشا ايتقاندا، جەتى رەت ولشەپ، ءبىر رەت كەسكەننەن كەيىن بارىپ قويعانىڭىز ابزال. ويتكەنى، نارەستەنى ءومىرى ءسىزدىڭ قولىڭىزدا. ونىڭ باقىتتى بالالىق شاعى مەن جارقىن بولاشاعىنىڭ ىرگەتاسىن ءسىز قالايسىز!