قازاق دالاسىنداعى ەڭ كونە مەدرەسە تابىلدى

استانا. قازاقپارات - كونە ساۋران شاھارى وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان.

ەسكى قالاشىقتا قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزىپ جاتقان ارحەولوگتار ارشىلعان جادىگەرلەرگە قاراپ وسىنداي تۇجىرىمداما جاسادى.

قيراعان قورعاننىڭ ىشىنەنXIV عاسىردا سالىنعان مەدرەسە تابىلدى. ماماندار ساۋلەت ونەرى مەن ورنەگى وزگەشە نىساندى قازاق دالاسىنداعى ەڭ كونە ءبىلىم ورداسى بولعان دەپ وتىر. ارحەولوگتار كونە جادىگەرلەردى ءبۇلدىرىپ الماۋ ءۇشىن مەدرەسىنىڭ قۇم باسقان قابىرعالارىن قولمەن ارشىپ جاتىر. عيمارات قايتالانباس ارحيتەكتۋرالىق ۇلگىدە سالىنعان.

ءتىپتى سەگىز بۇرىشتى بولمەلەرى دە بار. بۇل سول كەزدىڭ وزىندە وركەنيەتتىڭ دامىعانىن كورسەتەدى، - دەيدى ماماندار.

ەربولات سماعۇلوۆ، تۇركىستان ەكسپەديتسياسىنىڭ جەتەكشىسى:

- بۇل مەدرەسەنىڭ ەلىمىزدەگى ءالى تولىق سىرى اشىلماعان كونە ءبىلىم وردالانىڭ ءبىرى دەۋگە بولادى. ارينە باسقا وڭىرلەردە دە بۇدان دا ەسكى نىساندار بولۋى ابدەن مۇمكىن. دەگەنمەن ولار زەرتتەلمەي جاتىر. ال مۇنداعى ءاربىر بولمەلەردىڭ ورنالاسۋىنا قاراپ ستۋدەنتتەردىڭ قالاي وقىعانىن انىق بايقاۋعا بولادى.

ساۋران قالاسىنداعى ەكىنشى مەدرەسە تۋرالى دەرەكتەر پارسى جازۋشىسى ۆاسيفيدىڭ شىعارماسىندا كەزدەسەدى ەكەن. شىعىستىڭ ساياحاتشىسى كونە قالادا بىرنەشە كۇن بولىپ، ءتىپتى سول مەدرەسەنىڭ اشىلۋىندا قاتىسقان. مىنا مەدرەسەنىڭ تابالدىرىعىن 1515 -جىلى العاش رەت شاكىرتتەر اتتاعان ەكەن. بۇل تاريحي تۇرعىدان دالەلدەنگەن دايەكتەمە. ال وسى عيماراتقا قارسى بەتتە كونە مەشىت پەن تاعى ءبىر مەدرەسەنىڭ ورنى تابىلدى. مامانداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ول بۇدان بۇرىن ياعني XIV عاسىردىڭ باس كەزىندە سالىنعان عيمارات بولۋى مۇمكىن. قانشاما عاسىرلار وتسە دە قوس عيماراتتىڭ قابىرعالارى قاز قالپىندا ساقتالىپ قالعان. ات شاپتىرىم جەردى الىپ جاتقان قالانىڭ ىشىندە ۇلكەن الاڭى، بازارلار مەن جەكە- جەكە ۇيلەرى بولعان. ولارعا باراتىن تاس جولدار دا توسەلگەن. قورعاننىڭ سىرتىندا دا كونە قالاشىقتاردىڭ ورنى بار. قالاعا سۋ قاراتاۋ بوكتەرىنەن جەر استى قۇبىرى ارقىلى كەلىپ تۇرعان. كىرە بەرىس قاقپانى قايتا جاڭعىرتىپ جاتقان شەبەرلەر اسپالى كوپىردىڭ كەسكىن كەلبەتى مەن ساۋلەتىن ءوز قالپىندا ساقتاپ قالۋعا تىرىسىپ جاتىرمىز، - دەيدى .

ءابدىحادىر قيلىبايەۆ، شەبەر:

- كىرپىشتەردىڭ ءبارى سول كۇيى ساقتالعان، كەشەگە دەيىن سۋدىڭ استىندا بولعان دەگەن دەرەك بار. كونەنىڭ كوزىن ساقتاۋ -  ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز. بارلىق نارسە ءوز كەلبەتىن ساقتاپ قالۋى كەرەك.

جالپى كونە قالانىڭ ورنىنداعى ارحەولوگيالاق قازبا جۇمىستارى «مادەني مۇرا» باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا باستالعان ەكەن. سودان بەرى جەر قويناۋىنان ارشىپ الىنعان قۇندى جادىگەرلەرگە قاراپ ماماندار ساۋران قالاسى سول كەزدىڭ وزىندە ۇلى دالا توسىندەگى وركەننيەتتىڭ ورداسى بولعان دەپ وتىر. بولاشاقتا جىبەك جولى بويىنداعى كونە قالاشىق اشىق اسپان استى مۇراجايىنا اينالادى.

www.24.kz