تاربيە: بالانى جاۋاپكەرشىلىككە قالاي ۇيرەتۋگە بولادى؟

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ءاربىر اتا- انا ءوز بالاسىنىڭ ءوزى كيىنىپ، ءوزى تاماقتانىپ، ەرتەڭ ءوزىنىڭ نانىن ءوزى تاۋىپ جەي الاتىنداي بولعانىن قالايدى.

ول ءۇشىن بالانىڭ عانا ەمەس، اتا- انانىڭ دا ەرىنبەي ەڭبەك ەتۋى، ياعني دۇرىس تاربيەلەپ، جاۋاپكەرشىلىككە ۇيرەتۋى كەرەك.

بالاعا بوگەت جاساماڭىز. كىشكەنتاي بالا ويىنشىقتارىن شاشسا، ولاردى بىردەن جيناۋعا كىرىسپەڭىز. بۇل مۇمكىندىكتى بالانىڭ وزىنە بەرىڭىز. تاماق جەپ وتىرعاندا بەت- اۋزىنا ەزىلگەن كارتوپتى جاعىپ تاستادى ما؟ ۇرىسپاڭىز. قولىنا سۇرتكىش بەرىپ، بەتىن وزىنە سۇرتكىزىڭىز. كىشكەنتاي بالالار كوپ نارسەنى ءوز بەتىمەن جاساي الادى. الايدا، اكە- شەشەسىنىڭ شەتتەن تىس قامقورلىعى بالاعا جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى. سوندىقتان، بالانىڭ ورنىنا بارلىعىن ىستەپ بەرمەڭىز، وعان بوگەت جاساماي، شاماسى كەلمەي جاتسا عانا كومەكتەسىڭىز.

بالانىڭ ۇمتىلىسىن قولداڭىز. ءۇي جيناپ جۇرگەندە بالاڭىز تالاي رەت سىزدەن شۇبەرەك نە شاڭسورعىش سۇراعان بولار؟ سول كەزدە ءسىز نە دەپ جاۋاپ بەردىڭىز، ەسىڭىزدە مە؟ ستاتيستيكاعا سەنەتىن بولساق، اتا- انالاردىڭ باسىم بولىگى «بولمەدەن شىق»، «ماعان بوگەت جاساما»، «بار، ويناي تۇر» دەگەندەي سىلتاۋلارمەن، بالانىڭ كومەگىنەن باس تارتادى. ءقازىر ول بولىمسىز نارسە بولىپ كورىنگەنمەن، بولاشاقتا بالانىڭ ەرىنشەك بولۋىنا اكەلەدى. كىشكەنتاي قىزىڭىز ىدىس جۋۋعا قۇشتارلىق بىلدىرسە، وعان جىلى سۋ قوسىپ كەسە، قاسىق سياقتى ۇساق ىدىستاردى جۋۋعا مۇمكىندىك بەرىڭىز. شالا جۋسا، ارتىنشا ءوزىڭىز تازارتىپ الاسىز. ەڭ باستىسى، اس بولمەدەن قۋىپ، تاۋىن قايتارماڭىز.

بالانىڭ كۇن ءتارتىبىن ويلاستىرىڭىز. ەرەسەك ادامعا الدىن الا ويلاستىرىلعان كۇن تارتىبىنە ساي ءومىر ءسۇرۋ قىزىقسىز. ءبىراق، بالالارعا كۇن ءتارتىبىنىڭ بولعانى دۇرىس. كۇن ءتارتىبى بولماعان جاعدايدا، بالا ەرىكسىز ساندالىپ جۇرەدى. بۇل اتا- اناعا دا كەدەرگى بولادى. سەبەبى بالانى قايتا- قايتا قاداعالاپ، ءبىر نارسەنى بىرنەشە رەت ەسكە سالىپ وتىرۋ كەرەك. كۇن ءتارتىبىن قاعازعا جازىپ، كورىنەتىن جەرگە ءىلىپ قويىڭىز.

ءۇي شارۋاسىن بالاڭىزعا تاپسىرىڭىز. ارينە، بارلىق ءۇي شارۋاسىن ەمەس. تەك بالا ورىنداي الاتىن، وزىنە ءقاۋىپسىز ارەكەتتەردى سەنىپ تاپسىرىڭىز. مىسالى، گۇلگە سۋ قۇيۋ، اس ىشەردىڭ الدىندا قاسىقتاردى ازىرلەۋ، ءوز بولمەسىن جيناۋ. بالا وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتەردى ورىنداعان سايىن ماقتاۋدى ۇمىتپاڭىز.

اقشا جۇمساۋدى ۇيرەتىڭىز. مەكتەپ جاسىنداعى بالانىڭ كۇندەلىكتى وزىنە تيەسىلى اقشاسى بولعانى ءجون. سول اقشانى ساقتايتىن ساندىقشاسى بولعانى دا دۇرىس. بالاعا ەكى نارسەنى ۇيرەتىڭىز: اقشانى ۇناعان نارسەگە جۇمساۋ، اقشانى جيناپ، ارتىنشا جۇمساۋ.

بالا وسى ەكى ءتاسىلدىڭ ايىرماشىلىعىن ءوزى سەزىنۋ كەرەك. ول ءۇشىن اندا- ساندا بالادان وسى ايدا جوسپارلانىپ وتىرعان شىعىس سوماسى مەن قالدىقتىڭ قانداي بولاتىنىن سۇراستىرىپ قويىڭىز.

ۋادەڭىزدە تۇرىڭىز. ەرەسەك ادامداردىڭ سوزىندە تۇرماۋى، بالانى جاۋاپكەرشىلىككە ۇيرەتۋگە كەدەرگى بولادى. مىسالى، بالاڭىز ەرتەگى وقىپ بەرۋدى سۇراسا، ءسىز ودان ءبىرىنشى بولمەنى جيناۋدى تالاپ ەتىڭىز. بولمەسىن جيناسا، ەرتەگى دە تىڭدايدى. بالا كەز كەلگەن سەبەپپەن وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى ورىنداماسا (قىرسىعىپ، ۇمىتىپ، ت. ب. )، ءسىز دە ۋادەدەن تايماڭىز. بالانى اياپ، ۋادەڭىزدە تۇرماساڭىز، ول بىرىنشىدەن، بالاعا جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشۋدى، ەكىنشىدەن، بەرگەن ۋادەنى بۇزۋدى ۇيرەتەدى.

ماقتاڭىز. «جىلى- جىلى سويلەسە، جىلان دا ىنىنەن شىعادى» دەپ بەكەر ايتىلماعان. ماقتاۋ سوزدەر بالاعا كۇشتى جىگەر بەرەدى. ءوز بەتىمەن ويىنشىعىن جيناپ قويسا، كەشكە ايتقىزباي ءتىسىن شايىپ كەلسە، مۇنىڭ بارلىعىن قالىپتى نارسە دەپ قابىلداماي، ماقتاپ قويىڭىز. ءبىراق، شالا ىستەلگەن ارەكەت ءۇشىن ماقتاۋدان اۋلاق بولعان ءجون. بۇل بالا تاربيەسىنە كەرى اسەر ەتەدى. ونداي بالالار بولاشاقتا باستاعان ءىسىن اياقتامايتىن بولادى، دەپ جازادى comode.kz.