سەنات ءتوراعاسى جاس ساراپشىلارمەن، زيالى قاۋىممەن «جاڭا قازاقستان» باعدارىن تالقىلادى
بۇل تۋرالى سەنات ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ الماتى قالاسىندا زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدە ايتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.
پارلامەنت سەناتى جانىنداعى جاس ساراپشىلار كلۋبىنىڭ مۇشەلەرىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا ماۋلەن اشىمبايەۆ مەملەكەت باسشىسى جاريالاعان كونستيتۋتسيالىق رەفورما ءار قازاقستاندىقتىڭ ومىرىنە قالاي اسەر ەتەتىنىنە توقتالدى.
سەنات سپيكەرىنىڭ ايتۋىنشا، كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلەتىن تۇزەتۋلەر، ەڭ الدىمەن، ادام قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ بارىنشا ءتيىمدى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋدى كوزدەيدى. ەلىمىزدىڭ ءار ازاماتى جۇگىنە الاتىن كونستيتۋتسيالىق سوت قۇرۋ، ءولىم جازاسىنىڭ كۇشىن جويۋ جانە ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلدىڭ ءرولىن ارتتىرۋ سياقتى ناقتى شارالار وسى باعىتتاعى ماڭىزدى قادامدار ەكەنى ءسوزسىز. ماۋلەن اشىمبايەۆ ەنگىزىلەتىن وزگەرىستەر پارلامەنتتىڭ ساياسي جۇيەدەگى ءرولىن جانە ونىڭ سايلاۋشىلار الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىراتىنىن دا اتاپ ءوتتى.
«پارلامەنت سايلاۋىندا ارالاس ماجوريتارلىق- پروپورتسيونالدى جۇيە ەنگىزىلەدى. ءماجىلىس قۇرامىنىڭ 30 پايىزى كەيىن ءبىر مانداتتى وكرۋگتەر بويىنشا سايلانا الادى. بۇل دەپۋتاتتاردىڭ ءوز سايلاۋشىلارى الدىنداعى جەكە جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرادى. سايلاۋشىلار ءۇشىن سايلاۋ الدىنداعى ۋادەلەرىن ورىنداماعان دەپۋتاتتى كەرى قايتارىپ الۋ مۇمكىندىگى تۋادى. سەنات ناعىز وڭىرلەردىڭ مۇددەلەرىن قورعايتىن پالاتاعا اينالۋعا ءتيىس. قولعا الىنعان وزگەرىستەرگە بايلانىستى سەناتتىڭ وكىلەتتىگى كەڭەيتىلەدى. پالاتا ەل پرەزيدەنتىنىڭ كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ جانە جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ ءتوراعالارىن تاعايىنداۋىنا كەلىسىم بەرەدى»، - دەدى ماۋلەن اشىمبايەۆ.
سونداي-اق كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەردىڭ ناتيجەسىندە وڭىرلەردىڭ دەربەستىگى دە ارتا تۇسەتىنى ايتىلدى. وبلىستاردىڭ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ جانە استانانىڭ اكىمدەرىن تاعايىنداۋ ءراسىمى وزگەرەدى. ەندى ەل پرەزيدەنتى اكىم لاۋازىمىنا تاعايىنداۋ ءۇشىن كەمىندە ەكى كانديداتۋرا ۇسىنادى. ولار ءۇشىن سول وڭىردەگى ءماسليحاتتاردىڭ دەپۋتاتتارى داۋىس بەرەدى. وسىلايشا، اكىمدەردىڭ جاناما سايلاۋى ەنگىزىلمەك. سەنات ءتوراعاسى وسى جانە باسقا دا ناقتى باستامالار جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ دەربەستىگىن ارتتىرۋعا جانە وكىلەتتىكتەردى ورتالىقتان وڭىرلەرگە بەرۋگە ىقپال ەتەتىنىن ايتتى.
م. اشىمبايەۆ اتا زاڭعا ەنگىزۋ ءۇشىن ۇسىنىلعان وزگەرىستەر ساياسي باسەكەلەستىكتى كۇشەيتۋگە جانە بيلىك مونوپولياسىن جويۋعا ارنالعانىن دا تىلگە تيەك ەتتى.
مىسالى، مەملەكەت باسشىسى ءوز وكىلەتتىگىن اتقارۋ كەزىندە ساياسي پارتيادان شىعۋعا مىندەتتى بولادى.
وسىلايشا، ەل پرەزيدەنتىنىڭ بارلىق ساياسي پارتيالارعا قاتىسى تەڭەسەدى. بۇل نورما ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ، جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ جانە كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ ءتوراعالارى مەن مۇشەلەرىنە، سونداي-اق، بۇكىل سوت جۇيەسىنە قاتىستى قولدانىلادى. اكىمدەر مەن ولاردىڭ ورىنباسارلارىنا پارتيا فيليالدارىندا لاۋازىم يەلەنۋىنە زاڭمەن تىيىم سالىنادى.
«وسىنداي كەشەندى تۇزەتۋلەر تەڭگەرىمدى، اشىق جانە باسەكەگە قابىلەتتى ساياسي جۇيە قالىپتاستىرۋعا جول اشادى. بۇل كونستيتۋتسيالىق وزگەرىستەر رەفورما جاساۋ كەرەك بولعاسىن عانا جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورما ەمەس. شىن مانىندە، بۇگىنگى كونستيتۋتسيالىق وزگەرىستەر جاڭا قازاقستاندى قۇقىقتىق، دەموكراتيالىق، ادىلەتتى مەملەكەت رەتىندە قۇرۋعا باعىتتالعان. سونداي-اق بۇل رەفورما زاڭ ۇستەمدىگى سالتانات قۇرعان جانە ادام قۇقىقتارى مۇلتىكسىز قورعالاتىن مەملەكەت قالىپتاستىرۋدى كوزدەيدى. سوندا عانا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قارقىندى جانە تۇراقتى دامۋى قامتاماسىز ەتىلەتىنى ءسوزسىز»، - دەدى سەنات سپيكەرى.
سوندىقتان پالاتا باسشىسى ەلىمىزدىڭ ءار ازاماتىنىڭ 5 - ماۋسىم كۇنى رەفەرەندۋمگە قاتىسىپ، جاڭا قازاقستان ءۇشىن داۋىس بەرۋى اسا ماڭىزدى ەكەنىنە نازار اۋداردى.
سەنات سپيكەرى الماتىدا وتكەن پالاتا جانىنداعى «ۇلتتىق مۇددە» ديالوگ الاڭىنىڭ ەكىنشى وتىرىسىنا قاتىستى.
زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدە دە كونستيتۋتسيالىق وزگەرىستەر مەن ولاردىڭ ەل دامۋىنا اسەرى ءسوز بولدى.
«بۇل وزگەرىستەردىڭ ءبارى قازاقستاندى دەموكراتيالىق، قۇقىقتىق، ادىلەتتى، الەۋمەتتىك مەملەكەت رەتىندە نىعايتۋعا ارنالعان. وسى باعىتتاعى جۇمىستار كونستيتۋتسياعا وزگەرىستەر ەنگىزۋمەن شەكتەلمەيدى. ساياسي جۇيەمىزدى رەفورمالاۋ كەزەڭ كەزەڭىمەن جالعاسا بەرەدى. سونىڭ اياسىندا جىل سوڭىنا دەيىن ءبىراز زاڭدار قابىلدانادى. وسىنداي ماڭىزدى وزگەرىستەردەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى دە قالىس قالماعانى ءجون»، - دەدى ول.
سونىمەن قاتار سەنات سپيكەرى ءاسانالى ءاشىموۆتىڭ 85 جاسقا تولۋىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «اڭىز ءاسانالى» اتتى سالتاناتتى ءىس-شاراعا قاتىسىپ، ق ر پرەزيدەنتىنىڭ ونەر يەسىنىڭ اتىنا جولداعان قۇتتىقتاۋىن وقىپ بەردى.