سۋرەتى سويلەيتىن تالانت

استانا. قازاقپارات - ءبىزدىڭ بۇگىنگى كەيىپكەرىمىز - مۇرات ءدىلمانوۆ ەسىمدى سۋرەتشى. ماماندىعى - سۋرەت ءپانىنىڭ مۇعالىمى.

ورىس ءتىلدى بولعاندىقتان با، قازاقى ورتادا كوپ تانىمال ەمەس.

ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەن سوڭ، ماماندىعى بويىنشا قىزمەت اتقارماعان. جەكە كاسىبىن اشىپ، قولونەر بۇيىمدارىن جاساۋمەن اينالىسقان ەكەن. بۇل سالادا توعىز جىل ەڭبەك ەتىپتى.

الايدا نارىقتىڭ زاڭى قاتال. 2008 - جىلعى داعدارىس ونىڭ جەكە كاسىبىنە دە ىقپالىن تيگىزبەي قويماپتى.

كاسىبىن ىلگەرىلەتە الماعان سوڭ، امالسىزدان دۇكەنىن جابۋعا تۋرا كەلەدى. جۇمىسسىز جۇرگەنىندە، دوستارى ونى گازەتكە قىزمەتكە الادى. وسىلايشا، كاريكاتۋرا الەمى مۇرات ءدىلمانوۆقا ەسىك اشادى.

- ينستيتۋتتا جۇرگەن كەزىمدە ازدى-كوپتى سۋرەت سالۋمەن اينالىسقام. ءارى ماماندىعىم دا سۋرەتشىلىك بولعاننان كەيىن، ودان الىس كەتە المايمىز عوي. سۋرەت ونەرى - جۇرەك قالاۋىم- مەن تاڭداعان كاسىبىم بولعانىمەن، بيزنەستە جۇرگەنىمدە بۇل سالادا جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بولمادى. ءارى سۋرەتشىلىكتىڭ ءبىزدىڭ ەلىمىزدە كەنجە دامىعان سالا ەكەنىن جاقسى بىلەمىن. كاسىبىم جۇرمەگەننەن كەيىن، دوستارىم «نوۆوە پوكولەنيە» گازەتىنە جۇمىسقا شاقىردى. اۋەلدە توسىرقاي قاراعانىم راس. «گازەتتە نە سۋرەت سالۋعا بولادى؟» دەگەن وي تۇردى ءبىر جاعىنان. سويتسەم، كاريكاتۋرانىڭ اۋىلى وسى جاقتا ەكەن. وسىلايشا، كاريكاتۋرانىڭ اۋىلىنا دەندەپ ەندىم، -  دەيدى كاريكاتۋراشى.

«نوۆوە پوكولەنيە» گازەتىندە باستالعان شىعارماشىلىق جول وزگە گازەتتەردە دە جالعاسىن تاپتى. بىرنەشە گازەتتەن تاپسىرىستار دا تۇسە باستاعان. ورىس مەكتەبىندە ءبىلىم العان، جوعارى وقۋ ورنىن ورىسشا بىتىرگەندىكتەن، ۇنەمى ورىس ءتىلدى باسىلىمدارمەن عانا بىرىگىپ قىزمەت اتقارىپ كەلەدى.

مۇرات ءدىلمانوۆتىڭ تاعى ءبىر قىرى - شارجدارى. الەۋمەتتىك كاريكاتۋرالار سالۋدان بولەك، ناقتى كەيىپكەرلەرگە شارج سالۋدى دا جەتە مەڭگەرە باستايدى. بىرنەشە ادامداردىڭ شارجىن جاساعان. العاش رەت ەرمۇحامبەت ەرتىسبايەۆتىڭ شارجىن سالادى. وسى سۋرەتىمەن رەسپۋبليكالىق بايقاۋدا ەكىنشى ورىندى جەڭىپ الادى. سودان باستاپ، شارج سالۋدى مىقتاپ قولعا الا باستايدى. ءارى كاريكاتۋراعا قاراعاندا، شارجدىڭ ءجونى باسقا. دوستىق ازىلدەر سالۋعا مۇمكىندىك اشادى. كاريكاتۋرانىڭ جانرى ءبىر بولەك تە، شارجدىڭ ءجونى ءبىر بولەك. دوستىق شارجدار ادامداردىڭ رەنىشىن كوپ تۋعىزبايدى.

ءمينيستردىڭ دە، ءانشىنىڭ دە شارجىن سالعان سۋرەتشىگە ازىرگە وكپە-رەنىش ايتقان جان كەزدەسپەپتى. «ورىس ءتىلدى باسىلىمدار مەن قازاق ءتىلدى باسىلىمدارداعى كاريكاتۋرا ەكى بولەك. ماسەلەن، عالىم سماعۇلدىڭ كاريكاتۋرالارىن قاراساڭىز، مۇلدەم بولەك. تۇرمىستىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى كوبىرەك قوزعايدى. ءارى كوپشىلىكتىڭ ويىنداعىسىن ءدوپ باسادى. مەنىڭ جانرىم ءبىر بولەك. ونىڭ ۇستىنە، مەنىڭ كاريكاتۋرالارىم كوپشىلىككە جاقسى تانىمال ەمەس. بۇعان دەيىن كوبىنە جەكەلەگەن جانداردىڭ تاپسىرىسىن اتقارىپ كەلدىم» دەيدى ول.

2008 - جىلى يراندا وتكىزىلگەن كاريكاتۋراشىلاردىڭ سايىسىنا قاتىسادى. عالامتور ارقىلى بايقاۋعا ءوز جۇمىستارىن ۇسىنىپ كورەدى. «يراندا كاريكاتۋراشىلاردىڭ شوعىرى وتە كوپ. الەمدە دە كاريكاتۋراشىلاردىڭ سالماعى باسىم. الايدا كەيبىر جۋرنالدار تارالىمىن ارتتىرۋ ءۇشىن ساياسي كاريكاتۋرالارعا جول بەرەدى. ونداي دۇنيەلەردى كاريكاتۋرا دەپ قابىلداي المايمىن» دەيدى مۇرات.

الەۋمەتتىك ماسەلەلەردەن شەت قالمايدى. قوعامنىڭ دەرتىن سۋرەتپەن اشكەرەلەگەندى ۇناتادى. ونىڭ نەگىزگى سىن ساداعى دا وسى -  كاريكاتۋرا. مۇرات ءدىلمانوۆتىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى -  ءوزىن جارنامالاعاندى اسا ۇناتا بەرمەيدى. يميدج جاسايتىن كاريكاتۋراشىلاردىڭ ەڭبەگى جوعارى باعالاناتىنىن دا جاقسى بىلەدى. «ەڭ ماڭىزدىسى -  ءوز كاسىبىمە ادالمىن. تاعى ءبىر ارمانىم -  قازاقستاندى سۋرەتتەرىم ارقىلى جاقسى قىرىنان تانىتقىم كەلەدى. شەتەلدىكتەر قازاقستان دەسە، تانيتىندارى بورات بولىپ كەتتى. ولارعا جاۋاپ رەتىندە ءوزىمنىڭ سۋرەتتەرىمدى ۇسىنسام دەيمىن. الەمگە قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن كاريكاتۋرا تىلىمەن جەتكىزگىم كەلەدى» دەيدى مۇرات ءدىلمانوۆ.

سۋرەتشىنىڭ ەرەكشەلىگىن دالەلدەيتىن نە نارسە؟ كاريكاتۋرالارى مەن شارجدارى ەمەس پە؟ ەندەشە، مۇرات ءدىلمانوۆتىڭ سۋرەتتەرى سويلەسىن...

 

 

گۇلزينا بەكتاس
«ايقىن»