شەتەلدەن ەلگە ورالعان قانداستارىمىزدى جاعدا بابالىق ۇلى قالاي اتاعان؟

استانا. قازاقپارات - قولىمىزعا بەلگىلى ەتنوگراف، ءومىرىنىڭ ءبىراز بولىگىن قىتاي جەرىندە وتكىزگەن ارىسىمىز جاعدا بابالىق ۇلىنىڭ ەتنوگرافيا، سالت- داستۇرگە قاتىستى بىرنەشە جازبالارى كەلىپ ءتۇستى. قولجازبانى وزگەرتپەي ءتۇپنۇسقا كۇيىندە جاريالاپ وتىرمىز.

«ورالمان» اتاۋى تۋرالى ەلدىڭ تانىمى ءارتۇرلى بولىپ جۇرگەنى انىق. كوپ ادام «ورالمان» دەگەن اتاۋدى ۇناتپايدى. سىرتتا قالعان ەل تاعدىرىنا تىكەلەي بايلانىستى «ورالمان» اتاۋىن وزگەرتۋ تۋرالى «تانىم» كلۋبىنىڭ كوزقاراسىن الساق دەيمىز. كوشىپ كەلىپ ءبىر تۋدىڭ استىنا شوعىرلانعان تۋىستاردى، قانداستاردى، وتانداستاردى قالاي اتاۋ قونىمدى بولار ەكەن دەگەن ويمەن تومەندەگى اتاۋلاردى تىزدىك:

ورالمان

ورالعاندار

ورالعان تۋىستار

ورالعان قانداستار

توركىندەستەر

تۇقىمداستار

كىندىكتەستەر

كىندىك تۋىستار

كىندىك قاندىلار

تۋىستار

قانداستار

كوشىپ كەلگەندەر

كوشىپ كەلگەن تۋىستار

كوشىپ كەلگەن قانداستار

كوشىپ كەلگەن وتانداستار

كەلگەن تۋىستار

كەلەرمەندەر

بەتبۇرعاندار

 ىڭكارلار

ەلدەستەر

ەنشىلەستەر

ەسجيعاندار

ەستاپقاندار

ەلتاپقاندار

ەلىن تاپقاندار

توعىسقاندار

تابىسقاندار

باسقوسقاندار

ۇيىرسەكتەر

ءۇيىرىن تاپقاندار

ءۇيىر تاپقاندار

اڭساعاندار

شوعىرلانعاندار

ەلسىرەگەندەر

ەلسۇيەرلەر

وتانداستار

جاعدا بابالىق ۇلى جايىندا

 جاعدا بابالىق ۇلى 1917 - جىلى قاراشا ايىنىڭ 1- جۇلدىزىندا قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، ش ۇ ا ر ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى، تارباعاتاي ايماعى، تولى اۋدانى، قۇجىرتاي دەگەن قىستاۋدا دۇنيەگە كەلگەن.

1934-1943 - جىلدارى باستاۋىشتى تارباعاتاي ايماعىنىڭ ورتالىعى شاۋەشەك قالاسىنداعى ورتا مەكتەپتە بىتىرگەن. 1943- جىلى ءۇرىمجى قالاسىنداعى شىنجاڭ پەدينستيتۋتىنىڭ ستۋدەنتى بولعان.

ستۋدەنت كەزىندە ۇلت- ازاتتىق ۇيىم قۇرعانى ءۇشىن 1944 - جىلى شىڭ شىساي، 1945 - جىلى ۋ جىڭ شىڭ ۇكىمەتى تۇرمەسىندە قاماۋدا بولدى.

1945 - جىلى 5 - ساۋىردە تۇرمەدەن شىعارىلىپ، ۇرىمجىدە قاتاڭ باقىلاۋدا بولعان. ءبىراق جاعدا بۇل جەردەن قاشىپ شىعىپ، شاۋەشەك قالاسىنا بارىپ تاعى دا، ۇلت- ازاتتىق ۇيىم جۇمىسىنا قاتىناسادى. قارۋلى پارتيزان توبىن ۇيىمداستىرادى.

1944 - جىلدىڭ قاراشا ايىندا ىلە ايماعىندا قۇرىلعان ءۇش ايماق ۇكىمەتى  كوتەرگەن كوك تۋدىڭ استىنا شوعىرلانۋدى ارمانداعان جاعدا بابالىق ۇلى 1945 - جىلدىڭ تامىزىندا ۇلت- ازاتتىق ارمياسىنىڭ «تارباعاتاي» اتتى پولكىن قۇرعان. سودان باستاپ ارميا قاتارىندا ءارتۇرلى دارەجەلى جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقارعان. پولك كومانديرىنىڭ ورىنباسارى دا بولعان. 1947 - جىلى شىعىس تۇركىستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اسكەري تۇرمەسىندە سەگىز اي وتىرعان. تۇرمەدەن اقتالىپ شىققان سوڭ ۇلت- ازاتتىق ارمياسىنىڭ ساياسي باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارعان. اسكەري اتاعى - پودپولكوۆنيك.

1949 - جىلى قىتاي كومپارتيانىڭ قول استىنا كىرگەندە قىتاي حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ ش ۇ ا ر- داعى اسكەري سوت ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، ش ۇ ا ر پارتيا مەكتەبى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ءتارىزدى جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقارعان.

1952-1955 - جىلدارى ش ۇ ا ر ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى تارباعاتاي ايماعىنىڭ اكىمى، 1955-1956 - جىلدارى ش ۇ ا ر ۇكىمەتىنىڭ ساياسي زاڭ باسقارما باستىعىنىڭ ورىنباسارى، 1956-1958 - جىلدارى ق ح ر- ش ۇ ا ر ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىن باسقارعان.

1958-1961 - جىلدارى «ۇلتشىل، وڭشىل، ءۇش وتاۋ ءتۇتىنىن ءبىر جەردەن شىعارۋدى ارمانداعان، سوتسياليزمگە، كوممۋنيزمگە قارسى ەلەمەنت» دەگەن جەلەۋمەن ەڭبەكپەن تاربيەلەۋ لاگەرىنە جىبەرىلگەن.

1961 - جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا لاگەردەن شىعارىلعان سوڭ، بالا- شاعاسىمەن قازاقستانعا وتكەن. 1961-1962- جىلدارى باسپاناسىز ءجۇرىپ، مال باققان، ءارتۇرلى قۇرىلىستاردا ىستەگەن، پوشتا تاسىعان. 1963-1983- جىلدارى «مادەنيەت جانە تۇرمىس» جۋرنالىندا ادەبي قىزمەتكەر بولعان. 1983 - جىلى زەينەتكەرلىككە شىققان. تاريحقا، سالت- داستۇرىمىزگە، تۋعان تىلىمىزگە قاتىستى ەتنوگرافيالىق زەرتتەۋ ماقالالارىن باسپا سوزدە ۇنەمى جاريالاپ تۇرعان.

 1987 - جىلى سوۆەتقازى اقاتايمەن بىرگە قازاقستاننىڭ ازاماتتىق «ازات» قوزعالىسىن قۇرۋعا بەلسەنە قاتىسقان. جالپى جاعدا بابالىق ۇلىنىڭ ءومىرى وتە كۇردەلى ءوتتى. 1944-1961 - جىلدار ىشىندە ءتورت رەت تۇرمەدە، 1961-1991- جىلدارى اراسىندا «قىتاي جانسىزى، ۇلتشىل، وڭشىل، وتە قاۋىپتى ەلەمەنت» دەگەن قاتاڭ باقىلاۋدىڭ قۇرساۋىندا ءومىر ءسۇردى.

«قىراندار» ، «سايات» ، «مال اۋرۋلارىنىڭ سىرلارى» ، «قامشىگەرلىك» اتتى كىتاپتارى جارىق كورگەن. 2010 - جىلى 93 جاسقا قاراعان شاعىندا الماتىدا كوز جۇمدى.

Baq.kz