قازىبەك يسا: پرەزيدەنتتى ءبىر مەرزىمگە سايلاۋ - دەموكراتياعا قاراي باتىل قادام
«بۇگىن ءبىز ەلىمىزدىڭ بولاشاعىن ايقىندايتىن اسا ماڭىزدى، تاريحي شەشىم قابىلداۋعا جينالىپ وتىرمىز. بۇل جاڭا ساياسي جۇيە ارقىلى مەملەكەت پەن قوعامداعى بارلىق جاڭارۋعا جول اشىلاتىنى انىق.
پرەزيدەنتتىڭ جالپى وكىلەتتىكتەرى ەكى مەرزىمنەن ءبىر مەرزىمگە قىسقارادى. بۇل جاڭا نورمالاردى بيىلعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا دەيىن قابىلداعان ءجون. ايتپەسە، كونستيتۋتسيانىڭ قازىرگى ەرەجەلەرى بويىنشا بيىل پرەزيدەنت بولىپ سايلاناتىن ادامعا جاڭا نورمالار بويىنشا جەتى جىلدىق مەرزىمگە قايتا سايلانۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن زاڭ تۋىندايدى»، - دەگەن دەپۋتات ول سوزىنە ا ق ش تاريحىنان مىسال كەلتىردى.
«دەموكراتيانىڭ اتاسى دەيتىن امەريكا قۇراما شتاتتارىندا 1947 -جىلى ا ق ش كونستيتۋتسياسىنا ەنگىزىلگەن 22- تولىقتىرۋدا: «ءبىر ادام ەكى مەرزىمنەن تىس پرەزيدەنت بولا المايدى» دەگەن تالاپ ەنگىزەدى دە، «بۇل تالاپتىڭ ەنگىزىلگەن كەزدەگى پرەزيدەنت بولىپ تۇرعان تۇلعاعا قاتىسى جوق» دەپ جازىپ قويادى.
وسى حالىقارالىق داستۇرگە ساي، ەگەر بۇل كونستيتۋتسيالىق وزگەرىستەر پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن بولاتىن بولسا، قاسىم- جومارت كەمەل ۇلى بيىل 2022 -جىلى 5 جىلعا سايلانسا، وندا جاڭا سايلاۋ زاڭىنا بايلانىستى تاعى دا 7 جىلدىق پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسۋ قۇقى بولادى. ونداي، ءۇشىنشى رەت سايلاۋعا ءتۇسىپ، وتكەن جاعدايدا، قاسىم- جومارت كەمەل ۇلىنىڭ الداعى 7 جىلدىق مەرزىمى 12 جىلعا سوزىلىپ، 2029 -جىلى ەمەس، 2034 -جىلى اياقتالار ەدى. ال بۇعان حالىقارالىق زاڭدىلىق بويىنشا ەشقانداي كۇمان جوق. وسى 5 جىل ايىرماشىلىق، ارتىق مەرزىمدى توقايەۆ ازاماتتىق ەرىك- جىگەرمەن ءوز قولىمەن كەسىپ، بىررەتتىك پرەزيدەنتتىكتى ۇسىنىپ، دەموكراتيالىق قادامعا جول اشىپ وتىر»، - دەدى قازىبەك يسا.
ءماجىلىس دەپۋتاتى مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتالمىش شەشىمىن «دەموكراتيالىق العا باسۋدىڭ ايقىن قادامى» دەپ باعالادى. ال پرەزيدەنت وكىلەتتىگى بار ادام قايتادان سايلاۋعا تۇسسە، قولداعى بيلىگىن پايدالانىپ، داۋىس بەرۋ پروتسەسىن بۇرمالاۋ قاۋپى بار ەكەنىن ەسكە سالىپ، تاريحتان دالەل كەلتىردى.
«بىرىنشىدەن، پرەزيدەنتتىككە ءبىر رەت قانا سايلانۋ - ەكىنشى كەزەڭگە ءۇمىت ارتۋ جويىلعاندىقتان، پرەزيدەنت بار قايرات- قۋاتىن، بىلىك- ءبىلىمى مەن ىسكەرلىگىن ومىرىندە ءبىر رەت قانا بەرىلگەن مۇمكىندىگىندە بارىنشا جۇمساپ قالادى. كەلەسى پرەزيدەنتتىككە ءتۇسۋدى ويلاپ، ءتۇرلى ساياسي ايلا- امالدارعا بارمايدى.
ەكىنشىدەن، ءار پرەزيدەنتتىڭ ەكىنشى مەرزىمگە سايلانبايتىنى، ەڭ الدىمەن، كەلەسى بولاتىن جاڭا پرەزيدەنت ءۇشىن جارقىن جول اشۋ، دەموكراتيالىق زور قادام. ويتكەنى، سايلاۋ ەكى مەرزىم بولعان جاعدايدا، ءار پرەزيدەنتتىڭ جاڭا پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەردەن گورى قايتا سايلانۋعا مۇمكىندىگى كوپ بولاتىنى بەلگىلى. سوندىقتان پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ ءبىر مەرزىمدى پرەزيدەنتتىكتى ەنگىزىپ، كەلەسى پرەزيدەنتكە ايقىن جول اشۋى تەك قولداۋعا لايىق، كوپتەگەن ەلدەر اراسىنداعى العاشقى ليبەرالدىق قادام.
شىندىعىن ايتايىق، وسى ءبىز پرەزيدەنتتىككە ەشقانداي مەرزىمسىز قايتا- قايتا كوپ سايلانۋدان اۋزىمىز كۇيگەن ەل ەمەسپىز بە؟ وتىز جىلدا ەلىمىز ەكىنشى پرەزيدەنتكە زورعا جەتىپ وتىرعان جوق پا؟ ءوزىمىز ەكىنشى پرەزيدەنتتى كورە الماي كەتەمىز بە دەپ ەدىك، قۇدايعا شۇكىر ەكىنشى پرەزيدەنتتى دە كوردىك... وسى جاڭا نورمانى ءدال قازىر ەنگىزسەك، 30 جىل ەمەس، 7 جىلدان كەيىن ەكىنشى پرەزيدەنتتى بولادى. ەندى پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ ءوزى ەكى مەرزىم سايلانۋعا مۇمكىندىك قولىندا تۇرسا دا، ءبىر رەت قانا سايلانۋدى وزگەرمەيتىندەي ەتىپ، اتا زاڭعا جازىپ قويۋدى ۇسىنىپ جاتقاندا، قولداۋدىڭ ورنىنا، «نەگە پرەزيدەنت ءبىر رەت قانا سايلانۋى كەرەك»، - دەپ، قيسىق تارتىپ جاتقاندارعا نە دەۋگە بولادى»، - دەدى دەپۋتات.
ونىڭ پايىمىنشا، جەتى جىل ۋاقىت - قانداي جەتىستىككە جەتۋگە دە جەتكىلىكتى مەرزىم.
اۆتور
ەسىمجان ناقتىباي